Μαρία Κυρτζάκη

wings

Μαρία Κυρτζάκη: Ημέρια νύχτα (Θ'-ΙΑ')

[ Θ' ]

Έρχεται προς εμένα
– και υποχωρώ
Με τα τεράστια φτερά του κάνει ουρανό.
Βυθίζομαι στην κόλασή του
Σαν θέρμες να τον πιάνουνε
σαν να ’μαι στο καζάνι του η φωτιά.
Δροσίζεται επάνω μου
Με γεύεται σαν παγωτό χωνάκι
σαν κάτι ξένο.
Δεν με τολμά ολόκληρος να με τυλίξει
απ' τα βυζιά μου το αίμα να γευτεί.
Θέλει μαχαίρι να μου μπήξει στην κοιλιά
μέσα μου να χωθεί
με πρόσωπο και σώμα

[ Ι' ]

Το σάλιο του ρουφώ Το αίμα του
Τον λόγο του σαν έρωτα στοιχειώνω
Με τριγυρνάς κι αέναα υποσκάπτεις με
Σαράκι μου Πολύχρωμο πουλί μου
κυλάνε τα νερά μες στα ποτάμια τους
το δέρμα μου σαν νύχτα αλωνίζεις
Ρυτίδα λυγμική Με σφράγισε

[ ΙΑ' ]

Οι φθόγγοι περισσεύουνε
Οι λέξεις μου ατσούμπαλες
Κι εγώ σαν έφηβη
σε ρούχο αμερικάνικο

Από τη συλλογή Ημέρια νύχτα (1989)

Πηγή: συγκεντρωτική έκδοση Μαρία Κυρτζάκη: στη μέση της ασφάλτου (2005)

wings

Μαρία Κυρτζάκη, Η μουσική

Μόλις ασφάλιζε το όνειρο και λόγους ιερούς
γύρω μου έσπειρε
γκρεμός για να φυτρώσει∙ και σαν
ασπίδα του θεού στο μένος των ανθρώπων –
Εκεί μου είπε ν’ αναπαύεσαι
δροσιά από φύλλα και νερά
θα σου παρασταθούν
βράχοι γωνίες και στιλπνή – η επιφάνεια.

Εβγήκε για κυνήγι.

Λέαινας όψη στην γυναίκα
επόθησε να την κατασπαράξει
και την ανάγκη του εκομμάτιαζε
την έσπασε και τσαλαβούτησε
στις λάσπες και στα θρύψαλα εμάτωσε
και λερωμένος ρίχτηκε πίσω από το βουνό
να βρει την ηδονή
πώς ετσακίστηκε
και την ψυχή του που εξενιτεύτηκε το σώμα
κι αφέθηκε αυτό και βούλιαξε
πώς έγινε
κι απ’ την ανάγκη του εχωρίστηκε
Να καταλάβει.

Εδοκιμάστηκε σε όλους τους Αγώνες
και τον καιρό τον κράτησε
Μέχρι τα πέντε δάχτυλα.
Στα έξι είπε στα εφτά γίνομαι βασιλέας
κι αρνούμαι την τιμή.
Θέλω να είμαι ας είμαι μουσική.

Έσπασε εκύλησε στο αίμα∙
την ηδονή εγγράφοντας της νύχτας
τον τρόμο της πατώντας.
Ήταν με παύσεις. Με σιωπές
Η μουσική – μπαγλαμαδάκι αόρατο
και μες στο δέρμα επέρασε
μόνο για μένα ν’ ακουστεί
ν’ ακούγεται συνέχεια
πιο πριν και πριν απ’ τον καιρό Άσμα
απ’ την πρώτη την κραυγή
και σαν από όρος εντολή.

Πώς να υπάρξει η ζωή χωρίς
την άλλη όψη της, τον θάνατο;

Ο έρωτας που με κατοικεί
ανθίζει μυστικά.

Από τη συλλογή Μαύρη Θάλασσα (2000)

wings

https://www.youtube.com/watch?v=S1xgZF6gq1c

Σταύρος Ξαρχάκος & Γιώργος Ζερβουλάκος, Κόκκινη κλωστή δεμένη
(τραγούδι: Νίκος Ξυλούρης / δίσκος: Νίκος Ξυλούρης, συλλογή (1974))

Μαρία Κυρτζάκη, Το τσίρκο

[Ενότητα Ανίχνευση (1968-1971)]

Σε βλέπω μέσα από καθρέφτες παραμορφωτικούς
Σε βλέπω στο τεντωμένο σκοινί
Κι από πάνω σου οι δράκοντες με τα φλογισμένα εντόσθια
Κι από πάνω τα νύχια της κακιάς μάγισσας
Τα σύρματα γύρω σου να σφίγγουν.
Να μπήγονται στη σάρκα σου
Και να πέφτει το αίμα
Ν’ απολαμβάνουν το θέαμα οι θεατές.
Με το εισιτήριο στο χέρι
Με την ικανοποίηση.
Κι εσύ δεν πιστεύεις πια στα παραμύθια
Και καλά κάνεις.
Μια και τώρα δεν υπάρχουνε νεράιδες
Που αφανίζουνε τις μάγισσες
Που αλλάζουνε το αίμα σε ρουμπίνια
Που μεταμορφώνουν τα υπόγεια σε κήπους
Μια και τώρα δεν ωφελεί η εγκαρτέρηση
Και σένα δεν σου έπρεπαν οι μασκαράτες.
Σε γέλασαν
Άσκημα σε ξεγέλασαν
Τα σύρματα που σε σφίγγουν να σου τα πούνε δίχτυα σωτηρίας

Από τη συλλογή Οι λέξεις (1973)

wings

Μαρία Κυρτζάκη, Έλληνες

Σαν Έλληνες που ξέμειναν
σε άλλης γης πατρίδα.

Χάθηκε αυτή στα βάθη της Ασίας
σε παραλίες φιλοσόφων βούλιαξε
και στα νησιά των ποιητών έγινε κύμα
και αεράκι ήμαρ νοσταλγίας.

Πατρίδα είναι ό,τι νοσταλγείς.

Πέρα απ’ του Πύρρου την χαμένη ηδονή
της Πίνδου τ’ αποκούμπι
Πίσω απ’ του Αίμου τις κορφές
στην Θράκη του Ορφέα η Ευρυδίκη
μαύρο μαντίλι να φορεί
ρούχο μακρύ του πένθους

Γιατί πενθεί την μουσική.

Και ψάχνει ψάχνει στα τρανζίστορ στα FM
κι ύστερα πάλι αίματα μεσαία και
στα βραχέα αίματα τα σκοτεινά και συμπαγή
τα μέλη της το μέλος ψάχνει
λόγο πλάγιο να πει
την μελωδία που άστραψε
και σαν ζωή τής φάνηκε.

Και σαν ζωή τούς φάνηκε
πως νοσταλγούν αυτήν την άλλη την ζωή.
Πίσω από μάρμαρα ερείπια κρυφτήκαν
στον Παρθενώνα γύρισαν Εκοίταξαν
με τις Καρυάτιδες μαζί περπάτησαν
τον βράχο άκρη άκρη στην πόλη του Ζαλόγγου.
Μέσα σε κοίλα θέατρα παράστησαν.

Όχι. Αυτοί δεν ξέρουν δεν νοούν
Δεν ξέρουν ούτε νοσταλγούν

και τα τρανζίστορ παίζουν άλλες μουσικές.

Από τη συλλογή Μαύρη Θάλασσα (2000)

wings

Μαρία Κυρτζάκη, Ερωτικό

[Ενότητα Ανίχνευση (1968-1971)]

Θα σε πάρει ο άνεμος
Σαν τα φύλλα των δέντρων
Σαν τους ένοικους και τους ταξιδιώτες
Αφού πρώτα
Αδειάσεις τον παλιό χώρο
Συγκεντρώσεις τις αποσκευές σου

Γυμνοί τοίχοι
Γυμνά δάπεδα

Κλειδώνοντας την πόρτα
Επιστρέφοντας στον ιδιοκτήτη τα κλειδιά
Προτρέποντάς τον να τοποθετήσει στην είσοδο

Το ενοικιαστήριο

Από τη συλλογή Οι λέξεις (1973)

wings

Μαρία Κυρτζάκη: Δέκα μικρά ποιήματα (α', β', γ')

α'

Πελάγωσαν κι οι κατσαρίδες
Στον τόσο θόρυβο και την ομίχλη
Για να σε κοιτάξω
Ζωγραφίζω τρυπούλες στο τζάμι.

β'

Πιο κει απλώνεται ο αττικός
Σε σημαδεύει πάνω απ’ το κεφάλι σου
Πώς δεν το είχες σκεφτεί
Κάποτε θα πετύχει τον στόχο.

γ'

Στον μεσότοιχο της πολυκατοικίας
Ανοίγω ένα παράθυρο
Με φούμο και άσπρες κορδέλες
Σε ταχτοποίησα στο ένα του κάδρο.

Από τη συλλογή Δέκα μικρά ποιήματα (1981). Η συλλογή δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό η λέξη, τεύχος 7 (1981). Τώρα πια περιλαμβάνεται στη συγκεντρωτική έκδοση Μαρία Κυρτζάκη: στη μέση της ασφάλτου (2005).

Πηγή: συγκεντρωτική έκδοση Μαρία Κυρτζάκη: στη μέση της ασφάλτου (2005)

wings

https://www.youtube.com/watch?v=7YkR5v0owTI

Νίκος Αντύπας & Χάρις Αλεξίου, Φθινόπωρο
(τραγούδι: Χάρις Αλεξίου / δίσκος: Δι’ ευχών (1992))

Μαρία Κυρτζάκη, Ο καιρός

[Ενότητα Ανίχνευση (1968-1971)]

Σαν φθινόπωρο ο καιρός
Ο καιρός σαν φθινόπωρο
Ο αέρας
Που πέφτουν τα φύλλα
Που πέφτουν οι βροχές
Σαν φθινόπωρο
Ο καιρός
Που πέφτουν τα στόρια στα παράθυρα
Που πέφτουν οι άνθρωποι από τα παράθυρα
Που πέφτουν τα ανδραγαθήματα
Ο καιρός μας
Με τα μάτια στην πλάτη
Με τα καφενεία στις γωνίες
Με το τηλεσκόπιο στα καφενεία
Σαν φθινόπωρο ο καιρός
Που κρύβεις το πρόσωπο
Που αλλάζεις τον δρόμο σου
Που υποπτεύεσαι και σε υποπτεύονται
Με την ταχυπαλμία στο πρώτο κουδούνισμα
Με την ανακούφιση στο τρίτο
Με την αγωνία στα μάτια σου
Με την απόφαση στα μάτια σου
Με τον ερμαφροδιτισμό σου
Σαν μπάσταρδο
Ο καιρός
Ο δικός μου
Ο δικός σου
Ο δικός μας καιρός
Σαν μπάσταρδο.
Με το κουμπωμένο σακάκι
Με την ντροπή

Από τη συλλογή Οι λέξεις (1973)

wings

Μαρία Κυρτζάκη, Βίκινγκς

Τους άρεσε η τζαζ
Και μιλούσαν μεταξύ τους τραγουδώντας

Στο πέλαγος τούς έριξε ο Θεός
Και στα νησιά
Κι είπανε να ριζώσουν
Επειδή σκέφθηκαν πού να βρεθεί
τώρα μια Αργώ με ποιον Ιάσονα
Και ποια βάρβαρη Μήδεια
Στα μάγια τούς τυλίγει
και στα χρυσά τούς έντυσε

Κάθε σκαλί το τόνιζαν
της γλώσσας μονοπάτι
Απόηχος θαρρείς βηματισμού κάθε φορά
μέσ’ απ’ την θάλασσα που πήγαιναν
ν’ αγγίξουνε στεριά
Πόσα κουπιά να λάμνουν και να κωπηλατούν
Τι να παρακαλούν

Τους άρεσε η τζαζ
Μα πιο πολύ τους άρεσε το έρεβος της νύχτας
Το άσπρο φως της μοναξιάς
Το ρούχο που τους έντυσε η Μήδεια
Κόλλησε στο πετσί τους
Και σκέφτηκαν μόνος γεννιέται ο άνθρωπος
Μόνος του ζει Ξένος πεθαίνει
Εδώ θα μείνουν στα νησιά στο πέλαγος
Να πιάσουνε στεριά εδώ

Την είπαν πόλη τ’ ουρανού
Κρύφτηκαν στ’ όνομά της
και κλειδαμπάρωσαν διπλά τις πόρτες

Από τη συλλογή Μαύρη Θάλασσα (2000)

wings

Μαρία Κυρτζάκη, Ας μιλήσουμε

[Ενότητα Ανίχνευση (1968-1971)]

Οι καιροί που φτάσαμε
Οι καιροί που δεν προλάβαμε την αντοχή τους
Όλα αυτά μαζί κι ο φόβος
Μαζί κι ο θάνατος
Και το χέρι που δεν άγγιξε το άλλο χέρι
Και τα μάτια του νεκρού που έμειναν μέχρι τέλους
Όρθια
Όσο να πεις όλα αυτά
Και τα άλλα
Στις συνοικίες και τα χωριά
Στις λέξεις και τα σχολεία
Στον εγκέφαλο και τα νοσοκομεία
Όπου προλαβαίνουμε τον αυτοκτονούντα
Με μία πλύση στομάχου
Και χάνονται οι αισθήσεις
Και στις μικρές αγγελίες πλεονάζουν τα «ζητούνε»
Όσο να πεις
Ό,τι να πεις
Ας μιλήσουμε λοιπόν.
Ας δούμε μαζί την αισιόδοξη πλευρά
Του πράγματος. Των πραγμάτων την τιμή
Και το αίμα.
Παντού

Από τη συλλογή Οι λέξεις (1973)

wings

https://www.youtube.com/watch?v=s2g5Xr3xE1c

Σταμάτης Κραουνάκης, Αυτή η νύχτα μένει
(ερμηνεία: Δήμητρα Παπίου / δίσκος: Αυτή η νύχτα μένει (2000))

Μαρία Κυρτζάκη: [Γνωρίζει στο κορμί της...]

[Ενότητα Σκοτάδι σώμα]

Γνωρίζει στο κορμί της και με το σώμα της
τις σκοτεινές διαδρομές που αλώνουν την ψυχή.
Ο έρωτας είναι νυκτώος ξέρει.
Παιδί της νύχτας που ερωτεύτηκε το έρεβος.
Μαζί του επλάγιασε
και μες στη λάβα των αισθήσεων
βασίλισσα σαν Δύση ανατέλλει η Τυφώ
πλημμυρισμένη ευωδιές του έρωτα
μανίες αρσενικό και θηλυκό
η γνώση όλη υψώνεται στο σώμα
εκεί στα χέρια και στα δάχτυλα της ακοής
και τον μικρούλη τον τριγμό πώς τον ακούει
και την οσφραίνεται την απειλή
και γεύεται την ηδονή ως το μεδούλι

Από τη συλλογή Λιγοστό και να χάνεται (2002)

Πηγή: συγκεντρωτική έκδοση Μαρία Κυρτζάκη: στη μέση της ασφάλτου (2005)

wings

Λεωφορείο ο Κόσμος - Κώστας Χατζής (Με στίχους) - YouTube

Κώστας Χατζής & Σώτια Τσώτου, Λεωφορείο ο κόσμος (δίσκος: Στις γειτονιές τού κόσμου (1969))

Μαρία Κυρτζάκη, Συναλλαγή

[Ενότητα Ανίχνευση (1968-1971)]

Όπως και να ’χει το πράγμα
Όπως και να ’χει
Περικυκλώνει ο φόβος
Όπως και να ’χει
Η επικοινωνία εκτελείται.
Αστικά λεωφορεία εντός πόλεως
Υπεραστικά εκτός
Και οφείλεις να ’χεις στο χέρι το αντίτιμο
Της διαδρομής
Της εγκαρδιότητας
Της οικειότητας
Της συνουσίας

Αυτόματος μετρητής
Αυτόματος πωλητής

Για να μην υποπτεύεσαι
Για να μη σε υποπτεύονται
Να μη σε φοβίζουν οι σκιές
Ο φόβος
Ο φόβος
Τίμιος στη συναλλαγή
Για να μη γίνονται σύμβολα οι ασπασμοί
Να μη μπερδεύεσαι
Να μη μπερδεύεσαι
Να μη μπερδεύονται

Από τη συλλογή Οι λέξεις (1973)

wings

https://www.youtube.com/watch?v=mzaTERS0AYY

Κώστας Χαριτάτος, Το φιλί (δίσκος: Χορεύοντας στη σιωπή (2002))

Μαρία Κυρτζάκη: [Έσκυψε το φιλί γονάτισε...]

Έσκυψε το φιλί γονάτισε

Σαν Ενδυμίων το φιλί
και υπέκυψε
στην φαντασίωση του έρωτα

Από τη συλλογή Λιγοστό και να χάνεται (2002)

Πηγή: συγκεντρωτική έκδοση Μαρία Κυρτζάκη: στη μέση της ασφάλτου (2005)

wings

https://www.youtube.com/watch?v=vbJoypDhVcw

Γιώργος Χατζηνάσιος & Ντίνος Δημόπουλος: Ήλιε, μην κοιτάς
(τραγούδι: Δήμητρα Γαλάνη / δίσκος: Διαδρομή (1973))

Μαρία Κυρτζάκη: [Ξαφνικά σιωπή...]

[Από την ενότητα Όνειρο]

Ξαφνικά σιωπή. Άλλου
όνειρο ή δικό μου δεν ξέρω

Σε παγκάκι καθόταν. Στην άκρη
πολύβοου δρόμου. Τα παλιά σχισμένα
ρούχα φορούσε. Με τα μάτια
καρφωμένα τώρα μπροστά
– σαν να έβλεπε, κάποιον ή κάτι.
Προσευχόταν, το ήξερα, αλλά αλλιώς.

Τσακισμένο το σώμα ακουμπούσε
στο ίδιο το σώμα. Και τα λόγια
και αυτά ακουμπούσαν στους γυάλινους
τοίχους των κτιρίων που υψώνονταν γύρω

Αντανάκλαση λόγου σκέφτηκα και τον ένιωσα
να τραντάζεται και λυγμοί να τον παίρνουν
γείρε και πάλι γείρε ότι έλεγε
–σε χώρα ή πρόσωπο πατρίδα μιλούσε;–
και με το βλέμμα της αφής
σε ρήγματα ερείπια στης γλώσσας
τα ραγίσματα στερέωσέ μας
σημαία λάβαρο σε χώρα ηδονής

Από τη συλλογή Λιγοστό και να χάνεται (2002)

Πηγή: συγκεντρωτική έκδοση Μαρία Κυρτζάκη: στη μέση της ασφάλτου (2005)

wings

https://www.youtube.com/watch?v=KXPyWs914oQ

Οδυσσέας Ελύτης & Δημήτρης Λάγιος: Γεια σου, κύριε μενεξέ
(τραγούδι: Ελένη Βιτάλη / δίσκος: Ο ήλιος ο ηλιάτορας (1983))

Μαρία Κυρτζάκη, Ημέρια νύχτα

[ΙΣΤ']

Οι τρόποι μου είναι άξεστοι
της επαρχίας
τα δάχτυλα στραβώνουν
κι η ομιλία τους σαν σπαστικού.
Με την εικόνα μου ιδέα δεν έχω τι γίνεται
– φωτογραφίες κάποτε αβέρτα.
Μα όταν μ’ άγγιξες
(Τα πρόσωπα όλα έγιναν γραμμές
Οι όμορφες ασχημύναν)
Έμεινα εγώ
Στη μέση της πλατείας
Σαν σιντριβάνι

Από τη συλλογή Ημέρια νύχτα (1989)

Πηγή: συγκεντρωτική έκδοση Μαρία Κυρτζάκη: στη μέση της ασφάλτου (2005)

wings

https://www.youtube.com/watch?v=ZqrMcVBiruA

Χρήστος Νικολόπουλος & Χριστόφορος Μπαλαμπανίδης, Μη με ρωτήσεις
(τραγούδι: Χάρις Αλεξίου / δίσκος: Εμφύλιος έρωτας (1984))

Μαρία Κυρτζάκη, Οι λέξεις

[Από την ενότητα Ανίχνευση (1968-1971)]

Είναι εύκολο να σου δείξω
Το σώμα μου πώς διαθλάστηκε
Την όρασή μου πώς έμεινε κρυμμένη
Να σου απαριθμήσω τα γεγονότα.

Μόνο τις λέξεις μου
Τι να σου πω για τις λέξεις
Αφού και γω δεν ξέρω
Πώς βγαίνουν έτσι
Στραπατσαρισμένες κάθε φορά
Θαρρείς λεηλατημένες
Λειψές.

Από τη συλλογή Οι λέξεις (1973)