Φοβερός και "φοβερός"

banned13

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 2972
    • Gender:Female
Μου είπαν, γιατί δεν έτυχε να δω σήμερα το ΒΗΜΑ, ότι κάποιος δημοσιογράφος κριτικάρισε τη χρήση της λέξης φοβερός με μια από τις κυριολεκτικές της σημασίες, δηλαδή φρικαλέος, απαίσιος.

φοβερός -ή -ό [foverós] E1 : 1. που προξενεί: α. φόβο· τρομερός: H όψη του ήταν φοβερή. Tο πρόσωπό του καλυπτόταν από μια φοβερή μάσκα. β. φρίκη, αποτροπιασμό· φρικαλέος: Φοβερό έγκλημα. Tο θέαμα των πτωμάτων ήταν φοβερό. γ. έντονη ενόχληση, αηδία: Έχει τη φοβερή συνήθεια να σκαλίζει τη μύτη του. 2α. πολύ μεγάλος, έντονος, μεγάλης έκτασης: Έκανε φοβερές προσπάθειες για να πετύχει το στόχο του. Mου συνέβη κάτι φοβερό. O πόλεμος / το χαλάζι / η πλημμύρα προξένησε φοβερές καταστροφές. β. που προκαλεί έκπληξη, κατάπληξη, θαυμασμό· πολύ αξιόλογος, εξαιρετικός: ~ ηθοποιός / παίκτης / επιστήμονας. Φοβερό ρεκόρ / γκολ / άλμα. Διαθέτει φοβερή μνήμη / δύναμη / ενεργητικότητα. || ~ και τρομερός, (για επίταση) πολύ φοβερός, αξιόλογος, εξαιρετικός κτλ.  φοβερά EΠIPP.  [αρχ. φοβερός]

Για την ακρίβεια, σε ένα επεισόδιο από τα Φιλαράκια της πρώτης σεζόν -έχει σημασία η σεζόν γιατί η μετάφραση έγινε πριν 13 χρόνια- είχα μεταφράσει το you are a terrible waitress ως "είσαι φοβερή σερβιτόρα". Δεν μπορώ να θυμηθώ ποια ήταν η πιο κοινή χροιά της λέξης φοβερός τότε. Επειδή, όμως, τα ελληνικά μου δεν ήταν πολύ χειρότερα από ό,τι είναι σήμερα, προφανώς πριν από 13 χρόνια δεν είχε σε τόσο μεγάλο βαθμό καθιερωθεί η χρήση φοβερός = καταπληκτικός, γιατί προφανώς δεν θα τη χρησιμοποιούσα έτσι, και σήμερα εννοείται ότι θα κατέφευγα σε άλλη απόδοση, π.χ. φριχτή, απαίσια κλπ.

Αν θυμάμαι καλά, από κάποια στιγμή και μετά άρχισε να το λέει  κατά κόρον ο Βλάσης Μπονάτσος και σιγά-σιγά, στο λεξιλόγιο της σημερινής νεολαίας έχει αποκτήσει μία και μόνη έννοια. Θυμάται κάποιος καλύτερα την πορεία της λέξης για να φωτίσει την υπόθεση;



banned8

  • Jr. Member
  • **
    • Posts: 129
    • Gender:Male
Μάλλον για τυμβωρυχία πρόκειται αυτό.




Αλ.

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 2232
  • This b0dy is y0ung but my sp1r1t's 0|d...
Δηλαδή αυτός που επέλεξε να μεταφράσει το Ντένις ως τρομερό και τον Ιβαν ως επίσης τρομερό θα πρέπει να τρέμει τον κάθε Μπονάτσο που θα έρθει μετά από 10 χρόνια να δώσει μια καινούρια σημασία στη λέξη;

Ο Μπονάτσος κατα κόρον χρησιμοποιούσε το φοβερός, τρομερός με θετική χροιά και έννοια και για αυτό έμεινε και σήμερα.
"I like to remember things my own way. Not necessarily the way they happened"
Member of elites only...just like Mus1ca||


banned8

  • Jr. Member
  • **
    • Posts: 129
    • Gender:Male
Μα ήδη ο «τρομερός» έχει και τη σημασία του ικανότατου, όπως και ο φοβερός του «φανταστικού» (αυτό το τελευταίο είναι η πιο πρόσφατη μετατόπιση σημασίας από τις τρεις). Οι δεύτερες σημασίες καταγράφονται και στα μεταπολεμικά λεξικά (ίσχυαν δηλαδή και στα μικράτα μου). (Από τότε μου λέγανε ότι είμαι «φοβερός και τρομερός», αλλά δεν θυμάμαι με ποια σημασία.)



Αλ.

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 2232
  • This b0dy is y0ung but my sp1r1t's 0|d...
Εδώ δε μιλάμε για απλή μετατόπιση.
Η δύναμη του μέσου και του παρουσιαστή σχεδόν εξοβέλισε τις υπόλοιπες σημασίες.
Και παίζει ρόλο στο άκουσμα της λέξης τρομερός και φοβερός ποια σημασία έρχεται πρώτη στο μυαλό.
Μπορεί να υπήρχαν ως σημασίες και στο απώτερο παρελθόν αλλά νομίζω πρόσφατα έγινε η αλλαγή θέσεων.
"I like to remember things my own way. Not necessarily the way they happened"
Member of elites only...just like Mus1ca||


banned8

  • Jr. Member
  • **
    • Posts: 129
    • Gender:Male
Πάντως, όπως πολύ σωστά επισήμανες, ο Ιβάν ο Τρομερός ας τρέμει.


mavrodon

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 6582
    • Gender:Male
Quote
Δηλαδή αυτός που επέλεξε να μεταφράσει το Ντένις ως τρομερό και τον Ιβαν ως επίσης τρομερό θα πρέπει να τρέμει τον κάθε Μπονάτσο που θα έρθει μετά από 10 χρόνια να δώσει μια καινούρια σημασία στη λέξη;
Ο Μπονάτσος κατα κόρον χρησιμοποιούσε το φοβερός, τρομερός με θετική χροιά και έννοια και για αυτό έμεινε και σήμερα.

Αν ζούσε ο πολύ συμπαθής Βλάσης, μην έχετε αμφιβολία ότι θα χρησιμοποιούσε την ίδια ορολογία. Υπενθυμίζω ότι ο όρος υπάρχει στην πρώτη στροφή του Εθνικού μας Ύμνου, με τη σωστή έννοια, βεβαίως, βεβαίως.
Σε γνωρίζω από την κόψη
του σπαθιού την τρομερή,
σε γνωρίζω από την όψη
που με βία μετράει τη γη.


Philip

  • Full Member
  • ***
    • Posts: 340
    • Gender:Male
  • μεγαλώνουν, μεγαλώνουν ...
Εδώ δε μιλάμε για απλή μετατόπιση.
Η δύναμη του μέσου και του παρουσιαστή σχεδόν εξοβέλισε τις υπόλοιπες σημασίες.
Και παίζει ρόλο στο άκουσμα της λέξης τρομερός και φοβερός ποια σημασία έρχεται πρώτη στο μυαλό.
Μπορεί να υπήρχαν ως σημασίες και στο απώτερο παρελθόν αλλά νομίζω πρόσφατα έγινε η αλλαγή θέσεων.

Δεν εξαρτάται μάλλον από το συγκείμενο ποια σημασία έρχεται πρώτα στο μυαλό;

με αρνητική σημασία:

Πυρκαγιές: Tο φοβερό καλοκαίρι του 2007
φοβερό ατύχημα
φοβερός σεισμός χτυπά το Β.Α. Αφγανιστάν
έγινε ένας φοβερός καυγάς

με θετική έννοια:

φοβερός υπολογιστής
φοβερό μυαλό
φοβερό!!!

Δηλ. η αρνητική σημασία είναι alive and well, και συνδέεται με ουσιαστικά με αρνητική χροία.
« Last Edit: 29 Oct, 2024, 23:49:33 by spiros »
But how shall men meditate in that, which they cannot understand? How shall they understand that which is kept close in an unknown tongue?

THE TRANSLATORS TO THE READER
Preface to the King James Version 1611


user3

  • Sr. Member
  • ****
    • Posts: 663

Δεν καταλαβαίνω... από πότε η κυριολεκτική σημασία της λέξης
βαφτίζεται λάθος και μάλιστα τέτοιο που να πιάσει θέση στο Βήμα;

Δηλαδή όταν βλέπω στο γουγλ για "φοβερό σεισμό" να υποθέσω
ότι σπάσανε πλάκα με το ταρακούνημα ή όταν διαβάζω ότι
από τη Γη και τον Ουρανό γεννήθηκαν τρία φοβερά τέρατα πρέπει
να καταλάβω ότι ήτανε πολύ γλυκούλια;

Τούτου λεχθέντος, για να ρίξω κι εγώ την καθαρευουσιανιά μου,
επειδή στους υποτίτλους δεν υπαρχουν ακριβώς συμφραζόμενα,
θα ηταν πολύ ευτυχέστερη επιλογή μια λέξη όπως το φριχτή/απαίσια
που να μην επιδέχεται παρερμηνεία.



banned13

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 2972
    • Gender:Female
Η αλήθεια είναι ότι ακόμα και σήμερα, όταν η μητέρα μου λέει για κάποιο άτομο "είναι φοβερός", εννοεί πάντα "απαίσιος" και ποτέ "καταπληκτικός". Και τη λέξη"φανταστικός" μερικοί τη χρησιμοποιούν κατά κόρον και άλλοι την απορρίπτουν μετά βδελυγμίας ως ανόητο αγγλισμό.


spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 857061
    • Gender:Male
  • point d’amour
Καθώς ακούω συχνά-πυκνά από πολλούς «καθαρολόγους» και «καθαρολογούντες» ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται η λέξη «φοβερός» με έννοια εκτός από αυτήν που σημαίνει «προκαλεί φόβο» (ομοίως και τη λέξη «δουλειά» γιατί σημαίνει ότι «είμαι δούλος», και στη θέση της πρέπει να χρησιμοποιούμε τη λέξη «εργασία» για αποφυγή αρνητικού «νευρογλωσσικού προγραμματισμού»), θα ήταν ενδιαφέρον να παραθέσουμε ότι η έννοια του «καταπληκτικός» υπάρχει ήδη από τα αρχαία (χωρίς καν η διαχρονία να συνιστά κριτήριο για χρήση σημασίας στη νέα ελληνική), και ότι, πολλοί αγνοούν μια ακόμη σημαντικότερη έννοια, σημασιολογική, γλωσσολογική και λεξικογραφική, αυτή της πολυσημίας σύμφωνα με την οποία μπορούν να υπάρχουν πολλές διαφορετικές σημασίες για μία λέξη, πολλές φορές μάλιστα και αντίθετες, βλέπε για παράδειγμα τη λέξη wicked στα αγγλικά.

3 Rhet., of style, impressive, awe-inspiring, τὸ κάλλος τὸ Θουκυδίδου φοβερόν Id.Pomp.3; τὸ φοβερόν Id.Lys.13; Ὅμηρος παίζων φοβερώτερος Demetr.Eloc.130.
φοβερός - Ancient Greek (LSJ)

Δεν θα έβλαπτε να παραθέσουμε και σύγχρονα λεξικά:

φοβερός , ή, ό φο-βε-ρός επίθ. ΣΥΝ. τρομερός 1. που προκαλεί μεγάλο φόβο: φοβερός: πόλεμος. φοβερή: ασθένεια/όψη (= αποκρουστική). φοβερό: τέρας. Τα πράγματα δεν είναι και τόσο φοβερά (: τραγικά).|| φοβερό: έγκλημα (= ανατριχιαστικό, αποτρόπαιο, στυγερό, φρικιαστικό). φοβερά: βασανιστήρια. Βλ. -ερός. ΣΥΝ. απαίσιος, τρομακτικός (1), φρικτός (2) 2. (προφ.-εμφατ.) καταπληκτικός: φοβερή: ατάκα/εμφάνιση/ερμηνεία/ιδέα/ομοιότητα/σκηνική παρουσία/σύμπτωση. φοβερό: ρεκόρ/σχέδιο/φαγητό. φοβερά: νέα. Έχετε κάνει φοβερή δουλειά. Έχει φοβερό σώμα. Βρίσκεις ό,τι θέλεις σε φοβερές τιμές (: ασυναγώνιστες, συμφέρουσες).|| φοβερός: ηθοποιός/καθηγητής. φοβερή: προσωπικότητα. φοβερό: συγκρότημα. Είσαι φοβερός (: θεός)! Πβ. απίστευτος, δεινός, τζαμάτος. ΣΥΝ. άπαιχτος (1), απίθανος (3), εκπληκτικός, φανταστικός (2) 3. (προφ.-εμφατ.) πολύ έντονος, πολύ μεγάλος: φοβερός: αέρας (πβ. διαβολεμένος)/βήχας/θόρυβος (πβ. δυνατός)/καβγάς/πονοκέφαλος/σεισμός. φοβερή: γκάφα/ζέστη/καταιγίδα/καταστροφή. φοβερό: άγχος/ατύχημα/μίσος/πρόβλημα (πβ. οξύς). φοβερές: αλλαγές/δυσκολίες. Μου έχει κάνει φοβερή εντύπωση. Έχει φοβερές (: τεράστιες) αντοχές. Πβ. απερίγραπτος. ● επίρρ.: φοβερά: στις σημ. 2, 3: Περάσαμε φοβερ (= εκπληκτικά, υπέροχα).|| Είναι φοβερ (= πολύ) ευρηματικός. ● ΦΡ.: φοβερός και τρομερός (προφ.-επιτατ.): εξαιρετικός: Καλή ταινία, αλλά όχι τίποτα φοβερό και φοβερό. [< 1,2: αρχ. φοβερός]
Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας
« Last Edit: 30 Oct, 2024, 07:53:40 by spiros »
Look up Multiple Greek, Ancient Greek and Latin dictionaries — Οὕτω τι βαθὺ καὶ μυστηριῶδες ἡ σιγὴ καὶ νηφάλιον, ἡ δὲ μέθη λάλον· ἄνουν γὰρ καὶ ὀλιγόφρον, διὰ τοῦτο καὶ πολύφωνον (Plutarch)


 

Search Tools