Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου

[wings]

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου: Καβάλα, 13 του Δεκέμβρη 1967

Δέκα το πρωί
Φτάσαν αντιφατικές ειδήσεις υπόκουφο μουρμουρητό
Κι ύστερα ήρθαν απ’ τα Δυτικά η Αυλή κι όλη η κουστωδία
Ζητώντας συμπαράσταση στρατού και λαού
Ζητώντας την καταστροφή των σφετεριστών
Ο Αυτοκράτορας με την Πριγκίπισσα στα χέρια του
Στο πλήθος που μαζεύτηκε
Βεβαίωνε πίστη στους νόμους και την Πατρίδα
Ήταν ισχύς του η αγάπη του λαού

Όμως
Ανακοινώσεις από ραδιόφωνα μεγάλωναν την αβεβαιότητα
Ένοπλοι στρατιώτες περιφέρονταν
Κανείς ακόμη δε γνώριζε την πορεία των γεγονότων.

Βέβαια όλα αυτά ταράξανε την πόλη.
Ανάψαν οι συζητήσεις κι οι διχογνωμίες
Ξεχαστήκανε για λίγο τ’ Αναγκαστικά Διατάγματα
Πολλοί στοιχηματίζανε
Ειδικευμένοι κιόλας σε προγνωστικά ποδοσφαίρων
Την έκβαση της ημέρας που βούλιαζε στα ραδιόφωνα

Όμως
Οι γυναίκες ψωνίζανε στα καταστήματα
Τα παιδιά στις γειτονιές συνεχίζαν το παιχνίδι
Σταθερά οι κινηματογράφοι παρακολουθούσαν τα προγράμματά του
Κι οι εντεταλμένοι λειτουργοί στα παρασκήνια αποστηθίζουν πιθανούς ρόλους
Κι ο στρατός στο διπλό παιχνίδι της αναμονής
Καθώς ο Αυτοκράτορας περιφέρεται μ’ ελικόπτερα στη Θράκη.

Τα γεγονότα ήταν σοβαρά
Θα υπήρχαν επιπτώσεις
Κι αλλαγές σημαντικά θα επηρέαζαν
Από χρόνια άλλωστε ήταν γνωστό το χωράφι των Ελλήνων
Ήξερε ο λαός τις υπερπόντιες συμμαχίες και τους ντόπιους Εφιάλτες
Γνώριζαν οι άνθρωποι πώς εξαργυρώθηκε το αίμα τους
Δεν τους ξεγελούσαν οι οικογενειακοί καβγάδες
Ουσιαστικά η έκβαση ξένη υπόθεση
Αδιαφορούσαν κιόλας

Η δικαιοσύνη, αλίμονο, ήταν ακόμα μακριά.

Μάρτης 1968-Σεπτέμβρης 1970

Από τη συλλογή Συνοπτική διαδικασία (1980)

[wings]

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου: Ε' Αυτή η γυναίκα

[Ενότητα Τα κύματα και οι φωνές: Οι φωνές]

Στην Ελένη

Αυτή η γυναίκα
που προχωράει με το κεφάλι ψηλά
έχει συλλάβει το σπέρμα μου,

στο ζεστό της αίμα
κύλησαν
όλα τα δάκρυα των βαράθρων
τα νυχτερινά δρομολόγια
οι μεγάλες αποφάσεις
όλα τα γυμνά χρόνια της σάρκας μου,
τώρα
μπαίνουν βαθιά στα κύτταρα
κουβαλώντας το θρυμματισμένο φως
αυτό που θησαύρισα
στα σκοτεινά και τυφλά υπόγεια
κραυγάζοντας
το θάνατο και την ελπίδα.

Αυτή η γυναίκα
που προχωράει σαν ένα πλοίο στη γαλανή μέρα,
ήρεμη, υπερήφανη αισθάνεται
το ρυθμό του κόσμου
γνωρίζει πιο πέρα να πηγαίνει απ’ το δικό μου θάνατο,
απ’ τα παρθένα μάτια της
αρχίζει η οπτική γωνία
που σκοπεύει
στην προβολή του κόσμου που φτιάχνω με τα χέρια μου,
ανεβαίνει
η γυναίκα που αγαπώ
ανελκυστήρας για τον καινούριο κόσμο
με κοιλιά που λάμπει
τρούλος εκατονταπυλιανής
και υπόσχεται
την υψηλή συνέχεια του κόσμου.

Από τη συλλογή Τα κύματα και οι φωνές (1971)

[wings]

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου: Οι αριθμοί, το ποίημα και η θερμοκρασία του ποιητή

Αριθμοί,
καταστάσεις, εγγραφές χρέωσης
πίστωσης, αθροίσματα,
χοντρά βιβλία, αναλυτικά,
ισοζύγια, συναλλαγές με
Τράπεζες.
Κάτω από το άγρυπνο μάτι του εκτιμητή.
Μέσα στα μάτια
δεν έμεινε μια στάλα ήλιος,
δεν έμεινε μια στάλα χαρτί
να γράψω αυτό το ποίημα
που χρόνια μουγκρίζει στις άκρες
των δαχτύλων.
Πάει να πέσει χείμαρρος
μα δεν πέφτει, παγώνει.
Πάντα κάτι το παγώνει
και πού να βρεις μετά φωτιά
να το θερμάνεις.

Από τη συλλογή Έγκλειστοι (1962)

[wings]

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Εποχή παγωμένου βαρδάρη

Εποχή δένει ανθρώπους, εποχή σκορπά συντρόφους

Βαρδάρης παγερός σαρώνει φεγγάρια
Εργοστάσια σκουπίδια και φαντάσματα
Κι εκείνος στην παλιά της φυλακής κουβέρτα
Χωρίς επιστροφή στον οργισμένο δρόμο

Γράσα αφίσες στουπιά στα χέρια
Αγοράζουν ελπίδες δεν τον γνωρίζουν
Πορνό του Βαρδάρη σεργιανάνε πουτανάδικα σκοτεινά
Εφημερίδες μασάνε στον άδειο ουρανό

Κόντρα στον παγερό αέρα
Βαδίζει διαγραμμένος χωρίς πατρίδα το παλιόσκυλο
Γεμάτος αμφιβολίες βαδίζει
Προκηρύξεις ζεσταίνουν το αδύναμο στήθος του

Εποχή δένει ανθρώπους, εποχή σκορπά συντρόφους

Φλεβάρης 1980

Από τη συλλογή Πάροδος Μοναστηρίου (1989)

[wings]

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Ηδονικά φαντάσματα

Λέξεις πυροδοτούν τα μάτια
Στην άσφαλτο και το σκοτάδι
Θρυμματισμένα χέρια στον τόρνο και την πλάνη
Ομίχλη σε ρείθρα και οικόπεδα
Ο χρόνος πάλι στον πάγο
Πρόσωπα στο γκρίζο φως και βήχουν
Ξανά σκοτάδι άδειο
Ηδονικά φαντάσματα γυναίκες λησμονημένες
Συγκλονιστικές φωνές ερειπωμένες

Εκεί λοιπόν
Πάνω από την ομίχλη, τον παγωμένο Βαρδάρη
Σας σηκώνω ψηλά
Ψηλά από τον ματωμένο ουρανό
Και σας αφήνω

Μάρτης 1983

Από τη συλλογή Πάροδος Μοναστηρίου (1989)

[wings]

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Βαδίζουμε

Έρχονται δεκαοχτούρες και μιλούν
Λυπημένα μιλούν με τ’ ανερμήνευτα μάτια τους
Πρόσωπα έρχονται απ’ το σκοτάδι βαθιά
Να καταθέσουν ζητούν επισωρεύσεις πράξεων
Να ερμηνέψουν ζητούν προσωρινές αλήθειες
Λέξεις αρθρώνουν χωρίς μέλλον φασματικές

Πνοή ανέμου στα βαθυπράσινα πεύκα
Επιστρέφει η ηχώ φωνές πεπερασμένες
Φωνές ποντισμένες στα βάθη της ουτοπίας

Σαρώνει τώρα των ονείρων η προστιθέμενη αξία
Ακόμη βαδίζουμε επί πτωμάτων.

Από τη συλλογή Ονείρων κοινοκτημοσύνη (2002)

[wings]

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Και μένει στον κόσμο το ελάχιστο

Στον Ανέστη Ευαγγέλου

Και μένει στον κόσμο το ελάχιστο
Αυτό που δρώντας πάλι φορτίζει τις ψυχές

Ανακυκλώνεται φουσκώνει το άσπρο φως
Εδώ σημαίνεις εκεί πλέον είσαι αφανής
Αμετάκλητα όνειρα αποτρόπαια σφραγίζουν

Πώς να υπερβείς το σώμα σου με λέξεις
Λίγο το φως, βαθύ σκοτάδι

Και περιστρέφει ο έρωτας τις ψυχές
Τις χαράζει
Δε μιλιέται, σιωπά και μας καταδικάζει

Ενώ το είδωλο στον καθρέφτη είναι ένας άλλος
Και βλέπω στο χαμηλό νερό με τη σελήνη πάνω,
Έζησες για ένα τίποτε;

Πολλούς βρήκαν στη γύρα τα δρεπάνια
Προτού δοθεί απάντηση
Όχι γι’ αυτά τα συντελεσμένα
Αλλά για κείνα τα άλλα που δεν έγιναν
Κι όλα βουλιάξαν στο αίμα

Πικρή εποχή, μίζερος αέρας
Έρημα πρόσωπα, τυφλό παρελθόν
Και το παρόν πιο θλιβερό κι απ’ τη σελήνη
Περισσότερο μάταιο κι απ’ το θάνατο

Σύντροφοι άλλης υποσχεμένης ζωής
Ενοχή πράξεων ανατρέπει το δοσμένο νόημα
Κόκκινη σημαία απελπισμένο σύνορο ονείρων υποστέλλει
Σε ποιο μουσείο αυτή που σάρωσε εξουσίες
Χέρια την αναρριπίζουν στον άλλο αιώνα
Απρόσιτες μάνες θηλάζουν στόματα οργής

Θάλασσες και βράχοι μνήμες προσωπικής χαράς
Θάλασσες τώρα βούρκοι, φιλτραρισμένα υπερκέρδη
Και φέγγει βαλσαμωμένος ήλιος δειλινού
Εδώ χωρίς απόφαση μένεις χωρίς φωνή
Σ’ ανένδοτη προσαρμογή

Κι ό,τι έχει κατατεθεί ούτε ο θάνατος αναιρεί
Στο τώρα και στο πουθενά
Και συγκρούονται κι αναπαράγονται κι αλλάζουν
Αλλού δεν έχει

Τέλος μένει στον κόσμο το ελάχιστο
Αυτό που δρώντας φορτίζει τις ψυχές.

Δεκέμβρης 1991-Αύγουστος 1992

Από τη συλλογή Σημειώσεις για ποιήματα που δε γράφτηκαν (1993)

[wings]

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Κενά μνήμης

Ξαπλωμένο φουρτούνιαζε το φεγγάρι
Όλο το βράδυ πευκοβελόνες ψιθύριζαν στο τζάμι
Τώρα θορυβούν σπουργίτια ασταμάτητα
Καθώς ξυπνώ στο πρωινό σκοτάδι

Χάνονται στο φως οι λέξεις, εικόνες ανώνυμες μένουν
Το λευκό χαρτί της ψυχής μπουκώνει μελάνι
Συλλαβές ανασύρω απροσδιόριστης ευκρίνειας
Καθώς το χέρι οργισμένο θερίζει ψήγματα
Γλιστρούν οι λέξεις κι αδιάβατες μένουν

Μόνον στα όνειρα τρέχουν τα λόγια χείμαρρος
Στη δίνη βουλιάζουν, στη σκοτεινιά της μνήμης
Και μένει κρύσταλλο στο κενό που πληγώνει

Και πληγώνει,
Αφού οι λέξεις στην ερημιά χάνονται του κόσμου,
Στην ερημιά μιας άδηλης πραγματικότητας.

Δημοσιευμένο στο περιοδικό Πανδώρα, τεύχος 20 (Μάιος-Νοέμβριος 2007)

[wings]

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Αναγνώστης

Κλείνω το στόμα, συγκρατώ εκρήξεις λόγων
Αναγνώστης του μέσα κόσμου παραμένω χρεώστης
Χρησμούς ερμηνεύω σιωπώντας παραληρηματικά
Χωρίς πατρίδα, χωρίς γλώσσα στη βίαιη καταστολή
Και φθίνει αβυσσαλέα το άχρονο χρονομετρικά

Σπουργίτια άδολα, κοτσύφια ραμφίζουν τον ουρανό
Σχίζουν το μαύρο και ρέει το φως στη σιωπή

Καμιά μεταμέλεια για όσα πράξαμε ή για όσα παραλείψαμε
Για όσα με λέξεις καταδικάσαμε ή αθωώσαμε για πάντα
Για όσα παράφορα αγαπήσαμε ή μισήσαμε εξακολουθητικά
Αφού ιστορία παραμένει το συντελεσμένο που δεν ξεγίνεται

Νύχτα μεσίστια το πελιδνό φιλούσα στόμα της Σελήνης.

Από τη συλλογή Ονείρων κοινοκτημοσύνη (2002)

[wings]

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου: Η' Τραγούδησε

[Ενότητα Τα κύματα και οι φωνές: Οι φωνές]

Τραγούδησε
τώρα που σου αφαιρούνε τη χαρά
τώρα που σε ρίχνουν
στο πηγάδι με όλες τις ελπίδες της απόγνωσης,
τραγούδησε την αγάπη
ύψωσε τη φωνή
στέριωσε την πίστη σου
και τραγούδησε το φως που θα ’ρθει,
μέσ’ απ’ το αίμα, τα σπαρμένα κόκαλα
μέσ’ απ’ τα χαντάκια της πιο σκληρής ερημιάς,
γιατί δε θα λυγίσεις
σαν τα αγάλματα των ποιητών
γιατί δε θα ρίξεις την ψυχή σου στους σκύλους
γιατί θα τσακίσεις κάποτε τους δήμιους
όχι από μίσος, με γνώση
θα συνάξεις όλα τα κομμάτια
τα μέλη και το αίμα σου
θα ορθώσεις το καινούργιο σου πρόσωπο
στην αυγή της καινούριας ημέρας.

Τραγούδησε την αγάπη
που ανεβαίνει στις σκοτεινές σκάλες
όλα τα χαμένα καλοκαίρια στα νέφη των μαλλιών της
γυμνά τα πόδια στ’ αγκάθια,
τραγούδησε την πέτρα
τη θάλασσα, τη βροχή, τον άγριο άνεμο
το χέρι που κρατάει ζεστά ένα άλλο χέρι,
τραγούδησε με τη θηλιά στο λαιμό
γιατί θα ’ρθει ο ήλιος και θα ποτίσει βαθιά τη γη
θ’ ανθίσουν οι ροδιές χαμόγελα κοριτσιών
κι η μέρα χαρταετός θα υψώνεται στα κουρασμένα μάτια,
τραγούδησε.

Μάρτης 1967-Αύγουστος 1969

Από τη συλλογή Τα κύματα και οι φωνές (1971)

[wings]

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Ενύπνιον

Ένα φάντασμα πλανιέται τις νύχτες

Έκτοτε διανύσαμε συμπαντικά μεγέθη.

Άστεγοι από καταβολής κόσμου
Στο χάσμα ζήσαμε ιστορίας και ουτοπίας
Στα χρόνια τής επαγγελίας δοθήκαμε θεληματικά
Κι είδαμε με γνώση εκείνη να μεταλλάζει σε προδοσία
Καθώς γενιές δαπανήθηκαν λίπασμα της ιστορίας

Το μέλλον τώρα στην άνυδρη βουλιάζει έκταση της εποχής

Πώς άνθρωποι χωρίς μνήμη θα μας διαδεχθούν
Χρήστες εθισμένοι ηδονών στο τώρα και στο πουθενά
Πώς λησμονημένα όλα θα ξεχαστούν στη σιωπή;

Παγωμένος φυσά αγέρας και τρίζουν τα τζάμια.

Από τη συλλογή Ονείρων κοινοκτημοσύνη (2002)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=XAZHOrPFJyo

Θάνος Μικρούτσικος & Λίνα Νικολακοπούλου, Κοίτα μια νύχτα
(τραγούδι: Χάρις Αλεξίου / δίσκος: Κρατάει χρόνια αυτή η κολόνια (1990))

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Γράφω

Νύχτα γεμάτη σιωπή, σκοτεινό φως ανερμήνευτο
Καμιά αλήθεια δεν σε διαπερνά
Κι έτσι οι χρησμοί ποτέ δεν τελειώνουν

Με λέξεις σφιγμένες στα δόντια γράφω
Για τη διαρπαγή του αίματος και των ονείρων
Καθώς καμιά ανάγκη δεν διαρκεί πέρα απ’ την ηδονή
Επιθυμίες αρχέγονες ελπίζουν στη σωτηρία του κόσμου

Με χέρια άδεια από δωρεές γράφω

Νύχτα γεμάτη σιωπή, σαρκοβόρο φως ανερμήνευτο
Κάτω απ’ τα δέντρα περπατώ
Και στις φυλλωσιές ψιθυρίζει το άχρονο
Καθώς η λάμψη του φωτός πεπερασμένα ερμηνεύει τη φωνή μου
Στην ατέρμονη με παραδίνει κοινοκτημοσύνη του τίποτε.

Άσπρες φυσάει λέξεις, λευκές, η Σελήνη άγραφες.

Από τη συλλογή Ονείρων κοινοκτημοσύνη (2002)

[wings]

Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΤΡΑΣ "ΓΥΝΑΙΚΑ" - YouTube

Νίκος Καββαδίας & Θάνος Μικρούτσικος, Γυναίκα
(τραγούδι: Γιάννης Κούτρας / δίσκος: O Σταυρός του Νότου (1979))

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Απόπειρα για ένα τραγούδι

Στην Ελένη

Οι λέξεις που μαθαίναμε τρίζουν στη φωτιά
Στάχτη τα λόγια, σκόνη τα σύμβολα
Εικόνες-Είδωλα σε παραβολικούς καθρέφτες χάθηκαν

Κι η εποχή ζητά ένα σφρίγος διαφορετικό
Κι η καρδιά στένεψε πηγάδι σκοτεινό

Πάλι το ποίημα, ακαριαία ένωση, παίρνει μιαν άλλη τροπή
Επιβάλλεται στη φωνή μου

Όμως εσύ ποια είσαι που επιμένεις ανερμήνευτη
Λοιπόν:
Είσαι τρυφερή βροχή
Ανοιξιάτικος δρόμος νυχτερινός
Πέτρα πικρή, δοκιμασμένη
Με την ηλικία της θάλασσας στα μάτια
Μ’ έναν μεγάλο ήλιο στα μαλλιά

Πού πήγε η μέρα η δίκοπη που είχε τα πάντα αλλάξει

Όμως εσύ ποια είσαι που αναβοσβήνεις σα δίλημμα
Είσαι το κλειδί που γυρίζει μαλακά στην κλειδαριά
Το μολύβι που γράφω
Το μαχαίρι που κόβω το ψωμί
Ο ηλεκτρικός λαμπτήρας στο σκοτεινό δωμάτιο
Ωραία σαν γραφομηχανή
Αεροπλάνο Jet
Ωραία όπως ρουλεμάν
Στρόφαλος
Ωραία σαν ηλεκτρονικός εγκέφαλος
Ωραία όπως αδιάβαστο βιβλίο

Πού πήγε η μέρα η δίκοπη και άδειασε το ποτάμι

Κι όμως είσαι γαλαξίας ολόφωτος
Στον ύπνο μου λάμπεις
Ενδοφλέβια ρέεις στην καρδιά μου.

21 του Μάη 1970

Από τη συλλογή Συνοπτική διαδικασία (1980)

[wings]

Κατσιμίχα- Θεόφιλος Χατζημιχαήλ - YouTube

Ανδρέας Εμπειρίκος & αδελφοί Κατσιμίχα, Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
(τραγούδι: Χάρης & Πάνος Κατσιμίχας / δίσκος: Απρίλη ψεύτη (1989))

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Ο ζωγράφος

[Από το Παράρτημα]

Στο σκοτεινό δωμάτιο
ζωγραφίζει παράθυρα
έρχονται βροχές
τα σβήνουν.

Ζωγραφίζει πουλιά
φυσάει αέρας σκοτεινός
αποδημούν τα πουλιά
στον άσπρο ουρανό.

Ζωγραφίζει
κι η καταστροφή συντελείται
κι από την αρχή
πάλι αυτός
σχεδιάζει χρώματα

Νοέμβρης 1962

Από τη συλλογή Έγκλειστοι (1962)

Αξίζει να σημειώσουμε ότι, εκτός από ποιητής και πεζογράφος, ο Πρόδρομος Μάρκογλου είναι και ζωγράφος. Έχει μάλιστα φιλοτεχνήσει τα εξώφυλλα μερικών βιβλίων του.

[spiros]

Βλέπε και trompe l'oeil → οφθαλμαπάτη, τέχνασμα της οφθαλμαπάτης, τεχνική trompe l'oeil, οπτική απάτη