Σε συνέχεια της κουβέντας που ξεκίνησε σε άλλο νήμα, με το παράδειγμα μίας
εταιρείας η οποία έχει ISO 9001:2000, και για να επαναφέρω λίγο το θέμα με το
πρότυπο περί μετάφρασης της CEN, το οποίο βρίσκετα στα σκαριά, θα ήθελα να παραθέσω κάποιες σκέψεις μου για το «ακανθώδες» ζήτημα της πιστοποίησης στην Ελλάδα και ελπίζω να υπάρξει και συνέχεια στη συζήτηση.
Αρχικά, πρέπει να κάνουμε έναν διαχωρισμό ανάμεσα στα διάφορα πρότυπα και τα είδη πιστοποίησης που υπάρχουν. Ο οργανισμός ISO δεν έχει καθαυτός αρμοδιότητα πιστοποίησης σε εθνικό επίπεδο, και για τον λόγο αυτό υπάρχουν εθνικοί οργανισμοί που έχουν αυτή την αρμοδιότητα, με εξουσιοδότηση από τον ISO. Στην Ελλάδα υπάρχουν δύο τέτοιοι οργανισμοί, το
Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (Ε.ΣΥ.Δ.) και ο
Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης (ΕΛ.Ο.Τ.). Για επιχειρήσεις, εταιρείες και γενικότερα παροχείς προϊόντων και υπηρεσιών αρμόδιος είναι ο ΕΛ.Ο.Τ. μέσω του προτύπου
ISO 9001:2000. Το συγκεκριμένο πρότυπο ορίζει προδιαγραφές ποιότητας στις διοικητικές και διαχειριστικές λειτουργίες μίας επιχείρησης και δεν έχει να κάνει με την ποιότητα του τελικού προϊόντος ή της υπηρεσίας που μπορεί κάποιος να προμηθευτεί από την εν λόγω επιχείρηση.
Τι προεκτάσεις έχει αυτό στον δικό μας χώρο τώρα. Μία οποιαδήποτε μεταφραστική εταιρεία μπορεί να αποκτήσει το Σήμα/Πιστοποιητικό Συμμόρφωσης του ΕΛ.Ο.Τ. για το ISO 9001:2000, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο πελάτης έχει εξασφαλίσει με αυτό τον τρόπο ότι η μετάφραση που θα αγοράσει θα είναι ποιοτική βάσει κάποιου προτύπου. (Νομίζω, μάλιστα, ότι είχε γίνει πρόσφατα στην Ελλάδα μία κίνηση και για παροχή παρόμοιας πιστοποίησης σε ελεύθερους επαγγελματίες μεταφραστές, με το σκεπτικό ότι ακόμη και ο ελεύθερος επαγγελματίας έχει μία ατομική επιχείρηση και άρα μπορεί να ελεγχθεί με το ίδιο μοντέλο πιστοποίησης. Δεν ξέρω όμως κατά πόσο έχει προχωρήσει αυτή η κίνηση και αν υπάρχουν αυτή τη στιγμή ελεύθεροι επαγγελματίες που έχουν λάβει τέτοια πιστοποίηση. Θα είχε πολύ ενδιαφέρον να μάθουμε λεπτομέρειες, αν κάποι-α/-ος από αυτούς συμμετέχει εδώ στο φόρουμ.) Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κάποιο πρότυπο που να ορίζει τι σημαίνει ποιοτική μετάφραση και πως πρέπει να κινηθεί κανείς για να την έχει. Αυτό το κενό πιστεύω θα έρθει το πρότυπο της CEN να το καλύψει ως ένα βαθμό, αλλά σίγουρα όχι εξ ολοκλήρου. Μπορούμε, πιστεύω, να θεωρήσουμε δεδομένο ότι η ποιότητα μίας μετάφρασης εξαρτάται από πάρα πολλούς παράγοντες, πολλοί από τους οποίους είναι υποκειμενικοί και μη μετρήσιμοι.
Ας κάνουμε τώρα μία υπόθεση. Ας πούμε ότι σε μερικά χρόνια από τώρα το πρότυπο περί μετάφρασης έχει εγκριθεί, κυκλοφορήσει και γίνει αποδεκτό στους μεταφραστικούς κύκλους ως ένα καλό μέτρο ποιότητας και καλής πρακτικής. Και ας πούμε ότι φτάνει και η στιγμή που ο ΕΛ.Ο.Τ. πρέπει πλέον να είναι σε θέση να παρέχει πιστοποίηση με βάση το συγκεκριμένο πρότυπο. Τι γίνεται στην Ελλάδα; Προτού απαντήσουμε «ο χαμός», ας αναφέρω ένα πιθανό σχέδιο δράσης εδώ στην Αγγλία.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν τουλάχιστον δύο αναγνωρισμένοι σύλλογοι μεταφραστών/διερμηνέων, που τυχαίνει να είναι και παγκόσμιας εμβέλειας, το
Institute of Linguists και το
Institute of Translating & Interpreting. Και οι δύο αυτοί σύλλογοι έχουν δικές τους εσωτερικές διαδικασίες πιστοποίησης και ανάδειξης μελών και αυτή τη στιγμή αριθμούν χιλιάδες μέλη σε όλον τον κόσμο, με επαφές τόσο στον επαγγελματικό όσο και στον ακαδημαϊκό χώρο της μετάφρασης. Όταν φτάσει το πρότυπο της CEN στον αντίστοιχο αγγλικό εθνικό οργανισμό (
British Standards Institution), ο οργανισμός αυτός θα ζητήσει τη βοήθεια των συλλόγων στην παροχή εμπειρογνωμόνων που θα επιβλέπουν τη διαδικασία πιστοποίησης στην Αγγλία, για να μην πάμε και στην πιθανότητα να γίνεται δημοσκόπηση μεταξύ όλων των μελών του συλλόγου για την οποιαδήποτε έγκριση του τελικού κειμένου του προτύπου (όπως και έγινε τον τελευταίο χρόνο με το προσχέδιο του προτύπου).
Μπορούμε ένα τέτοιο σενάριο να το δούμε να παίζεται και στην Ελλάδα; Με τις παρούσες συνθήκες, πιστεύω πως όχι. Τι είναι αυτό που μας λείπει; Σύλλογοι μεταφραστών υπάρχουν, οργανισμός τυποποίησης υπάρχει, μεταφραστές και άτομα με πολύχρονη εμπειρία στον χώρο επίσης υπάρχουν. Άρα;
Η δικιά μου προσωπική εμπειρία λέει πως αυτό που απουσιάζει είναι η διάθεση για συνεργασία και για πρόοδο. Ποιος θα αναλάβει την ευθύνη του ελέγχου; Ποιος θα αναλάβει την επιτήρηση της εφαρμογής του (οποιουδήποτε) προτύπου; Και ας αντιστρέψω για λίγο και την οπτική: Ποιος θα δεχθεί έλεγχο από άλλον, ανεξάρτητα από την εμπειρία του και τις γνώσεις του; Ποιος θα είναι έτοιμος να δεχθεί κριτική αμερόληπτα ή ακόμη και την απόρριψη;
Για ποιο λόγο όλοι οι σύλλογοι μεταφραστών στην Ελλάδα υπολειτουργούν στα όρια της ανυπαρξίας; Λυπάμαι αν προσβάλλω κάποιους που είναι μέλη ενεργού συλλόγου, αλλά αν ο σύλλογος αυτός είναι ενεργός, γιατί δεν το ξέρει κανείς; Ως ένα μεγάλο βαθμό, αυτό εδώ το φόρουμ και άλλη μία ομάδα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας μεταξύ ελλήνων μεταφραστών είναι οι πιο ενεργοί (έστω άτυποι) σύλλογοι που υπάρχουν!
Χωρίς ομαδικότητα δεν υπάρχει αναγνώριση, και χωρίς αναγνώριση δεν μπορεί να υπάρξει πιστοποίηση, για κανέναν πόσο μάλλον για τους ίσως μοναχικότερους επαγγελματίες του κόσμου. Θα περιμένω με ενδιαφέρον τα σχόλια των συναδέλφων.
