πλειονότητα, πλειοψηφία ή πλειονοψηφία;

[elena petelos]

Eίναι να μην πάρει φόρα κανείς. Συγγνώμη που το βάζω στα "Γλωσσικά Σημειώματα" αλλά...
είναι συχνότατο και επειδή -συχνότατα- περνάει όμορφα την επιμέλεια και το πιάνω σε QA κρίνω σκόπιμο να το αναφέρω.
Μια και τα έχει πει ο Δημητράκος σίγουρα καλύτερα απ'ό,τι θα μπορούσα να τα πω εγώ:

Η συγκρουσιακή αντίληψη της πλειοψηφίας

Ο σολοικισμός με τις λέξεις πλειονότητα και πλειοψηφία, ο οποίος κυρίως παρατηρείται στον δημοσιογραφικό λόγο*, γράφει ο Δ. Δημητράκος, δεν είναι μόνο γλωσσικός αλλά και λογικός, εφόσον συνιστά λογική σύγχυση συνόλου και υποσυνόλου

Δ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΣ
Η ελληνική γλώσσα προσφέρει στους χρήστες τη μοναδική δυνατότητα να κάνουν τη διάκριση μεταξύ πλειονότητας και πλειοψηφίας. Αλλες ευρωπαϊκές γλώσσες δεν παρέχουν αυτή τη δυνατότητα. Οι όροι majority, majorite, Mehrheit, στα αγγλικά, γαλλικά και στα γερμανικά, σημαίνουν και τα δύο. Ενώ όμως η πλειοψηφία είναι μια ιδιαίτερη μορφή πλειονότητας ­ οι Ελληνες σήμερα στη μεγάλη τους πλειονότητα (και όχι στη μεγάλη τους πλειοψηφία) χρησιμοποιούν τον όρο «πλειοψηφία» για κάθε μορφή πλειονότητας.

Ο σολοικισμός αυτός απαντάται κυρίως στον δημοσιογραφικό λόγο των ραδιοτηλεοπτικών μέσων ενημέρωσης. Μας μιλούν για την υψηλή ή χαμηλή ποιότητα των ελληνικών κρασιών «στη μεγάλη τους πλειοψηφία» ή για την «πλειοψηφία των εξεταζομένων φοιτητών». Ουδέποτε όμως ψηφίζουν τα κρασιά, ενώ οι φοιτητές ψηφίζουν στις φοιτητικές και στις βουλευτικές εκλογές, ως φοιτητές και ως πολίτες, όχι όμως ως εξεταζόμενοι.

Το λάθος αυτό δεν είναι μόνο γλωσσικό αλλά και λογικό, εφόσον συνιστά λογική σύγχυση συνόλου και υποσυνόλου. Είναι όμως μέρος της τρέχουσας γλωσσικής πρακτικής και αυτό υποδηλώνει μια τάση υπερκάλυψης των πάντων από τη σφαίρα της πολιτικής και συγχρόνως μια ορισμένη αντίληψη για τη δημοκρατία και τον ρόλο της πλειοψηφίας σ' αυτήν. Αυτό φαίνεται καθαρότερα αν λάβει κανείς υπόψη του ότι πολύ συχνά γίνεται λόγος για «συντριπτική» πλειοψηφία.
Αυτή η εικόνα παραπέμπει στη δυνατότητα και στη διάθεση συντριβής του αντιπάλου. Μέσα από αυτή την εικόνα μεταφέρεται η ιδέα μιας προσέγγισης της ολότητας. Οταν λέγεται ότι οι Ελληνες «στη συντριπτική τους πλειοψηφία» είναι φιλειρηνικοί ή πολεμοχαρείς ή οτιδήποτε άλλο, υπονοείται ότι η ιδιότητα αυτή αφορά το σύνολο, ότι οι εξαιρέσεις είναι ελάχιστες και ασήμαντες και ότι το σύνολο αυτό δένει αρμονικά μέσα από αυτή την ιδιότητα, εκφρασμένη μέσα από τη συγκρουσιακή ιδέα της «συντριπτικής» πλειοψηφίας ­ η οποία βέβαια παύει να είναι πλειοψηφία όταν είναι «συντριπτική», όπως έλεγε συχνά ο αείμνηστος Φαίδων Βεγλερής. Οι ψηφοφόροι ψηφίζουν, δεν συντρίβουν.

Η συγκρουσιακή αυτή αντίληψη της πλειοψηφίας συνδέεται με την ουσιολογική ιδέα της ενιαίας συλλογικής βούλησης του λαού, εκφρασμένης ως πλειοψηφίας. Η πλειοψηφία εκφράζει την ενιαία θέληση του κυρίαρχου λαού ως συνόλου, η οποία στρέφεται κατά του «υπολειμματικού» τμήματος, ωσάν αυτό να μην αποτελούσε γνήσιο τμήμα αυτού του συνόλου.

Με άλλα λόγια η πλειοψηφία εκλαμβάνεται ως οιονεί ολότητα, εφόσον αποτελεί το μεγαλύτερο κομμάτι του συνόλου. Στην πραγματικότητα κάθε ποσοστό, ακόμη και μειοψηφικό, είναι μια προσέγγιση του συνόλου, με τη διαφορά ότι η πλειοψηφία, δηλαδή το 50%+1, είναι μια καλύτερη προσέγγιση του συνόλου ­ του 100% ­ από ό,τι είναι το 49%+1. Συμβατική και πρακτική είναι η σημασία της πλειοψηφίας και όχι μαγική ιδιότητα που μεταβάλλει ουσιολογικά την πλειονότητα σε ολότητα.
Αν όμως δέχεται κανείς αυτή την ιδέα της πλειοψηφίας ως έκφρασης της ενιαίας λαϊκής βούλησης, τότε είναι βέβαιο ότι πρέπει να είναι συντριπτική για να (μπορεί να) συντρίψει το υπολειμματικό τμήμα ­ τη μειονότητα ­ που θεωρείται ξένο σώμα.

Ετσι ο τίτλος εφημερίδας την παραμονή των εκλογών του 1985 «θα σας λιώσουμε!» δεν είναι μόνο συγκρουσιακός. Εκφράζει ­ μαζί με πολλές άλλες ανάλογες εκδηλώσεις πριν από τις εκλογές ­ μια ορισμένη αντίληψη της πλειοψηφίας και της δημοκρατίας, εφόσον το προγραμματισμένο λιώσιμο των αντιπάλων «νομιμοποιείται» από το γεγονός ότι ως μειοψηφία αποτελούν ξένο σώμα, υποψήφιο για εξάλειψη ή τοποθέτηση στο «χρονοντούλαπο της ιστορίας».

Είναι δυνατόν να αντιτάξει κανείς σε αυτό ότι οι «συντριπτικές πλειοψηφίες» αποτελούν σχήμα λόγου οι χρήστες του οποίου δεν έχουν πρόθεση να συντρίψουν κανέναν. Ωστόσο η επιλογή αυτού του σχήματος λόγου δεν είναι τυχαία. Εκφράζει τη δυνατότητα σύγκρουσης και το ενδεχόμενο συντριβής. Και αυτό δεν έχει καμία σχέση με τη δημοκρατία. Οπως δεν έχει σχέση με τη σύγχρονη δημοκρατία η αντίληψη της τελευταίας ως ενιαίας βούλησης του λαού η οποία ταυτίζεται με τη θέληση των πολλών, δηλαδή την πλειοψηφία. Οταν ο Αριστοτέλης όριζε τη δημοκρατία ως κυριαρχία των πολλών (Πολιτικά 1279b) αναφερόταν σε μια κατάσταση πραγμάτων και όχι σε ένα κριτήριο ή μια μέθοδο λήψης αποφάσεων. Και η δημοκρατία στη σύγχρονη μορφή της βασίζεται στον σχηματισμό διαδοχικών πλειοψηφιών στη λήψη αποφάσεων. Ο κανόνας της πλειοψηφίας παίζει λειτουργικό ρόλο και βασίζεται απλώς σε μια σύμβαση: ότι ακριβώς επειδή δεν υπάρχει ουσιολογική διαφορά μεταξύ πλειονότητας και μειονότητας ανάμεσα στους εκάστοτε ψηφοφόρους θα πρέπει οι αποφάσεις να λαμβάνονται πάντα σύμφωνα με αυτό που αποφασίζει η μία από τις δύο. Αυτή δεν μπορεί να είναι η μειοψηφία, διότι έτσι το δημοκρατικό παιχνίδι θα αναγόταν σε άτοπο, εφόσον κάθε υποψήφιος θα προσπαθούσε να πείσει όσο το δυνατόν λιγότερους ψηφοφόρους, με αποτέλεσμα να κερδίζει ο κατά τεκμήριο λιγότερο κατάλληλος. Είναι συνεπώς λογικότερο να παίρνονται αποφάσεις και να εκλέγονται εκπρόσωποι με γνώμονα την πλειοψηφία.

Η τελευταία σέβεται τη μειοψηφία όχι μόνο διότι η σχέση πλειοψηφούσας / μειοψηφούσας μερίδας ανατρέπεται σε μια δημοκρατία, εφόσον υπάρχει εναλλαγή κομμάτων και εκπροσώπων στην εξουσία, αλλά κυρίως διότι αναγνωρίζει ότι δεν υφίσταται καμία μεταφυσική «ουσία» που να προσδίδει ιδιαίτερο προνόμιο στην πλειοψηφία, η οποία έτσι κι αλλιώς σε μια δημοκρατία είναι και πρέπει να είναι παροδική. Και η αρμοδιότητα της τελευταίας στη λήψη αποφάσεων δεν είναι και δεν είναι δυνατόν να είναι άλλο από συμβατική.

Υπό αυτό το πρίσμα η έννοια της λαϊκής κυριαρχίας είναι απλώς σχήμα λόγου. Διότι αν δεν είναι κυριαρχία επί των «εχθρών του λαού», οι οποίοι πρέπει κάθε φορά να εφευρεθούν (κομμουνιστές, δεξιοί, αλλόφυλοι, ετερόδοξοι, ετερόθρησκοι, ανάλογα με τον τόπο και την εποχή), τότε είναι κυριαρχία επί του ίδιου του λαού, πράγμα άτοπο και θεσμικά ακαθόριστο, που επιτρέπει στον καθένα να παρουσιάζεται ως φορέας και εκφραστής της «ενιαίας» θέλησης του λαού, όπως ο Γεώργιος Παπαδόπουλος που κήρυξε το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου ως «επανάσταση του λαού κατά του εαυτού του»!

Ο λαός δεν είναι απόλυτα κυρίαρχος, διότι δεν αποτελεί ένα είδος ενιαίας υπερψυχής και διότι τα άτομα κατέχουν δικαιώματα που καμία πλειοψηφία δεν μπορεί να αφεθεί να τα ποδοπατήσει σε μια δημοκρατία. Γι' αυτό και στη σύγχρονη δημοκρατία ισχύει η περιοριστική και όχι η απεριόριστη αρχή της πλειοψηφίας.

Ο κ. Δημήτρης Δημητράκος είναι καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.




Το ΒΗΜΑ, 14/08/1999 , Σελ.: B10
Κωδικός άρθρου: B12667B102
ID: 173795
 
 
*Παίζει να μην είχε πληροφορίες για τον μεταφραστικό χώρο.

http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=12667&m=B10&aa=2

[wings]

Ελένη μου, δεν θυμάμαι αν το είχα πει ξανά εδώ στο Τρανσλάτουμ αλλά, όπως κι εσύ, το βρίσκω τακτικά στις επιμέλειες και τσιτώνω - οπότε νιώθω σαν να μου έκανες δωράκι. Εξαιρετικό το άρθρο του κ. Δημητράκου.

[elena petelos]

Καλημερούδια! Σκόπευα να το ρίξω σε ένα μήνα, το είχα υποσχεθεί στον κ. Λίγγρη όταν πριν από καιρό είπε "Το εξήγησα στην κορούλα μου και από τότε με διορθώνει εκείνη!", αλλά χθες έκανε ζέστη. Και σήμερα ζέστη κάνει... :-)))

[wings]

Ε, καλά. Ζέστη κάνει για την πλειονότητα των κατοίκων της Ευρώπης, οπότε μην το αναγάγεις σε μείζον θέμα γιατί θα ενταχτείς στους λίγους και γκρινιάρηδες (μειονοτικούς).:-)))))))))))))))))))))))

Έτσι, για να τσακίσω τα νεύρα του θείου.

[elena petelos]

Ε, καλά. Ζέστη κάνει για την πλειονότητα των κατοίκων της Ευρώπης, οπότε μην το αναγάγεις σε μείζον θέμα γιατί θα ενταχτείς στους λίγους και γκρινιάρηδες (μειονοτικούς).:-)))))))))))))))))))))))

Nα πάρει! Χθες κάναμε και δυο βόλτες. Σήμερα (ναι, τώρα ξύπνησα και μην σχολιάσεις), δεν προλαβαίνω. (Kαι τι "μην το ανάγεις"; Μείζον είναι το θέμα. Ευτυχώς υπάρχουν πολλά παγάκια!)
:(((
(Εγώ είμαι πάντα υπέρ της κατάλυσης. Να του τα σπάσεις. Γιατί όχι; ~:-))

[wings]

(Εγώ είμαι πάντα υπέρ της κατάλυσης. Να του τα σπάσεις. Γιατί όχι; ~:-))

Δεν αμφέβαλα ποτέ για τη συνδρομή σου σε τόσο καίρια θέματα.:-)))))))))))))))))

Εδώ κάνει μια «ελεγχόμενη» ψύχρα κάτω από εξωφρενική λιακάδα και έναν άλφα βαρδάρη.

[elena petelos]

Δεν αμφέβαλα ποτέ για τη συνδρομή σου σε τόσο καίρια θέματα.:-)))))))))))))))))

Μάλλον... thank you. (Rather.)
:-)

Εδώ κάνει μια «ελεγχόμενη» ψύχρα κάτω από εξωφρενική λιακάδα και έναν άλφα βαρδάρη.

Ψύχρα; Να πεταχτείς να αγοράσεις καζάν ντιμπί.
(Θα σου έδινα συνταγή, αλλά ξέρω ότι δεν θα το εκτιμήσεις.)
:-))))

[wings]

Δεν μου αρέσει το καζάν ντιμπί. Σπάνια τρώω. Κάτι σε γαλακτομπούρεκο θα προτιμούσα αλλά το μαγαζί μού πέφτει κομματάκι μακριά, οπότε κρατιέμαι.:-)))

[banned8]

"Το εξήγησα στην κορούλα μου και από τότε με διορθώνει εκείνη!"

Κάτι σαν δόκτωρ Φρανκενστάιν νιώθω με τα τερατάκια μου...

[wings]

Νομίζω ότι πρέπει να έλθω σε επαφή με την Ελβίρα εδώ και τώρα.:-))))

[Σουρπουίτσα]

Για να συνοψίσουμε δηλαδή, χρησιμοποιούμε τα «πλειοψηφία-μειοψηφία» μόνο όταν έχουμε να κάνουμε με ψήφους, ψηφοφορία κ.λπ., ενώ τα «πλειονότητα-μειονότητα» σε κάθε άλλη περίπτωση όπου εκφράζεται ποσοστό επί του συνόλου;

Το ΛΚΝ βέβαια εξισώνει τις δύο λέξεις, επιτείνοντας τη σύγχυση.

πλειονότητα η [plionótita] O28 :  (σπανιότ.) το μεγαλύτερο μέρος ή τμήμα ενός πλήθους, ενός αριθμού προσώπων ή και πραγμάτων· πλειοψηφία: Oι κάτοικοι της περιοχής είναι στην πλειονότητά τους πρόσφυγες. Oι προβλέψεις του στην ~ των περιπτώσεων αποδείχτηκαν σωστές.   [λόγ. < ελνστ. πλειονότης, αιτ. -ητα]

πλειοψηφία η [pliopsifía] O25 :  ANT μειοψηφία. 1. ο μεγαλύτερος αριθμός, το μεγαλύτερο ποσοστό των ψήφων ή αυτών που ψηφίζουν (σε μια διαδικασία εκλογής, απόφασης, μέτρησης κτλ.): Έχω / κατακτώ / παίρνω / κερδίζω / χάνω την ~. H κυβέρνηση έχει την ~ των εδρών / των βουλευτών στη βουλή. Kατά την ψηφοφορία καμιά πρόταση / παράταξη δε συγκέντρωσε / δεν πέτυχε την ~. H απόφαση πάρθηκε κατά ~, όχι ομόφωνα. Για σημαντικές αποφάσεις απαιτείται αυξημένη ~. || Aπόλυτη ~, το μισό συν ένα (τουλάχιστον) του συνόλου των ψήφων ή αυτών που ψηφίζουν. Σχετική ~: α. το μισό συν ένα του συνόλου αυτών που ψήφισαν. β. ο αριθμός (ή το ποσοστό) των ψηφοφόρων ή των ψήφων, ο σχετικά μεγαλύτερος από τον αριθμό των ψήφων άλλων ομάδων ψηφοφόρων, που έλαβαν μέρος σε μια διαδικασία ψηφοφορίας. 2. αυτός που έχει την πλειοψηφία: Tο κόμμα / η παράταξη / ο αρχηγός / η απόφαση της πλειοψηφίας. 3. (γενικότ.) ο μεγαλύτερος αριθμός, το μεγαλύτερο ποσοστό (σε σχέση με ένα σύνολο): H ~ των Eλλήνων είναι υπέρ της ενωμένης Eυρώπης. H ~ των κατοίκων της περιοχής είναι αγρότες. Oι εργαζόμενοι είναι στην ~ τους χαμηλόμισθοι. Tο δημόσιο έχει την ~ των μετοχών της επιχείρησης. || (έκφρ.) σιωπηλή ~, το μεγαλύτερο μέρος ενός συνόλου (συνήθ. ενός λαού), που δεν εκδηλώνει ενεργητικά τη θέληση, τη γνώμη του.  [λόγ. < ελνστ. πλειοψηφία]

[banned8]

Γράφει ο Νίκος Σαραντάκος:

3. Μειονότητα είσαι και φαίνεσαι!

Λένε οι λαθολόγοι:
Η λέξη πλειοψηφία (ή πλειονοψηφία) δηλώνει το μεγαλύτερο μέρος του συνόλου όταν γίνεται ψηφοφορία. Αλλιώς, πρέπει να λέτε ‘πλειονότητα’.

Απαντάμε:
Αυτό δεν ισχύει σήμερα, αν ίσχυε ποτέ. Τα σύγχρονα λεξικά, άλλα με μισόλογα (Μπαμπινιώτη) και άλλα σαφώς (Τριανταφυλλίδη) καταγράφουν ότι η λέξη πλειοψηφία χρησιμοποιείται και με τη γενικότερη σημασία, για το μεγαλύτερο μέρος ενός συνόλου, χωρίς κατ’ ανάγκην να υπάρχει αναφορά σε ψηφοφορία.
Σε ένα λαθολόγιο που υποστηρίζει τη διάκριση ανάμεσα στις δύο λέξεις, δίνεται η παραδειγματική φράση: Σήμερα οι νέοι στην πλειονότητά τους αποφεύγουν το γάμο. Και δίνει για την λ. «πλειονότητα» το αντίθετο «μειονότητα». Όμως, καλές μου κυρίες (γυναίκες έχουν γράψει το λαθολόγιο αυτό), τη σήμερον ημέρα όταν λέμε μειονότητα εννοούμε κάτι πολύ πιο φορτισμένο από το «μικρότερο μέρος ενός συνόλου». Εννοούμε μια μερίδα με ξεκάθαρη διαφορετικότητα, μια ομάδα ανθρώπων που άλλοτε καταπιέζεται και άλλοτε προστατεύεται. Χύνεται αίμα για τις μειονότητες. Ας δοκιμάσουμε όμως να αναποδογυρίσουμε την παραδειγματική σας φράση: Σήμερα, μια μειονότητα νέων διαλέγει τον γάμο. Δεν φτάνει που βάλαμε το χαλκά, μας λέτε και μειονότητα;

Στηρίξου γι' αυτά στο γλωσσικό σου αισθητήριο. Εγώ είπα τον παλιό κανόνα στην κόρη μου, εγώ τα λέω «λάθος» κι αυτή με διορθώνει. Το ομολόγησα παραπάνω.

[stathis]

Πριν από μερικά χρόνια έμαθα ότι το "σωστό" είναι πλειονότητα και όχι πλειοψηφία, και άρχισα να καταβάλλω φιλότιμες προσπάθειες υπέρ της πλειονότητας όταν μιλούσα κι έγραφα, χωρίς ωστόσο να έχω πειστεί πραγματικά για την ανάγκη της διάκρισης. Όταν έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο του Σαραντάκου, το παραπάνω απόσπασμα ήταν το τελειωτικό χτύπημα για την πλειονότητα, και επέστρεψα στην πλειοψηφία χωρίς γλωσσικές ενοχές. (Κάτι παρόμοιο δηλαδή με τα καταρχήν/καταρχάς. Καταρχήν και πάλι καταρχήν!)
(Όσο για το κείμενο του Δημητράκου, αδυνατώ να το κατανοήσω πλήρως. Π.χ. γιατί η χρήση της πλειοψηφίας συνιστά λογική σύγχυση συνόλου και υποσυνόλου, ή γιατί η έκφραση "συντριπτική πλειοψηφία" υποδηλώνει συγκρουσιακή αντίληψη;)

... Ας δοκιμάσουμε όμως να αναποδογυρίσουμε την παραδειγματική σας φράση: Σήμερα, μια μειονότητα νέων διαλέγει τον γάμο. Δεν φτάνει που βάλαμε το χαλκά, μας λέτε και μειονότητα;

:)))

[lpap]

Αγαπητοί φίλοι,

υπάρχει μιά απλή διάκριση:

μειονότητα - πλειονότητα → στατικός συσχετισμός ανεξάρτητος από τη βούληση
μειοψηφία - πλειοψηφία → συσχετισμός δυναμικά εξαρτώμενος από τη βούληση

Όταν λέμε πλειοψηφία - μειοψηφία αναφερόμαστε σε πληθυσμιακούς συσχετισμούς που σχηματίζονται δυναμικά κατά βούληση, δηλαδή ο συσχετισμός μπορεί να αλλάξει σύμφωνα με τη βούληση του πλήθους, για παράδειγμα: πλειοψηφία - μειοψηφία χορτοφάγων στην ελλάδα (ο καθένας επιλέγει αν θα φάει ή όχι κρέας, κατα κάποια έννοια "ψηφίζει" ΝΑΙ-ΟΧΙ στο κρέας, ώστε κατά βούληση να έχει διαμορφωθεί η σχέση μειοψηφίας-πλειοψηφίας)

Παραδείγματα: "Οι έλληνες στην πλειοψηφία τους βλέπουν τηλεόραση πάνω από 3 ώρες κάθε ημέρα". "Οι άνδρες στην πλειοψηφία τους έχουν μουστάκι στην Κρήτη".

Όταν λέμε μειονότητα - πλειονότητα αναφερόμαστε σε πληθυσμιακούς συσχετισμούς που σχηματίζονται ανεξάρτητα από τη βούληση του πλήθους και ισχύουν για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα σχηματίζοντας έναν στατικό συσχετισμό (ο συσχετισμός δεν μπορεί να αλλάξει σύμφωνα με τη βούληση του πλήθους) για παράδειγμα: μειονότητα - πλειονότητα καταγωγής στην Ελλάδα, ή μεινότητα - πλειονότητα  ασθενών (ούτε η καταγωγή, ούτε η αρρώστια μπορεί να επιλεγεί από τα μέλη του πληθυσμού ώστε δεν μπορεί κατά βούληση να διαμορφωθεί η σχέση μειονότητας - πλειονότητας)

Παραδείγματα: "Οι έλληνες στην πλειονότητα τους είναι κοντύτεροι από 1,70 μ". "Οι άνδρες με πατέρα Πελλοπονήσιο είναι μειονότητα στην Κρήτη".  Δεν μπορώ να πώ:  "αυτό το καλοκαίρι οι ασθενείς από γρίπη ήταν μειονότητα στην Κρήτη", γιατί αυτό αφορά έναν εποχιακό συσχετισμό - δεν έχει στατικό χαρακτήρα. Αλλά μπορώ να πώ: "κάθε καλοκαίρι οι ασθενείς από γρίπη είναι μειονότητα στην Κρήτη", γιατί σε βάθος χρόνου ο συσχετισμός έχει στατικό χαρακτήρα.

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιούμε : λιγότεροι - περισσότεροι. Για παράδειγμα: "αυτό το καλοκαίρι οι ασθενείς από γρίπη ήταν λιγότεροι στην Κρήτη από τους υγιείς"

Δηλαδή αν ο συσχετισμός ταξινόμησης πλήθους με βάση ένα κριτήριο διαμορφώνεται από τη βούληση του κάθε μέλους του πλήθους έχουμε πλειοψηφία-μειοψηφία, διαφορετικά όταν ο συσχετισμός δεν μπορεί να διαμορφωθεί από τη βούληση των μελών του πλήθους, αλλά από παράγοντες που δημιουργούν μια στατική εικόνα του συσχετισμού για ικανό διάστημα, έχουμε μειονότητα-πλειονότητα.

[banned8]

Είδαμε ότι στα λεξικά μας έχουμε από τη μια το ΛΝΕΓ να επιμένει στη διάκριση («πλειοψηφία» μόνο εκεί που έχουμε ψήφους ή ψηφοφόρους) και το ΛΚΝ να δέχεται τη λανθασμένη χρήση. Οι μειοψηφίες και οι μειονότητες έχουν έναν διακριτό ρόλο στην κοινωνική μας καθημερινότητα. Και οι καταναλωτές που ψηφίζουν με την τσέπη τους θα πρέπει να αποφασίσουμε αν αγοράζουν κάτι κατά πλειοψηφία ή κατά πλειονότητα. Τώρα, ο lpap μάς βάζει μια νέα διάκριση, τη βούληση, που είναι ένα βήμα πιο πέρα από την απλή χειροπιαστή ψήφο. Που σημαίνει ότι, όταν λέμε «στην πλειοψηφία τους», θα πρέπει να κοντοσταθούμε και να σκεφτούμε το ρόλο της βούλησης. (1) «Στο σχολείο φοιτούν κατά ~ παιδιά μεταναστών». (2) «Στην ~ τους οι Έλληνες είναι φιλόξενοι άνθρωποι» (παραδείγματα από το ΛΝΕΓ) – «φιλόξενοι» επειδή το θέλουν ή επειδή είναι στο DNA τους; Πώς θα αποφασίσει ο μέσος χρήστης της γλώσσας τι «πρέπει» να πει όταν εγώ πρέπει να κοντοσταθώ και να σκεφτώ; (Απαντήσεις: (1) πλειοψηφία, (2) πλειονότητα, πάντα κατά το ΛΝΕΓ.)

Ο Νίκος Σαραντάκος έχει προσφυώς πει: «οι όμορφες διακρίσεις όμορφα καίγονται». Και βέβαια, μιλάμε για «λεπτές» διακρίσεις. Και όσο πιο λεπτές είναι οι διακρίσεις, τόσο πιο εύκολα έρχεται η σαρωτική χρήση και τις τσαλαπατά. Γιατί ο άνθρωπος θέλει να εκφραστεί και να επικοινωνήσει. Θα σου πει: «Τι είναι αυτό το $##&* στη μέση της αυλής;» Θα δείξει, θα δώσει το σωστό τόνο στη φωνή του (ο άνθρωπος έδειχνε και χρωμάτιζε τη φωνή του προτού αποκτήσει λεξιλόγιο) και θα ονοματίσει αυτό που δείχνει με μια οποιαδήποτε άναρθρη λέξη – αρκεί να έχει δώσει στον άλλο να καταλάβει.

Μπορεί λοιπόν να είναι χρήσιμες οι λεπτές διακρίσεις στις επιστήμες, αλλά ο γλωσσολόγος θα πρέπει να έρθει και να πάρει ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα χρήσεων των λέξεων και να μας πει πώς χρησιμοποιούνται. Αν ο κόσμος λέει αδιακρίτως «πλειοψηφία» στην πλειοψηφία του, ο κόσμος έχει ψηφίσει υπέρ του «αδιακρίτως». Τον ενδιαφέρει να επικοινωνεί αποτελεσματικά και όχι να κοντοστέκεται.

Εμείς που θέλουμε να τα προσέχουμε λίγο περισσότερο αυτά τα πράγματα, μπορεί να φωνάζουμε για τις «πλειονότητες» και τους «απεγνωσμένους», αλλά «στο τέλος της ημέρας» άλλοι αποφασίζουν.