Μανόλης Αναγνωστάκης

[wings]

Μανόλης Αναγνωστάκης, Κάθε πρωί...

Κάθε πρωί
Καταργούμε τα όνειρα
Χτίζουμε με περίσκεψη τα λόγια
Τα ρούχα μας είναι μια φωλιά από σίδερο
Κάθε πρωί
Χαιρετάμε τους χτεσινούς φίλους
Οι νύχτες μεγαλώνουν σαν αρμόνικες
–Ήχοι, καημοί, πεθαμένα φιλιά.

(Ασήμαντες
Απαριθμήσεις
–Τίποτα, λέξεις μόνο για τους άλλους.

Μα πού τελειώνει η μοναξιά;)

Από τη συλλογή Η συνέχεια (1954)

[wings]

Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα

Ι

Μες στην κλειστή μοναξιά μου
Έσφιξα τη ζεστή παιδική σου άγνοια
Στην αγνή παρουσία σου καθρέφτισα τη χαμένη ψυχή μου.

Εμείς αγαπήσαμε. Εμείς
Προσευχόμαστε πάντοτε. Εμείς
Μοιραστήκαμε το ψωμί και τον κόπο μας

Κι εγώ μέσα σε σένα και σ’ όλους.

Από τη συλλογή Εποχές (1945)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=PQrxKkqKblw

Άρης Αλεξάνδρου & Λουκάς Θάνου, Τις νύχτες
(τραγούδι: Νίκος Ξυλούρης / δίσκος: Σάλπισμα (1978))

Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα

ΙI

Ίσκιοι βουβοί αραγμένοι στη σκάλα
Μάτια θολά που κράτησαν εικόνες θαλασσινές
Κύματα με τη γλυκιάν αγωνία στην κάτασπρη ράχη

Γυμνός κυλίστηκα μέσα στην άμμο μα δεν υποτάχτηκα
Και δεν αγάπησα μόνον εσένα που τόσο με κράτησες
Όπως αγάπησα τα ναυαγισμένα καράβια με τα τραγικά ονόματα
Τους μακρινούς φάρους, τα φώτα ενός απίθανου ορίζοντα
Τις νύχτες που γύρευα μόνος να βρω τον χαμένο εαυτό μου
Τις νύχτες που μόνος γυρνούσα χωρίς κανείς να με νιώσει
Τις νύχτες που σκότωσα μέσα μου κάθε παλιά μου αυταπάτη.

Από τη συλλογή Εποχές (1945)

Τώρα θα μου πείτε: μα είναι αυτό χριστουγεννιάτικο ποίημα, είναι αυτές οι μέρες για ποιήματα του Αναγνωστάκη; Κι επειδή, όπως συχνά λέτε όλοι σας, μόνη μου (παρα)μιλάω εδώ μέσα ώρες-ώρες, σας προλαβαίνω και απαντώ μόνη μου, και μάλιστα ορθά κοφτά, ότι πάντα είναι κατάλληλη η μέρα, η ώρα, η εποχή για ένα ερωτικό ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη. Και κυρίως τις νύχτες. Και ειδικά τις νύχτες που αυτοί οι στίχοι ταιριάζουν με τη διάθεσή μου... :-)

[Evmorfia]

Είναι κάποια ποιήματα που μιλούν στην καρδιά μας, που αγγίζουν, ας πούμε, μια ευαίσθητη χορδή... Αυτό είναι ένα από αυτά...

[Anastasia]

Θα συμφωνήσω απόλυτα...

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=MRnwS6HrVbA

Μανόλης Αναγνωστάκης & Μίκης Θεοδωράκης: Χαρά, χαρά
(τραγούδι: Πέτρος Πανδής / δίσκος: Μπαλάντες (1975))

Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα

V

Χαρά, Χαρά, ζεστή αγαπημένη
Τραγούδι αστείρευτο σε χείλια χιμαιρικά
Στα γυμνά μου μπράτσα το είδωλό σου συντρίβω
Χαρά μακρινή, σαν τη θάλασσα ατέλειωτη
Κουρέλι ακριβό της πικρής αναζήτησης
Άσε να φτύσω το φαρμάκι της ψεύτρας σου ύπαρξης
Άσε να οραματιστώ τις νεκρές αναμνήσεις μου
(Ανελέητο κύμα της νιότης μου).

Ω ψυχή την αγωνία ερωτευμένη!

Από τη συλλογή Εποχές (1945)

Τι ποίημα!!! Κυριολεκτικά μου έκοψε την ανάσα όση ώρα το ξαναδιάβαζα και το δακτυλογραφούσα!

Για την Εύη, τον Γιώργο και τη Χαρά τους. :-)

[Evmorfia]

Για την Εύη, τον Γιώργο και τη Χαρά τους. :-)

Αχ, βρε Βίκυ... Σ' ευχαριστούμε (οικογενειακώς);-) 

[wings]

Μανόλης Αναγνωστάκης, Ο στόχος

[Πρόλογος]

Το θέμα είναι τώρα τι λες
Καλά φάγαμε καλά ήπιαμε
Καλά τη φέραμε τη ζωή μας ως εδώ
Μικροζημιές και μικροκέρδη συμψηφίζοντας

Το θέμα είναι τώρα τι λες.

Από τη συλλογή Ο στόχος (1970)

[wings]

Μανόλης Αναγνωστάκης, Αναμονή

Πόσα χρόνια να γυρίσει...
Κι όμως η μυρουδιά της χυμένη παντού
Ξεχασμένη σ’ όλο το δωμάτιο στις πιο απίθανες γωνιές
Σάμπως να ζει ακόμη ανάμεσά μας!

Όμως πρέπει να γύρισε ύστερα από τόσα χρόνια
Αυτές τις ώρες την προσμένω κάθε βράδυ
Σχεδιάζοντας με το μολύβι κόκκινα στόματα απάνω στο χαρτί
Όπως και να ’τανε έπρεπε να τρίξει πάλι η πόρτα
Ας είναι κι απ’ τον άνεμο.

Ας είν’ με δυο ημικύκλια στεγνά πάνω στα χείλη
Στο μέτωπο κατάμαυρες ραβδώσεις
Φτάνει που θα ’ρθει μοναχά ύστερα από χρόνια
Μόνο που θα ’ρθει!...
Σχεδιάζοντας κόκκινα φλογερά στόματα απάνω στο χαρτί.

... Νόμισα πως θα πνιγόμουνα!

Από τη συλλογή Εποχές (1945)

[wings]

Μαρία Δημητριάδη - ΌΤΑΝ ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΗΣΑ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΜΟΥ - YouTube

Μανόλης Αναγνωστάκης & Θάνος Μικρούτσικος, Όταν αποχαιρέτησα τους φίλους μου
(τραγούδι: Μαρία Δημητριάδη / δίσκος: τραγούδια της λευτεριάς (1978))

Μανόλης Αναγνωστάκης, Όταν αποχαιρέτησα...

Όταν αποχαιρέτησα τους φίλους
Σ’ αυτή τη γη ξεχάστηκεν η μέρα
Κι οι νύχτες εναλλάσσονταν με νύχτες.

Πώς να μιλήσω; Το πλήθος δάμαζε
Τους δημεγέρτες και τους πλάνους. Με στιλέτα
Καρφώναν τα δικά μου λόγια. Πώς να μιλήσω
Όταν στήνονταν μυστικές αγχόνες
Σε κάθε πόρτα ενεδρεύοντας τον ύπνο
Και τόσα πού να στοιβαχτούνε γεγονότα
Τόσες μορφές να ξαναγίνουν αριθμοί
Πώς να εξηγήσω πιο απλά τι ήταν ο Ηλίας
Η Κλαίρη, ο Ραούλ, η οδός Αιγύπτου
Η 3η Μαΐου, το τραμ 8, η «Αλκινόη»
Το σπίτι του Γιώργου, το αναρρωτήριο.
Θα σου μιλήσω πάλι ακόμα με σημάδια
Με σκοτεινές παραβολές με παραμύθια
Γιατί τα σύμβολα είναι πιο πολλά απ’ τις λέξεις
Ξεχείλισαν οι περιπέτειες οι ιδιωτικές
Το άψογο πρόσωπο της Ιστορίας θολώνει
Αρχίζει μια καινούρια μέρα που κανείς δεν τη βλέπει
Και δεν την υποψιάζεται ακόμα
Όμως έχει τρυπώσει μες στις ραφές της καρδιάς

Στα καφενεία και στα χρηματιστήρια
Στις βροχερές ώρες, στ’ άδεια πάρκα, στα μουσεία
Μέσα στα σπουδαστήρια και στα μαγαζιά
Αλλάζει τη σύνθεση της ατμοσφαίρας
Τη γεύση του φιλιού, τη πολυτέλεια της αμαρτίας
Το χυμισμό του κυττάρου, την ορμή της μπόρας.
Έχει στηθεί η σκηνή μα δε φωτίζουν οι προβολείς
Κι όλα τα πρόσωπα είν' εδώ –αντάξια του δράματος–
Γενεές γενεών υποκριτές: η θλιβερά ερωμένη
Ο άνθρωπος με το χαμόγελο, ο επίορκος
Τα κουδουνάκια του τρελού, κάθε κατώτερη ράτσα
Άρχοντες και πληβείοι και αυτοτιμωρούμενοι.

Πώς τόσα πρόσωπα να γίνουν αριθμοί
Και τόσα γεγονότα απλά βιβλία
Χωρίς την επινόηση νέας διάταξης στοιχείων
Χωρίς τη νέα μύηση που θα σαρώσει την αυλαία
Σκίζοντας βίαια στα δυο το σάπιο μήλο
Να επιστρέψουν τ’ άγια στους σκύλους, τα βρέφη στις μήτρες

Κι όρθια η Πράξη σαν αλεξικέραυνο.

9η Θερμιδώρ 1955

Από τη συλλογή Η συνέχεια 2 (1956)

[banned]

Κι όρθια η Πράξη σαν αλεξικέραυνο. Όλα στην πράξη αποδεικνύονται και όλες οι γενναίες πράξεις στη ζωή κοστίζουν πολύ ακριβά. Ο περίφημος αυτός στίχος του Αναγνωστάκη μου θυμίζει και άλλους στίχους σπουδαίων ποιητών με οικουμενική αξία και διαχρονικές διαστάσεις. Στίχους που επαναλαμβάνουμε πολλά χρόνια αργότερα, συχνά χωρίς να γνωρίζουμε ποιος τους έγραψε, στίχους που συμπυκνώνουν μιαν αιώνια αξία. Όπως το πρέπει να λέμε την αλήθεια στα παιδιά και πάλι του Αναγνωστάκη ή το «να μου δοθεί η χάρη να μιλήσω απλά» του Σεφέρη. Ή το «για να γυρίσει ο ήλιος, θέλει δουλειά πολλή» του Ελύτη. Μερικές φορές και μια λέξη μόνο, όπως το «αντισταθείτε» του Μιχάλη Κατσαρού.   

Αυτή είναι η πιο ευτυχισμένη στιγμή στην ποιητική κυοφορία. Όταν, σαν από το τίποτα, αναβλύζουν πέντε λέξεις από την ψυχή του ποιητή, μια λάμψη που είναι η ουσία της τέχνης και της ζωής.

[wings]

Ναι, η ψυχή του ποιητή εκφράζει όλες τις μύχιες σκέψεις του. Ωστόσο, οι άνθρωποι κολλάνε στην πρακτική εφαρμογή των σκέψεων και των ιδεών, ακόμα κι αν πρόκειται για τις δικές τους. Ξέρεις πολλούς που είναι σε θέση να πράττουν και να συνεχίζουν για καιρό να τιμούν τις πράξεις τους;

Γιατί, αλλιώς, δυστυχώς η Πράξη δεν μένει όρθια, αλλά σωριάζεται στα πόδια μας κεραυνοχτυπημένη.

[wings]

Μανόλης Αναγνωστάκης, Σε τι βοηθά λοιπόν...

Σε τι βοηθά λοιπόν η ποίηση
(Αυτή εδώ η ποίηση, λέω)
Στα υψηλά σου ιδανικά, στη συνείδηση τού χρέους
Στο μεγάλο πέρασμα από τον καταναγκασμό
Στις συνθήκες της ελευθερίας;

Σε τι βοηθά λοιπόν η ποίηση
–Αυτό, έστω, που εγώ ποίηση ονομάζω–

(Ας ζήσουμε λοιπόν και μ’ αυτά ή μόνο μ’ αυτά).

Από τη συλλογή Η συνέχεια 3 (1962)

[wings]

Μανόλης Αναγνωστάκης: Αυτοί δεν είναι οι δρόμοι...

Αυτοί δεν είναι οι δρόμοι που γνωρίσαμε
Αλλότριο πλήθος έρπει τώρα στις λεωφόρους
Αλλάξαν και των προαστίων οι ονομασίες
Υψώνονται άσυλα στα γήπεδα και στις πλατείες.
Ποιος περιμένει την επιστροφή σου; Εδώ οι επίγονοι
Λιθοβολούν τους ξένους, θύουν σ’ ομοιώματα,
Είσαι ένας άγνωστος μες στο άγνωστο εκκλησίασμα
Κι από τον άμβωνα αφορίζουνε τους ξένους
Ρίχνουνε στους αλλόγλωσσους κατάρες.
Εσύ στους σκοτεινούς διαδρόμους χώσου
Στις δαιδαλώδεις κρύπτες που δεν προσεγγίζει
Ούτε φωνή αγριμιού ή ήχος τυμπάνου∙
Εκεί δε θα σε βρουν. Γιατί αν σ’ αφορίσουν
Κάποιοι –αναπόφευκτα– στα χείλη τους θα σε προφέρουν
Οι σκέψεις σου θ’ αλλοιωθούν, θα σου αποδώσουν
Ψιθυριστά προθέσεις, θα σε υμνήσουν.
Με τέτοιες προσιτές επιτυχίες θα ηττηθείς.
Τεντώσου απορρίπτοντας των λόγων σου την πανοπλία
Κάθε εξωτερικό περίβλημά σου περιττό
Και της Σιωπής το μέγα διάστημα, έτσι,
Τεντώσου να πληρώσεις συμπαγής.

Από τη συλλογή Η συνέχεια (1954)

[wings]

Μανόλης Αναγνωστάκης, Απολογία νομοταγούς

Γράφω ποιήματα μέσα στα πλαίσια που ορίζουν οι υπεύθυνες υπηρεσίες
Που δεν περιέχουν τη λέξη: Ελευθερία, τη λέξη: Δημοκρατία
Δεν φωνασκούν: Κάτω οι τύραννοι ή: Θάνατος στους προδότες
Που παρακάμπτουν επιμελώς τα λεγόμενα φλέγοντα γεγονότα
Γράφω ποιήματα άνετα και αναπαυτικά για όλες τις λογοκρισίες
Αποστρέφομαι τετριμμένες εκφράσεις όπως: σαπίλα ή καθάρματα ή πουλημένοι
Εκλέγω σε πάσα περίπτωση την αρμοδιότερη λέξη
Αυτή που λέμε «ποιητική»: στιλπνή, παρθενική, ιδεατώς ωραία.

Γράφω ποιήματα που δεν στρέφονται κατά της καθεστηκυίας τάξεως.

Από τη συλλογή Ο στόχος (1970)