πλειοδύναμα ή πολυδύναμα;

[spiros]

πλειοδύναμα ή πολυδύναμα;

Υπάρχει η λέξη pluripotent των οποίων είναι δυνητική απόδοση. Ωστόσο, έχουμε και το multipotent.

Βλέπε συγκεκριμένα:
induced pluripotent stem cells (iPSCs) → προκλητά πολυδύναμα βλαστοκύτταρα, τεχνητά πλειοδύναμα βλαστικά κύτταρα, τεχνητά πολυδύναμα βλαστοκύτταρα, τεχνητά πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα, επαγόμενα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα

[Asdings]

Από καθαρά γλωσσολογική άποψη, το "πλειοδύναμα" αντιστοιχεί πληρέστερα στο pluripotent, διότι το plus είναι συγκριτικός βαθμός στα Λατινικά.

[spiros]

Βλέπω όμως στην πλειονότητα των περιπτώσεων (και λεξικών) τα κύτταρα αυτά να τα αποκαλούν «πολυδύναμα».

[mavrodon]

Έχουμε και τα "πολυδύναμα αστυνομικά τμηματα". Θα μετέφραζα το πολυδύναμα σε "multitask", multiforce.

[Asdings]

Η ερώτηση είναι πώς αποδίδεται το pluripotent και το multipotent ή πώς αποδίδεται το "πλειοδύναμα" και το "πολυδύναμα"; Ή μήπως η ερώτηση είναι κατά πόσο σχετίζονται μεταξύ τους τα μέλη εκάστου ενδογλωσσικού ζεύγους;

[spiros]

Η ερώτηση έγινε με αφορμή το μεταφραστικό θέμα στο οποίο παραθέτω σύνδεσμο στο πρώτο θέμα (εξ ου και το ουδέτερο πληθυντικό).

[sophistes]

Για το multipotent θα πρότεινα "πολυσθενής" (πολυσθένεια), ενώ για το pluripotent "πλεισθενής" (πλεισθένεια). Το δεύτερο απαντάται και ως προσηγορικό, Πλεισθένης (αττικώς) / Πλεοσθένης (ιωνικώς), και εξ αυτού η πρότασή μου.

Ωστόσο, ορμώμενοι από το omnipotent, το οποίο έχει μεταφρασθεί ως "παντοκράτωρ", η σκέψη για την απόδοση του potent/potency θα έβρισκε εφαρμογή σε σύνθετα με τα ουσ. ισχύς, δύναμη, κράτος, σθένος, ρώμη κ.ά. Αλλά τίθεται και το ερώτημα καλληκοΐας, όπως πάντα..

[kupirijo]

στη βιολογία τα «βλαστικά κύτταρα» (stem cells), με φθίνουσα potency (δεν ξέρω πως μεταφράζεται) είναι τα ακόλουθα:
totipotent > pluripotent > multipotent > oligopotent

έχω δει κείμενα στα οποία δίνονται οι ακόλουθες αποδόσεις:
παντοδύναμα > ολοδύναμα > πολυδύναμα > ολιγοδύναμα

ξέρω ότι δεν είναι ακριβείς οι μεταφράσεις των δύο πρώτων αλλά βγάζουν κάποιο νόημα βιολογικά μιλώντας

ξέρω ότι υπάρχει και η λέξη omnipotent που αποδίδεται ως «παντοδύναμος»

για το «πολυσθενής», εμένα προσωπικά η λέξη αυτή παραπέμπει στη χημεία, βλέπε multivalent

 

[spiros]

potency → ισχύς, δύναμη, δραστικότητα, δυναμοποίηση (ομοιοπαθητική), αποτελεσματικότητα, ικανότητα, ευρωστία, σθένος, δύναμη, βαθμός, σεξουαλική ικανότητα άντρα

Cell potency is a cell's ability to differentiate into other cell types. The more cell types a cell can differentiate into, the greater its potency. Potency is also described as the gene activation potential within a cell, which like a continuum, begins with totipotency to designate a cell with the most differentiation potential, pluripotency, multipotency, oligopotency, and finally unipotency.

In cell biology, pluripotency (Lat. pluripotentia, "ability for many [things]") refers to a stem cell that has the potential to differentiate into any of the three germ layers: endoderm (gut, lungs, yolk sac), mesoderm (muscle, skeleton, blood vascular, urogenital, dermis), or ectoderm (nervous, sensory, epidermis), but not into extra-embryonic tissues like the placenta.

Multipotency is when progenitor cells have the gene activation potential to differentiate into discrete cell types. For example, a hematopoietic stem cell —and this cell type can differentiate itself into several types of blood cell like lymphocytes, monocytes, neutrophils, etc., but it is still ambiguous whether HSC possess the ability to differentiate into brain cells, bone cells or other non-blood cell types.
Cell potency - Wikipedia

[kupirijo]

«με φθίνουσα δύναμη» τότε

πάντως τα iPSC επεκράτησαν να μεταφράζονται ως «πολυδύναμα» ενώ θα έπρεπε να αποδίδονταν διαφορετικά κατά τη γνώμη μου για να μην προκαλείται μπέρδεμα με τα multipotent

[spiros]

Η αμφισημία πάντως υπάρχει και στα αγγλικά:

pluri- = several

Synonyms
multi- (from Latin)
poly- (from Ancient Greek)
pluri- - Wiktionary

Οπότε αν παίξουμε με πολυ-/πλειο- ίσως είναι ένας τρόπος διαφοροποίησης.

totipotent > pluripotent > multipotent > oligopotent
παντοδύναμα > πλειοδύναμα > πολυδύναμα > ολιγοδύναμα

Και παρόλα τα -δύναμα το cell potency δεν φαίνεται να αποδίδεται ως δυναμικότητα κυττάρων / κυτταρική δυναμικότητα / κυτταροδυναμικότητα.

[kupirijo]

Συμφωνώ πως το «πλειο-» είναι η απόδοση η οποία είναι πιο κοντά στο pluri-
Αν τη δεκτούμε τότε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το «ολοδύναμα» για το totipotent

ανακεφαλαιώνω:
totipotent > pluripotent > multipotent > oligopotent
ολοδύναμα > πλειοδύναμα > πολυδύναμα > ολιγοδύναμα

pluripotent είναι τα βλαστικά κύτταρα τα οποία έχουν την δυνατότητα να παράξουν όλους τους ιστούς του εμβρύου αλλά όχι τους εξωεμβρυϊκούς (π.χ. τον πλακούντα), άρα έχουν την δυνατότητα να φτιάξουν την πλειονότητα των ιστών.

[spiros]

Ναι, πιο σωστό αυτό.

Early 20th century: from Latin totus (“whole, entire”) +‎ potent.
totipotent - Wiktionary
Παράλληλη αναζήτηση

Έχουμε και unipotent

(biology) Having the capacity to develop into only one type of cell or tissue.
(mathematics) Having a single idempotent element.
unipotent - Wiktionary

[kupirijo]

όσο για το potency μπορούμε να το αποδώσουμε και ως «δυνατότητα»/«κυτταρική δυνατότητα» ίσως;

φυσικά «δυνατότητα» είναι και το potential άρα μπορεί να υπάρξει μπέρδεμα

ίσως το «δυναμικότητα» χρησιμοποιείται για κάτι άλλο;

[spiros]

cell potency → δυναμικότητα κυττάρων, κυτταρική δυναμικότητα, κυτταροδυναμικότητα, κυτταροδυναμία