όλους όσοι ή όλους όσους;

[banned8]

Οι καθαρολόγοι επιμένουν ότι πρέπει να λέμε «Χρόνια πολλά σε όλους όσοι γιορτάζουν σήμερα» και όχι «… σε όλους όσους γιορτάζουν σήμερα», επειδή το όσοι είναι υποκείμενο του γιορτάζουν στην αναφορική πρόταση. Άλλοι υποστηρίζουν ότι δεν είναι λάθος να πούμε «όλους όσους», αφού υπερισχύει ο αποκαλούμενος νόμος της έλξης του αναφορικού.

Υπάρχει και η άποψη που λέει ότι υποκείμενο του γιορτάζουν δεν είναι το όσοι αλλά το όλοι όσοι – και τα δυο μαζί. Όμως αυτό το όλοι όσοι ακολουθεί επίσης την πρόθεση σε και γι’ αυτό πρέπει και οι δύο λέξεις να είναι στην αιτιατική. Όπως λέμε «Χρόνια πολλά σε όσους γιορτάζουν σήμερα», έτσι λέμε και «Χρόνια πολλά σε όλους όσους γιορτάζουν σήμερα».

Η σχιζοφρένεια που επικρατεί για το θέμα εκδηλώνεται σε πολλά κείμενα που βρήκα στο διαδίκτυο όπου χρησιμοποιούνται και οι δύο διατυπώσεις. Π.χ. (από την Αυγή) «μαζί με όλους όσοι θα θελήσουν να συμμετάσχουν» αλλά και, πέντε γραμμές παρακάτω, «Όλα θα συζητηθούν από όλους όσους συμμετέχουν στην κοινή προσπάθεια». Αλλού είδα και το παρανοϊκό «Στείλτε το αυτό σε όλους όσοι ξέρετε».

Αν δεν θέλετε να πάρετε θέση, μπορείτε να αφαιρείτε το όλους -- εμπεριέχεται άλλωστε στο όσους (η χρήση του είναι επιτατική). Καλύτερα να μη δηλώνετε την ουδετερότητά σας με φλύαρες διατυπώσεις όπως «Χρόνια πολλά σε όλους εκείνους που (ή: οι οποίοι) γιορτάζουν σήμερα».

Με την ίδια λογική βέβαια θα πρέπει να πούμε «…για την ενημέρωση (όλων) όσων συμμετέχουν» (αντί για «…όλων όσοι συμμετέχουν») ή «Ήρθαν όλοι όσοι καλέσαμε» (αντί για «Ήρθαν όλοι όσους καλέσαμε»).

Για να δούμε και τις δύο προσεγγίσεις αναλυτικά (και ... διαλέγετε και παίρνετε):

Η άποψη των καθαρολόγων	Η πιο χαλαρή προσέγγιση
ονομαστική + ονομαστική
- Ήρθαν όλοι όσοι προσκλήθηκαν.	- Ήρθαν όλοι όσοι προσκλήθηκαν.
ονομαστική + γενική
- Θα φορολογηθούν όλοι όσων το εισόδημα υπερβαίνει τα 6.000 ευρώ.	- Θα φορολογηθούν όλοι όσοι το εισόδημά τους υπερβαίνει τα 6.000 ευρώ. Ή: Θα φορολογηθούν όλοι εκείνοι που το εισόδημά τους υπερβαίνει τα 6.000 ευρώ. Ή (αποφεύγουμε τις κακοτοπιές): Θα φορολογηθούν (όλοι) όσοι έχουν εισόδημα πάνω από 6.000 ευρώ.
ονομαστική + αιτιατική
- Ήρθαν όλοι όσους είχαμε καλέσει.	- Ήρθαν όλοι όσοι είχαμε καλέσει.
- Ήρθαν όλοι όσους είχαν καλέσει.	- Ήρθαν όλοι όσοι είχαν καλέσει. (Παρεξηγήσιμο.) Ή: Ήρθαν όλοι εκείνοι που είχαν καλέσει. (Παραμένει παρεξηγήσιμο.)
γενική + ονομαστική
- για την ενημέρωση όλων όσοι συμμετέχουν	- για την ενημέρωση (όλων) όσων συμμετέχουν Ή: για την ενημέρωση όλων εκείνων που συμμετέχουν
γενική + γενική
- η φορολόγηση όλων όσων το εισόδημα υπερβαίνει τα 6.000 ευρώ	- η φορολόγηση όλων όσων το εισόδημα υπερβαίνει τα 6.000 ευρώ
γενική + αιτιατική
- Η επανάληψη όλων όσα είπαμε - η θύμηση όλων όσους αγάπησα	- Η επανάληψη όλων όσων είπαμε - η θύμηση όλων εκείνων που αγάπησα
αιτιατική + ονομαστική
- Χρόνια πολλά σε όλους όσοι γιορτάζουν	- Χρόνια πολλά σε (όλους) όσους γιορτάζουν
αιτιατική + γενική
- Απαραίτητο για όλους όσων το επάγγελμα απαιτεί	- Απαραίτητο για όλους όσους το επάγγελμά τους απαιτεί Ή: Απαραίτητο για όλους εκείνους που το επάγγελμά τους απαιτεί
αιτιατική + αιτιατική
- Ειδοποίησα όλους όσους βρήκα.	- Ειδοποίησα (όλους) όσους βρήκα.

[Επιστροφή στα περιεχόμενα των Γλωσσικών Σημειωμάτων]

[stathis]

Άλλοι υποστηρίζουν ότι δεν είναι λάθος να πούμε «όλους όσους», αφού υπερισχύει ο αποκαλούμενος νόμος της έλξης του αναφορικού.

Νίκο, σε ευχαριστούμε για άλλο ένα εξαιρετικό μίνι-πόνημα!

Προσωπικά είμαι οπαδός της παραπάνω άποψης, επειδή όμως είχαμε αυτήν ακριβώς την κουβέντα στη δουλειά πριν από λίγες μέρες, ξέρεις αν υπάρχει κάποια επίσημη άποψη / κανόνας (βλ. γραμματική) επ' αυτού;

[banned8]

Δεν νομίζω ότι υπάρχει "επίσημη" άποψη όπως την εννοείς. Θα πρότεινα σ' ένα π.χ. καθωσπρέπει κείμενο να ακολουθήσεις την "καθωσπρέπει" άποψη και σ' ένα πιο καθημερινό κείμενο να ακολουθήσεις την "έλξη".

[spiros]

Η διαφορά έγκειται στο ότι η πρόθεση προς (και πολλές άλλες) συντάσσονται με αιτιατική, ενώ η δευτερεύουσα αναφορική πρόταση που ακολουθεί χρειάζεται την αναφορική της αντωνυμία (όσοι) σε ονομαστική, καθώς είναι υποκείμενό της.
http://www.asxetos.gr/article.aspx?i=92

Βλέπε και: όλων όσων vs. όλων όσοι

[spiros]

«Ευχαριστούμε όλους όσους συμμετείχαν στο πένθος μας», «Ευχαριστούμε θερμά όλους όσους συμπαραστάθηκαν στο βαρύ πένθος μας». Οι τυποποιημένες αυτές εκφράσεις, που διαβάζουμε καθημερινά στις εφημερίδες, στη στήλη των κοινωνικών, αποτελούν ένα χαρακτηριστικό δείγμα των προβλημάτων που δημιουργεί η χρήση του λεκτικού συνόλου όλοι όσοι στους περισσότερους συντάκτες κειμένων.

Παραδείγματα λανθασμένης χρήσης του εν λόγω λεκτικού συνόλου αφθονούν στα κείμενα των εφημερίδων και των πλέον έγκυρων διαδικτυακών τόπων, πολλώ δε μάλλον σε ραδιοφωνικές ή τηλεοπτικές εκπομπές:

«Το ταχύρρυθμο επιμορφωτικό πρόγραμμα αφορά όλους όσους ασχολούνται εντατικά με παρεμφερή ζητήματα», «Μου ζήτησε τα ονόματα όλων όσων διαθέτουν τα τυπικά προσόντα που απαιτούνται για τη θέση αυτήν», «Η δίωξη ασκήθηκε εναντίον όλων όσων προέβησαν σε παραβίαση του απορρήτου», «Η έκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου ενθουσίασε όλους όσους επιθυμούν να μυηθούν στα μυστήρια της ζωής».

Σε όλες τις προαναφερθείσες περιπτώσεις το όσων (γενική) και το όσους (αιτιατική) πρέπει να αντικατασταθεί από το όσοι (ονομαστική), μια και αποτελεί το υποκείμενο του ρήματος της αναφορικής πρότασης:

«Το ταχύρρυθμο επιμορφωτικό πρόγραμμα αφορά όλους όσοι ασχολούνται εντατικά με παρεμφερή ζητήματα», «Μου ζήτησε τα ονόματα όλων όσοι διαθέτουν τα τυπικά προσόντα που απαιτούνται για τη θέση αυτήν», «Η δίωξη ασκήθηκε εναντίον όλων όσοι προέβησαν σε παραβίαση του απορρήτου», «Η έκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου ενθουσίασε όλους όσοι επιθυμούν να μυηθούν στα μυστήρια της ζωής».

Ασφαλώς, όταν το όσους είναι το αντικείμενο του ρήματος της αναφορικής πρότασης, δεν τίθεται ζήτημα αλλαγής πτώσης (από αιτιατική σε ονομαστική), μια και καλώς βρίσκεται σε αιτιατική:

«Ο Δημήτρης κατάφερε τελικά να αλληλογραφήσει με όλους όσους εκτιμούσε πολύ», «Ο πρόεδρος του κόμματος απηύθυνε έκκληση σε όλους όσους θεωρούσε μετριοπαθείς και σώφρονες πολιτικούς».

Εάν, παρά τις ανωτέρω διευκρινίσεις, το λεκτικό σύνολο όλοι όσοι εξακολουθεί να προβληματίζει σε σημαντικό βαθμό όσους το χρησιμοποιούν σε διάφορα κείμενα ή και στον προφορικό λόγο, η μόνη ασφαλής «οδός διαφυγής» είναι η διαφορετική διατύπωση, η αλλαγή του τρόπου έκφρασης των σκέψεων ή των συναισθημάτων. Ιδού τα σχετικά παραδείγματα:

«Το ταχύρρυθμο επιμορφωτικό πρόγραμμα αφορά όλους εκείνους που ασχολούνται εντατικά με παρεμφερή ζητήματα», «Μου ζήτησε τα ονόματα όλων εκείνων που διαθέτουν τα τυπικά προσόντα που απαιτούνται για τη θέση αυτήν», «Η δίωξη ασκήθηκε εναντίον εκείνων που προέβησαν σε παραβίαση του απορρήτου», «Η έκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου ενθουσίασε όσους επιθυμούν να μυηθούν στα μυστήρια της ζωής».

Βαγγέλης Στεργιόπουλος
Γλωσσικές απορίες: Όλοι + όσοι, ένα παζλ για δυνατούς λύτες - in.gr