Σαράντος Παυλέας

[wings]

Σαράντος Παυλέας, Παρηγοριά

Έχω ακόμα το παράπονο του πεύκου με τα χοντρά κλωνάρια,
το αλύχτημα της αλεπούς στο σκοτεινό το δάσος
που λες μοιάζει φώκιας φωνή σ’ ακρωτήρι αφροπεριχυμένο,
έχω τ’ αλλάγματα του ποταμιού απ’ την πηγή ως την εκβολή του,
τις πρασινοσπηλιές με τις νεροκοπέλες να υφαίνουν εκεί το εξαίσιο τους στημόνι,
και στου χειμάρρου το γκρέμισμα να λούζονται, τη νύχτα να χορεύουν,
έχω της ελπίδας το φως και του χελιδονιού το μουσικό πριόνι του αιθέρα,
το μικρό έχω που παίζει στα τζάμια μου εφέτος πρωτοβρόχι
κλαίγοντας σε φυλλοσυρμή ή σε φωλιά κενήν αφημένη.
Έχω για να σώζομαι τα παιδικά σας μάτια.

Από τη συλλογή Θαλασσινή φήμη (1958)

[wings]

Σαράντος Παυλέας, Το μαύρο κουβάρι

Μέσα στο μαύρο κουβάρι της άγνοιας τυλιγόμασταν
κι ας λέγαμε πως είμασταν γεμάτοι γνώση.
Είμασταν ένα τρομαγμένο διαρκώς κουβάρι,
συνεχώς αγνοούμενοι που κανένας δε ζητούσε με κανένα ραδιόφωνο
στις αναζητήσεις του Ερυθρού Σταυρού την επάνοδό μας.
Δεν είχαμε κάνει τα βήματά μας πουθενά όρθια και σταθερά.
Σα να ’μασταν από στοιχειώδη περιστατικά υποσκελισμένοι
πηγαίναμε στους σταθμούς όπου τα τρένα σφύριζαν συνέχεια
και δε σταματούσαν να μας πάρουν έστω και χωρίς αποσκευές.
Τι να τις κάναμε τις αποσκευές;
Σα να μην είχαμε κανένα είδος εμπορεύματος
ν’ ανάβουμε της ψυχής τη ζεστή κάποτε φωτιά,
σα να ’χαμε λησμονήσει πως κάποτε περπατούσαμε όρθιοι
έστω και με τα ερείπιά μας ντυμένοι.

Από τη συλλογή Τ’ όνομά μας ήταν ενοχή (1983)

[wings]

Σαράντος Παυλέας, Το τραγούδι του όρθρου (Ι)

[Ενότητα Το τραγούδι του όρθρου]

Ι

Ω νύχτα πόσες φορές δεν κατεβήκαμε
μέχρι το τελευταίο σκαλί την άβυσσό σου!
πόσες φορές δεν είχαμε μια δέηση στα μάτια,
μια φλόγα που άναβε τα βλέφαρα!
όρθρε, γλυκύτατε όρθρε της χαράς
πόσες φορές δεν πλάσαμε μες στα θεμέλια της νύχτας τ’ όνειρό σου!

Χαμογέλασε πάνω από τα ποτάμια μας.
Φώτισε το σκοτάδι μας μ’ ένα πάμφωτο λύχνο,
άγρυπνες για σένα κρατούσαμε την ακοήν την όρασή μας.
Χτύπησε τις βασανισμένες μας πύλες και θα σ’ ανοίξουμε,
αλαφροπάτησε τα σκαλοπάτια μας να βγούμε να σ’ υποδεχτούμε.
Γίνε περιστέρι μ’ ένα κλωνάρι της ελιάς στο ράμφος του,
να σ’ ιδούνε τα παιδιά μας να γελάσουνε,
να σ’ ιδούν τα κορίτσια μας να τραγουδήσουν!

Από τη συλλογή Η συμφωνία της χαράς (1950)

[wings]

Σαράντος Παυλέας, Το κουνάβι και τα περιστέρια

Στην αρχή μετά τη σωτηρία τους από του σώματος τα πάθη
μένουν οι ψυχές αγνώριστες πολύ-πολύ παιδεμένες, τρομαγμένες
μέσα σ’ αυτό το καπνισμένο κλουβί, το σώμα μας,
που καίγεται από πανικούς και πόθους. Στέκονται οι ψυχές αλαφιασμένες,
δεν ξέρουν πού να πάνε, παγίδες άλλες υποπτεύονται, στα νέα
θέλγητρα δυσπιστούν, νέα δεσμά δε θέλουν. Πετούν σαν
περιστέρια φοβισμένα τη νύχτα από το κουνάβι,
που κατέβη κι έπνιξε δέκα αδερφάκια τους και τώρα μέσα
στο φως της μέρας ησυχάζουνε και στις σκεπές των σπιτιών τη νύχτα του κουναβιού τους ξετρομάζουν.
Χρειάζονται πιο στερεά κλουβιά, πιο πυκνό το δέλεαρ του δεσμού και της λήθης να κουρνιάσουν πάλι.

Από τη συλλογή Αναγωγή στη μονάδα (1965)

[wings]

Σαράντος Παυλέας, Τα κοιμητήρια των μικρών θαλασσινών χωριών

«... Το πλοίο ονειρεύτηκε ένα καινούριο ωκεανό...»
Ρωξάνη Παυλέα

Εκείνα τα κοιμητήρια στα πολύ μικρά χωριά
σχεδόν ήταν άφρακτα κι ήταν σα ν’ αφήναμε
τη θάλασσα έτσι όπως ήταν
τόσο κοντά στα κύματά της
σα να φώναζαν τους θαλασσινούς μας
ναυτικούς, σα να θέλαν να τους άρπαζαν
σαν να τους ζητούσαν επίμονα αφρισμένα∙
δε σταματούσαν, πολύ κοντά τους έφταναν
σα να τους ζητούσαν, σαν να τους έπαιρναν
τους πεθαμένους, σα να τους σήκωναν
από τον παντοτινό τους, σαν να τους ξυπνούσαν τον ύπνο
έτσι όπως ήταν ενταφιασμένοι κοντά, πολύ σιμά
οι θαλασσινοί μας στα μικρά τους χωριά
στην κάποτε την αγαπημένη τους
των ταξιδιών τη θάλασσα.

Δημοσιευμένο στο περιοδικό Ευθύνη, τεύχος 343 (Ιούλιος 2000)

Πηγή: http://genesis.ee.auth.gr/dimakis/Euthini/343/5.html

Η Ρωξάνη Παυλέα ήταν επίσης ποιήτρια και κόρη του Σαράντου Παυλέα και, δυστυχώς, πέθανε πολύ νέα.

[wings]

Σαράντος Παυλέας, Το τραγούδι της νύχτας (Ι)

[Ενότητα Το τραγούδι της νύχτας]

Ι

Περπατούμε κάτου από τις πυκνές οροφές των καπνών
ο ήλιος είναι ντυμένος στάχτες, σάρκες κι ερείπια,
και τ’ άλογα χλιμιντρίζουν στους κάμπους!...
Ποιος θα πάρει στα χέρια του τ’ αλέτρια για να σπείρουμε τα χωράφια;
Ποιος θα χαλάσει την δυναστεία του χαλκού;

Ο θρήνος των ανθρώπων λογχίζει τον ήλιο,
Κύριε, σώστε τον πλανήτη μας!
Πήραμε τα μονοπάτια της αλεπούς,
κοιμηθήκαμε μαζί με τ’ αγρίμια στις οπές της γης!
Είμαστε άνθρωποι, Κύριε, άνθρωποι, άνθρωποι,
δεν είμαστε η λάσπη των δρόμων σου
για να μας πατάς με τις μπότες της κραταιότητάς Σου!

Φυτέψαμε τ’ αμπέλια μας και δεν τα τρυγήσαμε,
τα μεγάλα μας παιδιά πήγανε στον πόλεμο
και μείνανε μια φούχτα άσπρα κόκαλα,
οι γέροι μας καθίσανε στα χειμωνιάτικα πάρκα
μ’ ένα κόκκινο γαρύφαλλο στην καρδιά!

Κάνε μας ν’ αναστηθούμε μ’ ένα σώμα καινούργιο,
με νέα μόρια στο μυαλό, στην καρδιά και στα νεύρα
Χτύπησε τις σάλπιγγες της αγάπης...
γιατί οι νύχτες περπατούνε με χάλκινες ενδυμασίες.
Φτάνουν πια οι βροντές των καταποντισμών σου!
Αδέρφια, χτυπήστε τις σάλπιγγες της χαράς!

Από τη συλλογή Η συμφωνία της χαράς (1950)

[wings]

Σαράντος Παυλέας, Ακινησία

Σήμερα η θάλασσα είναι ήσυχη σα να ’ναι ζωγραφισμένη,
ατάραγη σαν ένα κομμάτι μάρμαρο, γαλάζια μακριά απλωμένη
κι είναι τα πλοία ακίνητα στο φως παραδομένα
μόλις να μισοφαίνονται σαν ονείρατα στο βάθος,
είναι οι θαλασσαετοί στεκάμενοι στους αχνούς βράχους
όπου το κύμα αφρομαρμάριζε, ροχθούσε∙
περπατάει τα πετράδια του το κύμα το μικρό
στην επιφάνειά του απάνω,
το χταπόδι βγαίνει από τη θαλάμη του και τη λεία του ερευνάει,
μένει ο ψαράς ακούνητος στο δίχτυ του σκυμμένος
και καρτεράει στα ρηχά ο κέφαλος να περάσει.
Κι είναι στα παράθυρα του γιαλού ανοιχτά μάτια
να προσμένουν τους ξενιτεμένους.

Από τη συλλογή Θαλασσινή φήμη (1958)

[wings]

Σαράντος Παυλέας, Το τραγούδι της νύχτας (VΙ)

[Ενότητα Το τραγούδι της νύχτας]

VΙ

Αστραπές πελώριες πλανιώνται στους αιθέρες
και σε κάθε δευτερόλεπτον ανασασμό τους
τραγουδούνε οι ουρανοί με τους χρυσούς θρόνους!

Α πώς καίνε τα πυρωμένα χαλίκια τα πόδια μας
γιατί κάθε πέτρα είναι κι απ’ ένα φλογερό πάτημα θεών,
κάθε μόριον από χώμα κι ένας θυμός που καπνίζει.

Α ποιες ανομίες κοχλάζουνε στους κόσμους,
κι οι πούλιες βρέχουνε τα κορμιά μας με το χώμα τους.
Α ποιος άνεμος της οργής τα βήματά μας κρατάει
εδώ κάτου στους πυθμένες της κόλασής μας,
όπου τα δέντρα έχουνε μια βαριάν ηλικία,
και τα πουλιά γυρεύουνε την πατρίδα τους μες στον ερειπωμένον αέρα!

Πάνω από τους βράχους που χτυπάει ο πληγωμένος πάταγος των φτερών μας,
πάνω από τα αιώνια ακρογιάλια που χαίρονται τους κεραυνούς της Εκδίκησης
πάνω από σκοτεινούς γκρεμούς υψώνουμε τα χέρια μας προς το φως της ημέρας!
Ω καθαρτήρια φωτιά, στερεόν ένδυμά μας
καθαρτήρια φωτιά, χίλιες φορές σε λατρεύω!

Από τη συλλογή Η συμφωνία της χαράς (1950)

[wings]

Σαράντος Παυλέας, Ακρόαση

«... Τα παγωμένα νερά του ξεροπόταμου
αρμενίζουν στη γαλανή θάλασσα»
Από τα «Άνθη της λήθης», Ρωξάνη Παυλέα

Ο καθένας μας ένα σύμπαν «εν συνόψει».
Εφαρμόζαμε την καθημερινή μας εσωτερική ακρόαση
και γευόμασταν της ύπαρξης τη γλυκιά μας αιωνιότητα.
Παντού ο μουσικός της ύπαρξης, εύθυμος ο ρυθμός του Θεού.
Στο βάλτο του έζη ο φασιανός
μ’ όλα τα φυσικά του χρώματα στολισμένος
καλά ήταν εκεί και τα κλουβιά δεν ήθελε.
Γιατί πρώτη ελευθερία και ομορφιά και αγάπη
ήταν ο Θεός.

Από τη συλλογή Συμπαντική ιθαγένεια (1998)

[wings]

Σαράντος Παυλέας, Το δέντρο και το νερό

«... Εγώ φεύγω
τρέχω στη γραμμή του Σύμπαντος»
Ρωξάνη Παυλέα

Μόνο το δέντρο γνώριζε και σώπαινε βαθιά, ασάλευτο
σαν άγαλμα θαρρούσες όταν έβγαινε από μια νύχτα
θερινή θαυμάσια πολύαστρη γεμάτο έκσταση∙
γι’ αυτό σα να ’χε ακούσει την προπατορική
τη θεϊκή μουσική την απαράμιλλη.
Μόνο το δέντρο και το νερό ήξεραν καλά
με τα κύματα της θάλασσας
και τα φύλλα συναδερφωμένα
το κυλιόμενο τραγούδι τους να τραγουδούσαν.
Μόνο το δέντρο και το νερό είχαν της υπομονής
τη μεγάλη δύναμη και την περιεκτική
τη δεκτικότητα που χαρακτήριζαν
τη διάρκεια και τη γλυκιά την αιωνιότητα.

Από τη συλλογή Συμπαντική ιθαγένεια (1998)

[wings]

Σαράντος Παυλέας, Σ’ αγαπούσα

Τ’ άστρα λάμπανε και τα φύλλα σφύριζαν σαν κοτσύφια
δεμένα με τα κλαδιά τους και τη ρίζα τους και σ’ αγαπούσα.
Το κοίλο κύμα στην αμμουδιά του στόλιζε μ’ άσπρα,
πυκνά θροΐζοντα άνθη και σ’ αγαπούσα.
Απέραντες ακρογιαλιές έπαιρναν το φεγγάρι το γεμάτο
και το ’καναν άσπρα κομματάκια φρέσκο ψωμί
και το μοίραζαν ευλογημένον αντίδωρο της θείας Ακολουθίας και σ’ αγαπούσα.

Από τη συλλογή Τ’ όνομά μας ήταν ενοχή (1983)

[wings]

Σαράντος Παυλέας, Ο χρόνος

Άνθιζεν όλος ο πυρακτωμένος ήλιος, άνθιζε, όταν σ’ έβλεπα
τους χτύπους τους μουσικούς η καρδιά μου άνθιζε
κι εγώ ξεχνούσα πολεμιστές που έμεναν ακίνητοι στα μονοπάτια
με τα ρούχα τ’ άδεια ντυμένοι να τους τρώει ο χρόνος
και μια σαρκοβόρα βροχή.
Άνθιζεν η καρδιά όταν σ’ έβλεπα, άνθιζα ολόκληρος κι εγώ.
Πάνε πια χρόνια και χρόνια που έχασα εκείνο τον καιρό.
Μα σ’ έχω γράψει πάνω στης καρδιάς μου το ρυθμό
και δε σε λησμονώ σαν το ελάφι που δεν ξεχνάει
την ταχύτητά μου τη γοργή.

Από τη συλλογή Τ’ όνομά μας ήταν ενοχή (1983)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=tVNjrnrzcaY

Λαυρέντης Μαχαιρίτσας & Ισαάκ Σούσης, Η ενοχή των αμνών
(ερμηνεία: Λαυρέντης Μαχαιρίτσας / δίσκος: Η ενοχή των αμνών (2010))

Σαράντος Παυλέας, Τ’ όνομά μας ήταν ενοχή

Συγχώρησέ με, Θεέ μου, που δεν κατόρθωσα
να δω τον κόσμο αυτό τον επίγειο σαν ένα πανηγύρι
και να τον διασκεδάσω σαν ένας πανηγυριώτης.
Πώς θα γινόμουν, Θεέ μου, ένας πανηγυριώτης, αφού γιορτάζαμε
το έτος του παιδιού κι ύστερα πηγαίναμε και βάζαμε το μεσονύχτι
δυναμίτιδα στις κατοικίες των προσφύγων και τους ξεθεμελιώναμε
μαζί με τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους;
Πώς να καυχόμουν, Θεέ μου, πως όλος ο κόσμος ήταν ένα πανηγύρι,
αφού πορευόμασταν στα βαρβαρικά μας μεσονύχτια και σκοτώναμε
πάνω στον ύπνο τους, γέροντες, γυναίκες και παιδιά μικρά, αγόρια και κορίτσια
και ύστερα για να εξαφανίζουμε από ενδεχόμενους υποκριτικούς παρατηρητές
το σκοτωμένο ψυχομέτρι περνούσαμε πάνω τους
με τις ματωμένες εκείνες μπουλντόζες μας και μεταμορφώναμε
το έγκλημά μας σ’ ένα κόκκινο πολτό, σ’ ένα πολτό
τ’ αθώα παιδιά και τα κορίτσια μας σ’ ένα κόκκινο πολτό;

Από τη συλλογή Τ’ όνομά μας ήταν ενοχή (1983)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=HxZIgwOjeEI

Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Κώστας Βίρβος, Ένα αμάξι με δυο άλογα
(ερμηνεία: Γρηγόρης Μπιθικώτσης / δίσκος: Μικροί καημοί (1975))

Σαράντος Παυλέας, Το πιο φτερωτό φέρτε μου άλογο

Θέλω να υπακούσω στην κλήση του ταξιδιού μου.
Το πιο φρέσκο, το πιο γοργό φέρτε μου άλογο.
Πηγαίνω προς τη νίκη μου και την τελειοποίησή μου
το πιο αστραφτερό φέρτε μου άλογο,
να το ανεβώ έτσι αφρισμένο όπως θα 'ναι
μέσα στη μαύρη νύχτα
το πιο γοργό, το πιο αφράτο φέρτε μου άλογο,
να φτάσω στον καιρό μου πριν γίνει ο καλός του πλοίου μας απόπλους.

Το πιο γοργό, το πιο αφράτο φέρτε μου άλογο.
Δε θα φύγω σαν ένας Αννίβας
για μιαν έρημη παραλία της Θάψου. Δεν ακολουθεί τη φυγή μου
κανένας Σκιπίωνας, καμιά Ζάμα.
Πορεύομαι σε τροπαιούχον άλλο βίο.
Το πιο φτερωτό φέρτε μου άλογο,
να κάμω γρήγορο το τέλος των χιλιομέτρων μου
που με χωρίζουν από το Καράβι της Απεραντοσύνης μου.
Το πιο φτερωτό φέρτε μου άλογο.

Από τη συλλογή Ποιητικοί συνειδησιακοί διάλογοι, Β (1981)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=S0bBH0jph58

Λαυρέντης Μαχαιρίτσας & Ισαάκ Σούσης, Νότος
(τραγούδι: Γιώργος Νταλάρας & Μάριος Φραγκούλης / δίσκος: Ζωντανή ηχογράφηση στην Ιερά Οδό II (1998))

Σαράντος Παυλέας, Τα σπίτια του Νότου

Ο θάνατος θυμάμαι, εκεί στα σπίτια του Νότου ήταν ένα σκοτεινό γεγονός,
ίσως γιατί υπήρχε πολύς ήλιος παντού, γυμνός, άφθονος.
Κλείνονταν τα παράθυρα όταν του νεκρού περνούσε η ακολουθία
κάτω από τα σπίτια τα παλιά και οι ένοικοι την πομπή
πίσω από τις κατεβασμένες κουρτίνες κρυφά παρακολουθούσαν.
Κάποια μεσημέρια ασάλευτα, φωνές από μοιρολογίστρες

τη χλιαρή τους έκοβαν άνεση σα μαχαίρια ακονισμένα.

Στα σπίτια εκείνα του Νότου ο νεκρός ήταν μέσα στο σκοτάδι του αιώνια βυθισμένος,
στους μικρούς του ληστές, τα σκουλήκια του αφιερωμένος,
μακριά από το αστραφτερό φως, που ντύσιμο δε δεχότανε κανένα.

Εκεί, στα σπίτια του Νότου, οι νεκροί ερχόνταν πάλι
και ζητούσανε τα κρεβάτια τους με το στεναγμό του ανέμου,
μ’ άδεια μάτια, ενώ τα ποντίκια ροκάνιζαν
μέσα στα μεσάνυχτα τα πατώματα τα φαγωμένα από το σαράκι,
τις κατάκλειστες ντουλάπες του ταξιδεμένου, εκεί στο Νότο όπου οι μυγδαλιές

πολύ γρήγορα ανθούσανε τ’ άνθια τους
σαν κύματα σ’ ακρογιάλι αφρισμένα.

Από τη συλλογή Ύμνος στον ήρωα Κωνσταντίνο Δαβάκη (1979)