Ένα κείμενο του Δημοσθένη Κερασίδη για τους επιμελητές εκδόσεων

[wings]

Η γλώσσα είναι το αμαρτωλό μας τραγούδι



του Δημοσθένη Κερασίδη

Πώς ζει άραγε ο επιμελητής εκδόσεων; Στις μέρες μας σίγουρα «κατά τύχη». Ενώ μια ζωή ζούσε «κατά λάθος». Εξηγούμαι πάραυτα: όπως ο αγγειοπλάστης δουλεύει με τον πηλό, ο πυροσβέστης με τη φωτιά, ο συγγραφέας με τις λέξεις, έτσι και ο επιμελητής δουλεύει με το λάθος. Το λάθος είναι το πάθος του. Για την ακρίβεια, το σωστό είναι το πάθος του, γι’ αυτό και έχει ευαισθησία στο λάθος. Κι όταν αυτό το πάθος χρονολογείται από την εποχή της τυπογραφίας, τότε μάλλον είναι χρόνιο-αιώνιο. Αν και τω καιρώ εκείνω υπήρχε μόνο ο δικός μας Ανθρωπίδης… ο διορθωτής εννοώ.

Στην εποχή μας ο επιμελητής εκδόσεων ζει μια παράλογη μοίρα, ένα ζόρικο ριζικό θα έλεγα: ενώ από τη μια επιτέλους τον αναγνωρίζουν, τον τιμούν κατά κάποιον τρόπο και βλέπει, έστω κι από την κλειδαρότρυπα, το φως της δημοσιότητας –παρόλο που έχει μάθει πια να ζει με αυτάρκεια μες στη σπηλιά του–, από την άλλη τον παραγνωρίζουν και τον υποτιμούν κατά πολλούς τρόπους, γενικά υφίσταται τη μεγαλύτερη απαξίωση των τελευταίων τριάντα ετών – οικονομικά, ηθικά κτλ. Πριν προλάβει καλά καλά να βγει από την αφάνεια, καλείται, εκών άκων, να αναγεννηθεί από τις στάχτες του, διότι, αν και θεωρείται απολύτως απαραίτητος για τη διαδικασία παραγωγής του βιβλίου, που σημαίνει πως κινείται στο κέντρο του εκδοτικού χώρου, τελικά εξωθείται στο περιθώριο και στο σκοτάδι.

Και σαν να μην έφτανε αυτό, ζώντας –πιο σωστά, ασθμαίνοντας!– σε αυτή την τόσο τρυφερή, γεμάτη υπέροχες εκπλήξεις και υποσχέσεις εποχή, καλείται εκ των πραγμάτων να μετατρέψει την οδύνη του σε ωδίνη, να κάνει γέννα προσωπική και μέσα στη θυελλώδη συγκυρία της κρίσης να οξύνει την κρίση του… Παρότι τώρα πια έχει «σπίτι», έχει σύλλογο –όνειρο πολλών γενιών στο παρελθόν και εφιάλτης διαφόρων προσκυνημένων σήμερα–, είναι περισσότερο γυμνός από ποτέ.

Ο επιμελητής ως επαγγελματίας είναι επιφορτισμένος με το καθήκον να μετατρέψει σε βιβλίο το χειρόγραφο που του έχει δοθεί. Οφείλει να βρίσκει το λάθος –γλωσσικά, τυπογραφικά, πραγματολογικά–, αλλά και να εφευρίσκει το σωστό, να προσφέρει ιδέες εκφραστικής βελτίωσης του κειμένου, να τιμά την ανάγνωσή του ως πράξη απόλαυσης, να κινείται στους άξονες της ορθοέπειας και της καλλιέπειας (υπενθυμίζω το αυτονόητο: ο επιμελητής δε διοργανώνει καλλιστεία λέξεων ούτε φιλοδοξεί να γίνει ο στιλίστας του συγγραφέα ούτε ξενυχτάει ψέλνοντας «Του αγίου επιθέτου δεηθώμεν»∙ και βέβαια υπάρχει πάντα μια κλίμακα ποιότητας και αισθητικής του λόγου, σε οποιοδήποτε υφολογικό πλαίσιο κι αν κινείται ο συγγραφέας), να λειτουργεί ως σύμμαχος του δημιουργού, να επισημαίνει νοηματικά κενά, αφηγηματικές ελλείψεις, ανακολουθίες ή υφολογικές αδυναμίες, γενικά να φροντίζει την κουζίνα του συγγραφέα ή του μεταφραστή.

[...]

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου στη σελίδα: http://www.bookpress.gr/multipress/ti-book-tu/amartolo-tragoudi

[spiros]

https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=129643.0

[wings]

Συγγνώμη, Σπύρο. Δεν το θυμόμουν. Να τ' αφήσουμε κι εδώ;