μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο

spiros · 20 · 52905 ·
« previous next »
Pages: 1 2   Go Down

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 857082
    • Gender:Male
  • point d’amour
μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο
on: 07 Oct, 2009, 17:16:40
μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο

Το *μεγενθυμένος έχει μεγάλη διάδοση αλλά καλό θα ήταν να επισημάνουμε ότι το σωστό είναι μεγεθυσμένος (ή έστω μεγεθυμένος).

Βλέπε Μπαμπινιώτη τη σχετική σημείωση για το λήμμα μεγέθυνση, σελίδα 1069 (Β΄Έκδοση).

μεγέθυνση η [mejéθinsi] O33 : η ενέργεια ή το αποτέλεσμα του μεγεθύνω. ANT σμίκρυνση: ~ μιας φωτογραφίας. ~ ενός χάρτη υπό ορισμένη κλίμακα. Oικονομική ~. || (γλωσσ.) ~ ενός ουσιαστικού, δημιουργία μεγεθυντικού. || το μεγεθυσμένο ομοίωμα. [λόγ. μεγεθύν(ω) -σις > -ση]
— Λεξικό της κοινής νεοελληνικής του ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη

...η λέξη μεγέθυνση παράγεται από το ρήμα μεγεθύνω, που εμπεριέχει τη λέξη μέγεθος (απαντά ίδια κι απαράλλακτη στην αρχαία ελληνική γλώσσα) και δεν έχει -ν πριν από το -θ (μέγεθος > μεγεθύνω > μεγέθυνση).

Παρομοίως, ο παθητικός αόριστος του ρήματος μεγεθύνω είναι μεγεθύνθηκα και όχι μεγενθύνθηκα, η μετοχή παθητικού παρακειμένου είναι μεγεθυσμένος και όχι μεγενθυμένος, ο δε φακός είναι μεγεθυντικός και όχι μεγενθυντικός.
Μεγέθυνση και συνονθύλευμα | in.gr
« Last Edit: 30 Aug, 2018, 11:19:40 by spiros »
Look up Multiple Greek, Ancient Greek and Latin dictionaries — Οὕτω τι βαθὺ καὶ μυστηριῶδες ἡ σιγὴ καὶ νηφάλιον, ἡ δὲ μέθη λάλον· ἄνουν γὰρ καὶ ὀλιγόφρον, διὰ τοῦτο καὶ πολύφωνον (Plutarch)

menmech

  • Jr. Member
  • **
    • Posts: 229
    • Gender:Male
  • Μενέλαος Αγγελόπουλος
μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο
Reply #1 on: 08 Oct, 2009, 21:24:43
Ο φυσικός μου έλεγε:

" Αν μεγενννθύνουμε την γραφική παράσταση... Μεγενννθύνουμε! Από το ουσιαστικό μέγενθος..." (χαμόγελα από εμάς)

Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς ότι είναι λάθος
Ἐάσατε τῇ κέλλῃ με μόνον ἐγκεκλεισμένον,
ἄφετέ με μετά Θεοῦ τοῦ μόνου φιλανθρώπου,
ἀπόστητε, μακρύνατε, ἐάσατέ με μόνον
ἀποθανεῖν ἐνώπιον Θεοῦ τοῦ πλάσαντός με.
Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου Ύμνος ΚΗ

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 857082
    • Gender:Male
  • point d’amour
μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο
Reply #2 on: 09 Oct, 2009, 00:56:49
Πιστεύω παίζει κάποια υποσυνείδητη γλωσσική σύγχυση με λέξεις όπως η «ένθεση».
Look up Multiple Greek, Ancient Greek and Latin dictionaries — Οὕτω τι βαθὺ καὶ μυστηριῶδες ἡ σιγὴ καὶ νηφάλιον, ἡ δὲ μέθη λάλον· ἄνουν γὰρ καὶ ὀλιγόφρον, διὰ τοῦτο καὶ πολύφωνον (Plutarch)

Dr Moshe

  • Moderator
  • Full Member
  • *****
    • Posts: 301
    • Gender:Male
  • Shir HaShirim 8:6,7
μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο
Reply #3 on: 09 Oct, 2009, 09:47:22
Στις ενδιαφέρουσες αυτές παρατηρήσεις θα άξιζε ίσως να περιληφθεί ο ρόλος που παίζει εδώ η αναλογική συμμόρφωση. Εν προκειμένω, ο εσφαλμένος τύπος *μεγε-ν-θύνω οφείλεται σε (οριζόντια) αναλογική επέκταση του -ν- που υπάρχει στο παραγωγικό τέρμα -ύνω και το ίδιο συμβαίνει στο ουσιαστικό *μεγέ-ν-θυνση.
Δεν είναι περιττό να σημειωθεί επιπλέον ότι η διτυπία που παρατηρούμε στη συντελεσμένη μετοχή μεγεθυ(σ)μένος (ο τύπος μεγεθυσμένος είναι ιστορικά σωστός) εξηγείται από το γεγονός ότι τα ρήματα σε -ύνω ακολουθούν δύο ιστορικά δικαιολογημένες μορφολογικές τάξεις σε αυτές τις μετοχές και δεν είναι πάντοτε ευδιάκριτη στους ομιλητές η αιτία τής διαφοράς. Ως αποτέλεσμα, έχουμε ρήματα σε -ύνω, τα οποία σχηματίζουν ένσιγμη μετοχή (π.χ. μολύνω - μολυσμένος, πλατύνω - πεπλατυσμένος, απομακρύνω - απομακρυσμένος), ενώ άλλα σχηματίζουν άσιγμη μετοχή (π.χ. διευρύνω - διευρυμένος, οξύνω - οξυμμένος, αμβλύνω - αμβλυμμένος, πβ. κ. τα μεταπλασμένα λύνω - λυμένος, ντύνω - ντυμένος).

Οι παραπάνω σχηματισμοί φαίνεται ότι θα εξακολουθήσουν να προβληματίζουν τους ομιλητές παρά τις εύστοχες επισημάνσεις που προηγήθηκαν σε αυτό το νήμα. :)
Ευχαριστώ.
A Reina, mi tesoro

אשׁת־חיל מי ימצא ורחק מפנינים מכרה :Mishle משׁלי  31:10
A woman of valour who can find? For her price is far above rubies (JPS)

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 857082
    • Gender:Male
  • point d’amour
μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο
Reply #4 on: 09 Oct, 2009, 10:19:57
Τώρα γίνεται περισσότερο κατανοητό το φαινόμενο, ευχαριστούμε!
Αχ, κι αν όλοι όσοι κριτικάρουν τον Μπαμπινιώτη να τον είχαν διαβάσει κιόλας!
Look up Multiple Greek, Ancient Greek and Latin dictionaries — Οὕτω τι βαθὺ καὶ μυστηριῶδες ἡ σιγὴ καὶ νηφάλιον, ἡ δὲ μέθη λάλον· ἄνουν γὰρ καὶ ὀλιγόφρον, διὰ τοῦτο καὶ πολύφωνον (Plutarch)

menmech

  • Jr. Member
  • **
    • Posts: 229
    • Gender:Male
  • Μενέλαος Αγγελόπουλος
μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο
Reply #5 on: 09 Oct, 2009, 15:28:56
απομακρυσμένος ή απομεμακρυσμένος;  :-)
Ἐάσατε τῇ κέλλῃ με μόνον ἐγκεκλεισμένον,
ἄφετέ με μετά Θεοῦ τοῦ μόνου φιλανθρώπου,
ἀπόστητε, μακρύνατε, ἐάσατέ με μόνον
ἀποθανεῖν ἐνώπιον Θεοῦ τοῦ πλάσαντός με.
Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου Ύμνος ΚΗ

escut

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 2890
    • Gender:Male
  • Theophilos Vamvakos
μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο
Reply #6 on: 18 Jun, 2011, 10:21:07
Κατα την άποψή μου ΤΙΠΟΤΑ δέν δικαιολογεί την ατυχή παρείσφρηση του "ν" πρό του "θ"  στα "μεγέθυνση", "μεγεθύνω". Το λάθος είναι, απλώς, θέμα παιδείας....

Όσον αφορά το γραφόμενο απο τον Dr Moshe :

Quote
Στις ενδιαφέρουσες αυτές παρατηρήσεις θα άξιζε ίσως να περιληφθεί ο ρόλος που παίζει εδώ η αναλογική συμμόρφωση. Εν προκειμένω, ο εσφαλμένος τύπος *μεγε-ν-θύνω οφείλεται σε (οριζόντια) αναλογική επέκταση του -ν- που υπάρχει στο παραγωγικό τέρμα -ύνω και το ίδιο συμβαίνει στο ουσιαστικό *μεγέ-ν-θυνση.

ας μου επιτραπεί να παραθέσω στην συνέχεια πολλά ρήματα εις -ύνω των οποίων η γραφή και η εκφορά δέν επηρεάζονται, στα χείλη και στην γραφίδα των συμπατριωτών μας, απο την "αναλογική επέκταση του -ν- που υπάρχει στο παραγωγικό τέρμα -ύνω". Τα ρήματα λοιπόν:
διευρύνω, απαλύνω, απομακρύνω, εμβαθύνω, διευθύνω, παροτρύνω, καταπραϋνω, επιβραδύνω, επιμηκύνω, μεγαλύνω, εξομαλύνω, αποθρασύνω, μολύνω, επιβαρύνω κ.ά. Σε κανένα απο αυτά τα ρήματα δέν "τόλμησε" ποτέ κανείς να παρενθέσει "ν" πρό του -ύνω, πχ να πεί "εμβανθύνω" ή "επιβρανδύνω". Θα γινόταν βέβαια καταγέλαστος.

Και μιά παρατήρηση για το Αντίστροφο Λεξικό Αναστασιάδου-Συμεωνίδου: Στην ηλεκτρονική εκδοχή του εμφανίζεται (σελ. 3) μαζί με το μεγεθύνω ακόμη και το ...μεγενθύνω !!! Κάποιος πρέπει να μιλήσει στους αρμοδίους.

« Last Edit: 18 Jun, 2011, 15:55:35 by escut »
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου

valeon

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 13958
    • Gender:Male
  • Κώστας Βαλεοντής <Φυσική, Tηλ/νίες, ΙΤ, Ορολογία>
μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο
Reply #7 on: 18 Jun, 2011, 23:40:52
Θεόφιλε, το Αντίστροφο απλώς παραθέτει τι "έχει συναντήσει" στα σώματα κειμένων στα οποία βασίζεται. Κατά τη γνώμη μου (και πιστεύω ότι συμφωνείς μαζι μου), σε όλα τα λεξικά, οι λανθασμένοι (σύμφωνα με την ισχύουσα γραμματική) τύποι έπρεπε να επισημαίνονται (όπως κάνει εδώ ο Σπύρος, στους τίτλους των νημάτων :-) και όχι με την δικαιολογία ότι "η γλωσσολογία δεν είναι ρυθμιστική" να καταγράφουμε τα λάθη ασχολίαστα. Θα έλεγα: η γλωσσολογία δεν είναι ρυθμιστική, η γραμματική όμως είναι!.

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 857082
    • Gender:Male
  • point d’amour
μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο
Reply #8 on: 18 Jun, 2011, 23:43:50
Θα έλεγα ότι τα συνηθισμένα σφάλματα επιβάλλεται να λεξικογραφούνται, διότι είναι ένας ιδανικός τρόπος:

1. Να βρει γρήγορα ο χρήστης αυτό που αναζητάει, π.χ. τη μετάφραση μιας λέξης [πρακτικό, χρήσιμο]
2. Να μάθει ότι αυτό που θεωρούσε ως σωστό είναι λάθος [διδακτικό]
Look up Multiple Greek, Ancient Greek and Latin dictionaries — Οὕτω τι βαθὺ καὶ μυστηριῶδες ἡ σιγὴ καὶ νηφάλιον, ἡ δὲ μέθη λάλον· ἄνουν γὰρ καὶ ὀλιγόφρον, διὰ τοῦτο καὶ πολύφωνον (Plutarch)

escut

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 2890
    • Gender:Male
  • Theophilos Vamvakos
μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο
Reply #9 on: 19 Jun, 2011, 00:08:53
Συμφωνώ με αμφοτέρους. Κανένα σχόλιο ως προς τα λοιπά που έγραψα;
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου

dominotheory

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 2170
μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο
Reply #10 on: 16 Jan, 2012, 18:03:34
Να συμπληρώσω ότι το Λεξισκόπιο δίνει τον τύπο μεγεθυμένος:
http://www.neurolingo.gr/el/%252Fonline_tools/lexiscope.htm?term=%CE%BC%CE%B5%CE%B3%CE%B5%CE%B8%CF%85%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CF%82
Either you repeat the same conventional doctrines everybody is saying, or else you say something true, and it will sound like it's from Neptune.

Asdings

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 4118
    • Gender:Male
  • unte þeina ist þiudangardi jah mahts
μεγένθυση, μεγένθυνση ή μεγέθυνση; → μεγέθυνση
Reply #11 on: 02 Oct, 2014, 17:28:50
Σκανδαλώδης βαρβαρισμός... Το αστείο είναι ότι κάποιος (μάλλον περαστικός) προσπάθησε να διορθώσει με μαρκαδόρο την επιγραφή, διαγράφοντας το παραπανίσιο "ν".

"Μεγένθυνση", "μεγένθυση", "μεγενθύνω", "μεγενθυμένος"... Οι εντελώς εσφαλμένοι αυτοί τύποι πρέπει να προήλθαν ως εξής: επειδή το ουσιαστικό "μεγέθυνση" έχει την ακολουθία "νσ" που για πολλούς είναι δυσπρόφερτη (πβ. τα κοινότατα λάθη "ιστιντούτο" αντί "ινστιτούτο", "Σεμτέβρης" αντί "Σεπτέμβρης" κ.ά.), οι περισσότεροι το προφέρουν "μεγένθυση". Από το ρηματικό ουσιαστικό, λοιπόν, προήλθε (υποχωρητικώς) το ρήμα "μεγενθύνω". Κανείς δεν αναρωτήθηκε πώς η κοινότατη λέξη "μέγεθος" δίνει τον τύπο "μεγενθύνω"...

Εδώ, όμως, έγινε ακόμη μεγαλύτερη κατάχρηση: μπήκαν και τα δύο "ν", δηλαδή και το πρώτο που είναι λάθος, και το δεύτερο που είναι σωστό.

Θα μπορούσε άραγε να υποστηρίξει βάσιμα κανείς ότι, αφού οι περισσότεροι λένε "μεγενθύνω" και άρα η χρήση το έχει καθιερώσει, θα πρέπει τάχα να το δεχτούμε ως ορθό και να το βάλουμε και στα λεξικά;

Θεωρώ πως όχι. Αντίθετα προς τις φήμες, το μέγεθος έχει κι αυτό τη σημασία του...
« Last Edit: 02 Oct, 2014, 17:31:47 by wings »
In dubio pro reo

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 857082
    • Gender:Male
  • point d’amour
Re: μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο
Reply #12 on: 02 Oct, 2014, 19:35:06
Όντως, πολύ διαδεδομένο σφάλμα.
Look up Multiple Greek, Ancient Greek and Latin dictionaries — Οὕτω τι βαθὺ καὶ μυστηριῶδες ἡ σιγὴ καὶ νηφάλιον, ἡ δὲ μέθη λάλον· ἄνουν γὰρ καὶ ὀλιγόφρον, διὰ τοῦτο καὶ πολύφωνον (Plutarch)

Asdings

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 4118
    • Gender:Male
  • unte þeina ist þiudangardi jah mahts
Re: μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο
Reply #13 on: 03 Oct, 2014, 11:16:53
Ποιο; Το να υποστηρίζει κανείς ότι δήθεν "το μέγεθος δεν παίζει ρόλο";
In dubio pro reo

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 857082
    • Gender:Male
  • point d’amour
Re: μεγένθυνση, μεγενθύνω, μεγεθυμένος/μεγενθυμένος, μεγεθυμένη/μεγενθυμένη, μεγεθυμένο/μεγενθυμένο → μεγέθυνση, μεγεθύνω, μεγεθυσμένος, μεγεθυσμένη, μεγεθυσμένο
Reply #14 on: 03 Oct, 2014, 12:24:40
Quote from: Asdings on 02 Oct, 2014, 17:28:50
Θα μπορούσε άραγε να υποστηρίξει βάσιμα κανείς ότι, αφού οι περισσότεροι λένε "μεγενθύνω" και άρα η χρήση το έχει καθιερώσει, θα πρέπει τάχα να το δεχτούμε ως ορθό και να το βάλουμε και στα λεξικά

Φυσικά και το βάζεις στα λεξικά, με βελάκι που παραπέμπει στον σωστό τύπο ή/και με σημείωση για ποιο λόγο είναι σφάλμα. (Πρακτική που ήδη ακολουθείται σε σύγχρονα λεξικά, π.χ. Μπαμπινιώτη). Το λεξικό είναι κατά πρώτο λόγο (κατά την ταπεινή μου άποψη φυσικά) ένα χρηστικό εργαλείο, όχι ένα μανιφέστο γραμματικής και λεξιλογικής ορθότητας (πράγμα που ισχύει a fortiori όταν μιλάμε για δίγλωσσο λεξικό που απευθύνεται σε άτομα για τα οποία η γλώσσα-πηγή δεν είναι η μητρική τους). Ας το αφήσουμε αυτό για τις γραμματικές.

Τώρα βέβαια αυτό είναι απλά ένας διαδεδομένος εσφαλμένος γραμματικός τύπος, όχι ένα συνώνυμο για όρο (που χρησιμοποιείται ευρέως ακόμη και σε σοβαρά έντυπα).

Με την ίδια λογική, δεν θα έπρεπε να βάλεις στο λεξικό τη λέξη «μίξερ» (για την οικιακή συσκευή, τι θα έλεγες «γυναίκα, πιάσε τον αναμεικτήρα να κάνουμε το κέικ;»), καθ' ότι ξενισμός, ούτε τη λέξη μιξάρω (ή μιξαρισμένος), για τους ίδιους λόγους.

Βέβαια, όλα τα παραπάνω εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο ρυθμιστικός/περιγραφικός· η προσωπική μου γνώμη πάντως είναι ότι σε λεξικογραφικό επίπεδο μπορούν να συνυπάρχουν κάλλιστα και τα δύο. Άλλωστε, για να εμπλακεί κανείς σε μια σοβαρή λεξικογραφική προσπάθεια, πρέπει να έχει και μια στοιχειώδη ρυθμιστική άποψη πάνω στην οποία να βασιστεί για λόγους ομοιογένειας.
« Last Edit: 03 Oct, 2014, 13:39:50 by spiros »
Look up Multiple Greek, Ancient Greek and Latin dictionaries — Οὕτω τι βαθὺ καὶ μυστηριῶδες ἡ σιγὴ καὶ νηφάλιον, ἡ δὲ μέθη λάλον· ἄνουν γὰρ καὶ ὀλιγόφρον, διὰ τοῦτο καὶ πολύφωνον (Plutarch)

Pages: 1 2   Go Up
 

Search Tools