Σταύρος Ζαφειρίου

[wings]

Για ρίξε τις απορίες επί τάπητος κι εδώ είμαστε εμείς. :-)

[NadiaF]

Να, καταλαβαίνω ότι μιλάει για χαμένα -ενδεχομένως- όνειρα και ότι η κοπελιά είναι κάτι σε Μαίρη Παναγιωταρά και ότι γερνάει (παίζει ματιές με τον χειμώνα απ' το παράθυρο) ... αλλά, να πω ότι το καταλαβαίνω όλο, θα πω ψέμματα...

Κι όμως το νιώθω πως κάτι «χάνω».

[wings]

Σταύρος Ζαφειρίου, Βλέποντας μια γυναίκα να πηγαίνει στη δουλειά της το πρωί

Όμως αυτή η παρόμοια γυναίκα
που τώρα ετοιμάζεται αργά,
στοιχειώνοντας ιερογλυφικά καθώς διπλώνει
τη φούστα νέφος της δουλειάς στην αυριανή καρέκλα,
τούτη η γυναίκα σαν πέσει στο κρεβάτι
και σβήσει έξω της όλο το φως,
καλεί τις γύφτισσες να 'ρθούν στην κάμαρά της,
μάντισσες με τρελά χαρτιά που ξεγελούν το μέλλον.
(Σε ποιους πολύβοους τόπους να πατά,
σε ποιους βυθούς τη στέλνουνε οι δίνες,
με ποιους παράφορους ανέμους ερωτεύεται
καίγοντας όλα των σωμάτων της τα σχήματα.)

Η πραγματικότητα σπάνια φέρνει την εκπλήρωση των ονείρων μας. Για την εργαζόμενη γυναίκα η καθημερινή ρουτίνα στη δουλειά μοιάζει με νέφος που πλανιέται ολημερίς γύρω της και μόνο το βράδυ το απιθώνει στην καρέκλα, όπου κάθε πρωί που ξυπνάει θα το βρει μπροστά της μαζί με τα ρούχα που αύριο θα φορέσει ξεκινώντας για τη δουλειά.

Το φως διασπά και διαχέει τα όνειρα και σαν το σβήσει και το απομονώσει έξω απ' αυτά έχει το περιθώριο, ή έτσι πιστεύει, να δει στον ύπνο της όλα όσα λαχταρά. Λένε πως της γυναίκας η καρδιά είναι μια άβυσσος, αλλά και το σώμα της το ίδιο - το σώμα της παίρνει σχήματα και γίνεται σώματα πολλά ανάλογα με τις δίνες και τους παράφορους ανέμους που ονειρεύεται.

Μα να το ίδιο αυτό κατάπληκτο κορίτσι,
που μοιάζει τώρα τούτη η γυναίκα,
παίζει ματιές με τον χειμώνα απ' το παράθυρο
(ένα φύλλο πέφτει στην πέτρα,
η πέτρα γυαλίζει στη βροχή),
γύρω στα πόδια της μαζεύει τον καιρό,
κομμάτια ενέχυρα πραγμάτων γερασμένων.

Από μικρό κορίτσι τα ίδια πράγματα ονειρευόταν, κάτι καλύτερο, μια πέτρα που γυαλίζει στη βροχή, αλλά έλα που τα όνειρα ξεφτίζουν και τα πράγματα που λαχτάρησε γερνάνε κι ας έβαλε κομμάτια του εαυτού της ενέχυρο για να τα αποκτήσει. Πίστεψε ότι τ' απόχτησε αλλά ο χειμώνας καιροφυλακτεί έξω απ' το παράθυρο και η ίδια, όσο μικρή κι αν είναι, νιώθει την ψυχή της να φλερτάρει επικίνδυνα με τα γηρατειά και ποτέ δεν παύουν οι εξελίξεις της ζωής της να την εκπλήσσουν αρνητικά γιατί είναι μακριά απ' όσα ονειρεύτηκε.

Αλλά ο καιρός είναι έξω∙
μέσα γυρίζει το ποτάμι χωρίς κύματα,
γάμους διασχίζοντας, τελετουργίες παιδιών,
ρούχα εκβάλλοντας που αστράφτουν
στης σιδερώστρας τον λαιμό.

Χύτρες αγρίμια ρουθουνίζουν στην κουζίνα.

Εδώ είναι το δείγμα της Μαίρης Παναγιωταρά που ανέφερες, Νάντια. Ο καιρός έξω μαίνεται - έξω, όμως, γιατί τελικά τα όνειρά της μείνανε έξω απ' το παράθυρο. Μέσα είναι όλα ήρεμα, με κείνη τη σατανική ηρεμία της ανίας, της ρουτίνας, της καθημερινότητας μέσα από μια ζωή που αλλιώς ξεκίνησε και αλλού την πάει, ίσως στην αποτελμάτωση. Τα μόνα αγρίμια και οι μόνοι χείμαρροι στο σπίτι της είναι πια οι χύτρες που ρουθουνίζουν και τ' αστραφτερά φρεσκοπλυμένα και φρεσκοσιδερωμένα ρούχα. Κοντολογίς, ζωή ακύμαντη σαν τα νερά μιας λίμνης ενώ η ίδια της η φύση ήθελε τη γυναίκα ποτάμι ορμητικό που ξεχύνεται σε μεγάλες θάλασσες αψηφώντας τον καιρό. Θα προτιμούσε τις θύελλες για να 'χει να παλεύει με κάτι ενδιαφέρον, αλλά ο καιρός είναι έξω απ' το παράθυρο της βολεμένης ζωής της και της θαλπωρής του ήσυχου σπιτιού της.

Τούτη η γυναίκα, που απλά είναι μια γυναίκα,
κοιμάται τώρα. Στο τέλος της εικόνας της κοιμάται.
Ναυάγια ήσυχα οξειδώνουν την κοιλιά της,
γλυκό του ονείρου το κρασί στον ουρανίσκο της.
Καθώς ανοίγεται σε μέρες που ονομάζονταν
κι ο χρόνος μπαίνει αληθινός,
μονάχα στον πόθο του ύπνου της
θυμάται ποια είναι.

Και μόνο στον ύπνο της αρμενίζει στα ανοιχτά πέλαγα, άλλοτε σε μπουνάτσες κι άλλοτε σε μποφόρια, γεύεται τους μεγάλους και παράφορους έρωτες και τα απομεινάρια τους (ναυάγια που οξειδώνουν την κοιλιά της), το γλυκό κρασί τους στον ουρανίσκο της και θυμάται τις μέρες που κάποτε είχαν η καθεμιά το δικό της όνομα και τη δικιά της σημασία. Τότε ο χρόνος μοιάζει αληθινός, τότε τα όνειρα της ζωής της που αλλού την πάει γίνονται πραγματικότητα και τότε θυμάται ποια πραγματικά είναι, ποια ήθελε να είναι, ποια πάλεψε να είναι, αλλά ίσως δεν τα κατάφερε (ακόμα; - δεν ξέρουμε τελικά πού θα φτάσει).

Καταλήγω: η γυναίκα ως πιο πολυσύνθετο συναισθηματικά άτομο ψάχνει απεγνωσμένα (γιατί έτσι της μάθανε, γιατί έτσι της τα 'φερε η ζωή, γιατί κάποια στιγμή την πήρε από κάτω η ζωή όπως όλους μας) ένα αραξοβόλι για να διαπιστώσει, άλλοτε νωρίς κι άλλοτε πολύ αργότερα, ότι τελικά η ατάραχη κι ακύμαντη ζωή δεν της λέει πολλά πράγματα (όπως δεν λέει σε κανένα μας, άντρα ή γυναίκα αδιακρίτως) και ότι ίσως ξεπούλησε κι έχασε την ψυχή της για τούτη τη διαβόητη ηρεμία που τελικά δεν ήταν αυτό που ήθελε.

Αυτά καταλαβαίνω εγώ κι ελπίζω να σε φώτισα λιγάκι παραπάνω. Εξάλλου εμένα δεν μου πάνε οι λογοτεχνικές αναλύσεις και μεγάλη η χάρη σου, ξαδελφούλα. :-)

Παραδίδω τη σκυτάλη στον Τόλη για να με διορθώσει στα σημεία που δεν κατάλαβα σωστά και να μας δώσει τα δικά του φώτα για όλα τα περαιτέρω.

[NadiaF]

Μια χαρά που τα ανέλυσες και χίλια ευχαριστώ. Δεν το είχα φανταστεί ακριβώς έτσι...

Καταλάβαινα την ανία, την τελμάτωση, τα όνειρα που πήγαν χαμένα και τη ρουτίνα της ζωής όπου κάθε μέρα μοιάζει ίδια και απαράλλαχτη με την επόμενη ή/και την προηγούμενη... αλλά, σε αυτό το βάθος που μου έδωσες, όχι, δεν θα μπορούσα να φτάσω!!!

Χίλια ευχαριστώ... γιατί το ποίημα είναι όντως ΥΠΕΡΟΧΟ... τουλάχιστον για μένα... που μου "μιλάει" σε αρκετά σημεία!!

[wings]

Χαίρομαι που σου άρεσε. Κι εμένα μου άρεσε πολύ αυτό το ποίημα και χαίρομαι που είναι γραμμένο από άντρα.

Ο Σταύρος Ζαφειρίου είναι πολύ καλός ποιητής, έχει πολλά να δώσει ακόμα και θεώρησα αυτό το ποίημα ένα από τα ομορφότερά του.

Δεν φταις εσύ για κάποια σκοτεινά σημεία του ποιήματος. Θαρρώ πως κι ο ίδιος δεν τα είχε χωνέψει πολύ καλά μέσα του και είναι μερικές στιγμές που χάνει τη σαφήνεια που συνήθως έχει η ποιητική του γλώσσα. Βέβαια, το ποίημα γράφτηκε πριν από 5 χρόνια και πιστεύω ότι αν το ξανάγραφε σήμερα θα ήταν λίγο πιο ευκρινές σε κάποια σημεία.

Ωστόσο, είναι ένας νέος ποιητής (της γενιάς μου!!! - για να μη ξεχνιόμαστε) με χαρισματική γραφή και πολλή μουσικότητα στους στίχους του και δεν χρησιμοποιεί τις λέξεις πομπωδώς με μοναδικό στόχο να τραβήξει την προσοχή του αναγνώστη, αλλά δείχνει να έχει πάντα κάτι σοβαρό να μοιραστεί μαζί μας, κάτι που βγαίνει μέσα από το νου και την καρδιά του.

Θα σου πρότεινα να το ξαναδιαβάσεις και ν' αφήσεις τη μουσική και το ρυθμό του ποιήματος να κυλήσουν μέσα σου, χωρίς να προσπαθείς να αποκωδικοποιήσεις μία προς μία τις λέξεις, με τα μάτια κλειστά και τα αυτιά σου ανοιχτά στη μελωδία. Είμαι σίγουρη ότι τότε θα αγαπήσεις αυτό το ποίημα ακόμα περισσότερο - σαν ένα όμορφο τραγούδι. Καλή διασκέδαση (ή μάλλον ψυχαγωγία - γιατί η ποίηση πάντα απευθύνεται πρωτίστως στην ψυχή του αναγνώστη)!

[banned]

Πω, πω, ανάλυση του ποιήματος!!! Με φιλολογική επάρκεια, με λογική και με ψυχή. Εύστοχη και η επισήμανση των αδύνατων σημείων. Όσο κι αν διαμαρτύρεσαι, η στήλη κριτικής της ανθολογίας σου ανήκει δικαιωματικά.

Ως προς το επίμαχο σημείο : «Τι εννοεί ο ποιητής;», το δίδυμο ποιητής-κριτικός λειτουργεί παραδοσιακά ως εξής.
O ποιητής γράφει και ο κριτικός (ή ο επαρκής αναγνώστης) του εξηγεί τι ήθελε να πει. Κατάπληκτος ο ποιητής, διαμαρτύρεται ευγενικά : «Μα, ούτε μου πέρασε αυτό απ' το μυαλό». Ακολουθούν περαιτέρω αναλύσεις και διευκρινίσεις από τον κριτικό και, τελικά, ο ποιητής πείθεται ότι ο κριτικός έχει πρόσβαση στα σώψυχά του. Αν δεν πεισθεί, κινδυνεύει να προκαλέσει τη δυσαρέσκεια του κριτικού, πράγμα εξαιρετικά επικίνδυνο.

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=EKMpbU108GM

Δημήτρης Μαραγκόπουλος & Χρήστος Βαλαβανίδης, Το γέλιο σου
(τραγούδι: Σαβίνα Γιαννάτου / δίσκος: Δημήτρης Μαραγκόπουλος: Μαρία Ντολόρες παρελθόν (1990))

Σταύρος Ζαφειρίου: Με τα μάτια (γ')

[Ενότητα Με τα μάτια]

γ'

Μέσα απ’ το σπίτι μου περνάνε τα ποτάμια.
Όχι αυτά με τα νερά και το χρυσάφι,
ούτε τα άλλα που εξημερώνουν το θάνατο.

Από το σπίτι μου περνάνε τα ποτάμια
που μες στα λίγα μέτρα τους
χωρίζουνε το γέλιο σου
απ’ τα στεγνά του κόσμου.

Από τη συλλογή Τα Κατοικίδια (1997)

[Anastasia]

Τολμώ να πω ότι τα ποιήματα του Σταύρου Ζαφειρίου έχουν πολλά να πουν και να δώσουν. Σε κάποια διακρίνω μεταφορές με δύσκολα νοήματα, και κάποια άλλα μου δημιουργούν διάφορες πολύχρωμες εικόνες. Νομίζω ότι υπάρχει ένα περίεργο και ενδιαφέρον σύμπλεγμα νοημάτων, συναισθημάτων και ιδεών.

Άντε, κυρία μάγισσα, δώστε τα φώτα σας στην μικρή (λέμε τώρα) μαθήτρια! ;-))

[wings]

Το ποίημα που σήμερα δημοσιεύσαμε είναι ακριβώς οι πολύχρωμες εικόνες που είπες κι ίσως και ήχοι από γάργαρο νερό.

Άλλοι μιλάνε για περσινά ξινά σταφύλια, άλλοι για πικρίλα και στιφίλα των ανθρώπων γύρω μας, εγώ συχνά μιλάω για ανήλιαγους ανθρώπους κι ο Σταύρος Ζαφειρίου εδώ μιλάει για τα στεγνά του κόσμου. Ίσως τα στεγνά να συμβολίζουν την ασφάλεια της στεριάς, αλλά πηγή ζωής είναι το νερό και το γέλιο της κοπέλας είναι από τη μεριά του νερού, γιατί διαλύει την ξεραΐλα του κόσμου.

Κι εξάλλου τα ποτάμια είναι η διαρκής κίνηση της ζωής (δηλαδή του νερού) και λιγότερο αγριεμένα από την αχανή θάλασσα. Είναι όμορφη, οικεία, ασφαλής και μαγική η εικόνα ενός ποταμού με νερά κελαρυστά, όπως το γέλιο του κοριτσιού, όπως το γέλιο ενός παιδιού, όπως το γέλιο ενός ερωτευμένου κι ευτυχισμένου ανθρώπου.

Τόσο απλό... Σταματάω εδώ γιατί πάλι θα μου πει ο Νικηφόρου να αναλάβω τις λογοτεχνικές αναλύσεις και δεν την αντέχω για πολύ αυτή τη διαδικασία. Ίσαμε τώρα έκανα εξαίρεση μόνο για σένα και για τη Νάντια, κι αυτό γιατί σας αγαπώ πολύ και τις δυο, αλλά μη με ξαναζορίσετε στο εγγύς μέλλον. Τις απορίες σας στον καθ' ύλην αρμόδιο. :-)

[Anastasia]

Μετά την ανάλυση σου κι εμένα απλά μου φαίνονται! Τα κελαρυστά νερά του ποταμού διαχωρίζουν το γέλιο της κοπέλας (πηγή ζωής, έρωτα και δύναμης, το χρώμα της νιότης) από τον υπόλοιπο κόσμο (καθημερινότητα, ρουτίνα, γκρίζες μέρες).

Ευχαριστούμε για την όμορφη ανάλυση! ;-))

Καλημέρες! ;-)

[wings]

Καλημέρα σας. :-)

Και πάντα στη διάθεσή σας, αλλά με μέτρο, ε;

[wings]

Σταύρος Ζαφειρίου: Με τα μάτια (ιδ')

[Ενότητα Με τα μάτια]

ιδ'

Θα σου τσακίσω τα φωνήεντα ένα-ένα.
Τότε να δω (ν’ ακούσω πες),
με σύμφωνα μονάχα μες στο στόμα
πώς θα ταΐζεις του έρωτά σου τις φωνές.

Από τη συλλογή Τα Κατοικίδια (1997)

[Anastasia]

Πολύ μου άρεσε αυτό το τελευταίο... πολύ πάθος και ένταση μέσα σε τέσσερις αράδες.

[wings]

Μα, η ένταση στα νοήματα έτσι και αλλιώς κυριαρχεί στα ποιήματα του Σταύρου Ζαφειρίου. Εδώ, όντως, πέρασε μέσα σε τέσσερις μόνο αράδες. Ωστόσο, μην αδικείς τα μεγαλύτερα σε μέγεθος ποιήματα είτε του ίδιου (που συνήθως είναι πολύ καλά) είτε οποιουδήποτε άλλου ποιητή.

[Anastasia]

Με συγχωρείς αν έδωσα τέτοια εντύπωση... δεν θέλω να αδικήσω κανένα ποίημα (μικρό ή μεγάλο), απλώς, σχολιάζω το τελευταίο που διαβάζω κάθε φορά χωρίς να το συγκρίνω με κάποιο άλλο. Ίσως, θα έπρεπε να μιλήσω για το σύνολο των ποιημάτων ώστε να μην αδικηθεί κανένα διαμαντάκι. Ευχαριστώ για την επισήμανση, Βίκυ. ;-))