Θάνος Παπαδόπουλος

[wings]

Θάνος Παπαδόπουλος



[Πηγή για τη φωτογραφία: greekbooks.gr]

Γεννήθηκε στην Καλαμαριά της Θεσσαλονίκης το 1939. Από μαθητής προσχώρησε στην ΕΔΑ. Τελείωσε την Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή και γράφτηκε στη Νομική. Τα χρόνια 1965-1967 ήταν μέλος του παράνομου ΚΚΕ και στο διάστημα 1967-1970 εξορίστηκε σε Γυάρο, Λέρο και Ωρωπό. Έχει περάσει από δύο δίκες προδικτατορικά και μία στη δικτατορία. Συνελήφθη δέκα φορές πριν, στη διάρκεια και μετά τη δικτατορία. Υπήρξε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ εσωτερικού. Διετέλεσε αρχισυντάκτης στην «Αυγή», διευθυντής στην ΕΡΑ4 και αρθρογράφος στην εφημερίδα «Τα Νέα». Ως συγγραφέας συχνά χρησιμοποιεί το λογοτεχνικό ψευδώνυμο «Π. Θάνος».

Ποιητικές συλλογές:
«Παράρτημα»
«Έγχελυς ή επιστροφή», εκδ. Στοχαστής, 1981

Πεζογραφία:
«Το κυκλικό διήγημα ή ο άντρας με το πρόσωπο της μέδουσας», εκδ. Στοχαστής, 1985
«Δεν αγαπάς δύο φορές τα ίδια πράγματα», 1985
«Πορνογραφήματα», διηγήματα
«Ο χάρτινος εραστής», εκδ. Λιβάνη, 1997
«Ο ηδονοθήρας», εκδ. Λιβάνη, 1999

Ποιήματα δημοσιευμένα στο Translatum:

• Αθήνα, χειμώνας του 1971 (I) / ελληνική ανθολογία της νέας ποιήσεως, εκδοτικός οίκος Άγκυρα (1974)
• Αθήνα, χειμώνας του 1971 (II) / ελληνική ανθολογία της νέας ποιήσεως, εκδοτικός οίκος Άγκυρα (1974)
• Γιατί να ελπίζεις; / Έγχελυς ή επιστροφή (1981)
• Η κατακόμβη / Έγχελυς ή επιστροφή (1981)
• Ινδοκίνα / Έγχελυς ή επιστροφή (1981)
• Οι πληγές / Έγχελυς ή επιστροφή (1981)
• Οι σημαίες / Έγχελυς ή επιστροφή (1981)
• Όμως οι αγωνιστές του λαού (5) / Έγχελυς ή επιστροφή (1981)
• Το τραγούδι της γυναίκας του στρατιώτη / Έγχελυς ή επιστροφή (1981)
• Το τραγούδι των αντρών που ξέρουν / Έγχελυς ή επιστροφή (1981)
• Το τραγούδι των γερόντων που μείναν πίσω / Έγχελυς ή επιστροφή (1981)
• Το τραγούδι των νέων που είναι απελπισμένοι / Έγχελυς ή επιστροφή (1981)

[ Επιστροφή στο ευρετήριο της ανθολογίας «Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα» ]

[wings]

Θάνος Παπαδόπουλος, Οι σημαίες

[Από την ενότητα Σημειώσεις – Παράρτημα 2]

Άλλες σημαίες ανέμιζες
κι άλλες ήρθαν
κι ακόμη απορώ πώς βάσταξε το αίμα σου
με τόσα χαρακώματα σιωπής ολόγυρά σου
κι ούτε ένα πράγμα πια δικό σου
ούτε μια αίσθηση κρυφή

και οι βράχοι ακόμη σε προδίνουν
και το αίμα σου στραγγίζει ολοένα
σ’ αυτή την εξορία την διπλή

Από τη συλλογή Έγχελυς ή επιστροφή (1981)

[wings]

Θάνος Παπαδόπουλος: Αθήνα, χειμώνας του 1971

Αλήθεια,
ποιος ξέρει τι σημαίνει ένας δρόμος
με την πυκνή ομίχλη σάπιου αίματος
να κολυμπά ατέλειωτα ανάμεσά μας

Ι

Όταν μέσα στη σκόνη και το φως της μέρας
ξάφνου σταθείς σε μια γωνιά μονάχος
να ξεδιαλέξεις πρόσωπα και πράγματα
για το δικό σου κόσμο

τότε μια λάμψη χύνεται απ’ τη μορφή σου
καθώς ακούς το αίμα να ξυπνά μέσα στη γη
κι οι φλόγες να κυκλώνουνε την πόλη.

Πηγή: ελληνική ανθολογία της νέας ποιήσεως, εκδοτικός οίκος Άγκυρα (1974)

[wings]

Θάνος Παπαδόπουλος: Αθήνα, χειμώνας του 1971

Αλήθεια,
ποιος ξέρει τι σημαίνει ένας δρόμος
με την πυκνή ομίχλη σάπιου αίματος
να κολυμπά ατέλειωτα ανάμεσά μας

ΙΙ

Και δε μιλώ μονάχα για την ώρα
που το μαχαίρι ξανασμίγει στη σφαγή
κι ακούς τα πρόβατα γεμάτα θλίψη να βελάζουν
Και τα περάσματα να κλείνουν ένα-ένα
Και του θανάτου ακούς τη μυστική φωνή που φτάνει
Μες στον παροξυσμό της μοναξιάς τους.

Αλλά μιλώ για κείνους που κρατήσαν
με νύχια και με δόντια τη ζωή τους
μέσα στη νύχτα που ούρλιαζε σα σκύλα
τη φλόγα μιας φωτιάς που κάποτε θ’ ανάψει
την πόλη των αυτοκινήτων ν’ αφανίσει

Γι’ αυτούς μιλώ
Και για το σκοτεινό τους αίμα.

Πηγή: ελληνική ανθολογία της νέας ποιήσεως, εκδοτικός οίκος Άγκυρα (1974)

[wings]

Θάνος Παπαδόπουλος, Γιατί να ελπίζεις;

[Ενότητα Διασκευές του Ταό]

Γιατί να ελπίζεις στο καλύτερο;
Πως ο χειμώνας θα κυλήσει όπου να ’ναι
και το αύριο θα ’ναι πιο φωτεινό απ’ το σήμερα
Πως η δική σου ζωή θα ’ναι ξεχωριστή
αλλιώς ο κόσμος θα πεθάνει απ’ το κακό του;
Γιατί αλήθεια να ελπίζεις πως εσύ —
ειδικά εσύ θα σωθείς μέσα
σ’ αυτή τη νύχτα του γενικού χαμού;

Ξέχασε αυτά που σου ’λεγε η φίλη σου
μέσα στο δάσος με πνιχτή φωνή
Αυτά που σου ’λεγε ο δάσκαλός σου
λέγοντας τέτοια ο ίδιος δεν πήγε στο καλύτερο
Αυτά που σε νανούριζε η μάνα σου
όταν σε σκέπαζε να μην κρυώσεις
Και κοίταξε να επιζήσεις μέσα σ’ αυτόν
τον κόσμο τον ασφυκτικό

Από τη συλλογή Έγχελυς ή επιστροφή (1981)

[wings]

Θάνος Παπαδόπουλος, Όμως οι αγωνιστές του λαού (5)

[Ενότητα Διασκευές του Ταό]

Ο άρχοντας και ο κυβερνήτης δεν έχουν έλεος
μεταχειρίζονται τους ανθρώπους σαν αχυρένια σκυλιά
Κι ο σοφός δεν έχει έλεος
και γι’ αυτόν οι άνθρωποι είναι
σαν αχυρένια σκυλιά
Όμως οι αγωνιστές τού λαού είναι
σαν το χορτάρι
εσύ το θερίζεις κι αυτό αψηλώνει
όσο περισσότερο κόβεις τόσο περισσότερο γίνεται

Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια
κοίτα και συ να συντηρήσεις την παράδοση

Από τη συλλογή Έγχελυς ή επιστροφή (1981)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=imrErSEFhXk

Σταμάτης Κραουνάκης & Λίνα Νικολακοπούλου, Τρίτο στεφάνι
(ερμηνεία: Άλκηστη Πρωτοψάλτη / δίσκος: Το τρίτο στεφάνι (1995))

Θάνος Παπαδόπουλος, Το τραγούδι των νέων που είναι απελπισμένοι

[Ενότητα Έγχελυς ή επιστροφή]

Τους γέρους τους αφήσαμε κει κάτω
μες στις υγρές σπηλιές τους να κοιμούνται.
Πριν φύγουμε ωστόσο μας δωρήσαν
τα μυστικά τους λάβαρα, μας κοινωνήσαν
και τέλος μας ξεβγάλαν ως τα σύνορα μ’ ευχές και μ’ οδηγίες.
Μα εμείς φρουμάζαμε ν’ αρχίσει το ταξίδι
κι αυτί δεν είχαμε για τις σοφές τους συμβουλές.
Τώρα
χίλιες ημέρες ταξιδεύουμε πάντα στο ίδιο το τοπίο
Πολλοί πεθάναν απ’ την πείνα και τη λοιμική
και μερικοί λιποταχτήσαν μες στη νύχτα
και χάθηκαν στην ερημιά για πάντα.

Πότε θα φτάσουμε λοιπόν πότε θα φτάσουμε σ’ αυτή τη μακρινή πατρίδα
Σπάσαν τα νεύρα μας διαλύσαν οι γραμμές μας
Μόλις και μετά βίας μας συγκρατούν οι αρχηγοί.
Ούτε και τους νεκρούς δε σταματούμε πια να θάψουμε
απλώς γυρίζουμε για μια στιγμή τα μάτια
και σιωπηλοί ατενίζουμε τ’ άσπρα τους κόκαλα ν’ αστράφτουν στο σκοτάδι.

Πότε μας σπρώχνει το Γκολφ Στριμ και πότε μας σαρώνει
κι απ’ του Sargasses τη θάλασσα ως εδώ
Πόσες παγίδες Θε μου πόσο αίμα
Οι πιο πολλοί δε φτάσαμε ποτέ

Από τη συλλογή Έγχελυς ή επιστροφή (1981)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=5sU3b61Aq78

Μίλτος Σελλάς & Κώστας Καρτελιάς, Ελλάδα μου
(ερμηνεία: Μανώλης Μητσιάς / δίσκος: Ένα τσιγάρο κι ένας ψεύτης (2008))

Θάνος Παπαδόπουλος, Ινδοκίνα

[Ενότητα Σημειώσεις – Παράρτημα 2]

Στον Γιάννη Ρ.

Το ξέρω πως δεν είμαι ποιητής
τα λόγια μου δεν είναι από αχάτη
ούτε οι κραυγές μου φτάνουν να σκεπάσουν
το αίμα που βογκά στην Ινδοκίνα

Σαπίζουν πάλι μες στους ορυζώνες
για πάντα σιωπηλοί όσοι πεθαίνουν
και στ’ άσπρα δόντια σφίγγουνε με λύσσα
χλωρό το νόμισμα του περατάρη

Το ξέρω πως δεν είμαι ποιητής
μα τώρα που οι ποιητές κρύβουνε πάλι
σώμα οξειδωμένο μες στα πλάνα
θα κλάψω εγώ με στίχους τρυφερούς
αυτόν που πέφτει αμίλητος στο χώμα

Αίμα χλωρό που τρέχει από τη φλέβα
αδιάφορα ποτίζοντας το χόρτο
που δεν θα δει να μεγαλώνει

Από τη συλλογή Έγχελυς ή επιστροφή (1981)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=2J6PwflSrRo

Απόστολος Καλδάρας & Πυθαγόρας, Πέτρα πέτρα χτίσαμε
(ερμηνεία: Γιώργος Νταλάρας / δίσκος: Μικρά Ασία (1972))

Θάνος Παπαδόπουλος, Το τραγούδι των γερόντων που μείναν πίσω

[Ενότητα Έγχελυς ή επιστροφή]

Αργά να κυλήσουν οι ώρες
Αργά να διαβούν τα πουλιά για το νότο
Αργά να σβήσει ο κόσμος στο κατώφλι της νύχτας
κι όταν θα ’ρθει η τελική σιωπή
με τις φωτιές και τα πυκνά οράματα
(κάτι ανάμεσα στο θάνατο και στ’ όνειρο)
Εδώ θα μας βρει
Στην άκρη του νερού στην πέτρα βυθισμένους
Το χνούδι των περασμένων ημερών να μας τυλίγει
με τα μαλλιά γεμάτα φύκια και σιγανές φωνές πνιγμένων
με την παλάμη ανοιχτή ακόμη απ’ την παλιά πληγή
αδιόρατα γέρνοντας το κεφάλι στους σιωπηλούς θεούς της θάλασσας

Κάποτε βαθιά μέσα στην πέτρα αναδεύει
μνήμη σκληρή του Βυζαντίου και της Ιωνίας
Κάποτε ένας βασιλιάς πεθαίνει
και σε ώρες μεγάλης ερημιάς ακούγεται η σκοτεινή φωνή του Ατρείδη
Τότε γεμίζουνε τα μάτια απ’ την κρυμμένη ταραχή
και στα θαλασσινά μας γένια μουρμουρίζει παλιών γερόντων το παράπονο
Τότε το πέλαγο φουσκώνει σ' ανοιχτούς κυματισμούς
κι απ’ το αλάτι της φωνής μας
αιμάτινοι σταλαχτίτες λάμπουν στο δειλινό

Από τη συλλογή Έγχελυς ή επιστροφή (1981)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=SKa37X640-0

Γιώργος Σεφέρης & Μίκης Θεοδωράκης, Λίγο ακόμα
(ερμηνεία: Μαρία Φαραντούρη / κύκλος: Επιφάνια Αβέρωφ)

Θάνος Παπαδόπουλος, Το τραγούδι των αντρών που ξέρουν

[Ενότητα Έγχελυς ή επιστροφή]

Πέρασε ακόμα ένας αιώνας
πρέπει λοιπόν να μετακινηθεί ο ορίζοντας
πρέπει αυτή η φωτιά να δυναμώσει
και τα παιδιά να κινδυνέψουν μες στη νύχτα
Τότε μονάχα θα ησυχάσουν οι γερόντοι

Άκου! τα δέντρα μουρμουρίζουν πάλι ένα τραγούδι απ’ την Ασία
Καινούριοι μισθοφόροι φάνηκαν στους λόφους
Κρατούν κλαδιά και πορφυρούς θεούς

Ψυχή μου βάστα πάλι
Αυτή η φωτιά πρέπει να δυναμώσει
και το ποτάμι να κυλήσει τα νερά του

Από τη συλλογή Έγχελυς ή επιστροφή (1981)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=adUYkPUI-KQ

Kurt Weill & Bertolt Brecht, Ballad of the soldier’s wife (Polly Jean Harvey)

Θάνος Παπαδόπουλος, Το τραγούδι της γυναίκας του στρατιώτη

[Ενότητα Έγχελυς ή επιστροφή]

Ω, τ’ ασημένιο σώμα σου πώς άστραφτε
πώς σπαρταρούσε και συστρεφόταν απ’ την ορμή
σαν το σπαθί στου φεγγαριού τη λάμψη
λιγάκι ανήσυχο από την προσδοκία του αγνώστου
έτοιμο τις κινήσεις του να σπαταλήσει
έτοιμο στους σπασμούς του να παραδοθεί
Τότε σαν ξεκινήσαμε απ’ τ’ ακρωτήρι
Από την πολιτεία των νεκρών προγόνων

Και τώρα πώς ωρίμασες, πώς έγινες
τόσο περίσκεφτη τόσο συλλογισμένη
Τώρα που μέστωσε το κάλεσμα στο αίμα σου
πώς τα προβλέπεις όλα πώς τα συντηρείς
Ή μήπως και φοβάσαι τώρα
τα σκιερά δάση της θάλασσας
τη σκοτεινή μαγεία του βυθού
κοράλλια με τα αιμάτινά τους άνθη
τους περουζέδες και τα κρύσταλλα του όρθρου
και το σκυλόψαρο που μας παραμονεύει

Σφίγγοντας ολοένα το θανάσιμο κλοιό του.

Από τη συλλογή Έγχελυς ή επιστροφή (1981)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=By3l7oaL6Ug

Σταύρος Ξαρχάκος & Νίκος Γκάτσος, Ήρθε ο καιρός
(ερμηνεία: Νίκος Δημητράτος / δίσκος: Νυν και αεί (1974))

Θάνος Παπαδόπουλος, Η κατακόμβη

[Ενότητα Σημειώσεις – Παράρτημα 2]

Στον Μίκη Θ.

«Είναι καιρός να πάψουμε την περιπλάνηση
τα μακρινά ταξίδια, τις αναζητήσεις
είναι καιρός ν’ αφήσουμε τις αυταπάτες
για μακρινούς ωκεανούς κι εξωτικά λιμάνια
στο σπίτι περιμένουνε οι γέροι
γεμάτοι κατανόηση να συγχωρήσουν
Δεν χόρτασε η ψυχή σου πια ναυάγια»

Έτσι μιλούσε ο παλιός μου φίλος
μα στο κενό τα λόγια χάνουνε τον ήχο
κι ανεπαισθήτως πλέκουνε αιμάτινο στεφάνι
κι εγώ αμίλητος κοιτούσα πέρα από τον τοίχο
όπου θαρρείς σαλεύανε καινούργιοι κόσμοι

«είναι καιρός να επιστρέψουμε στην κατακόμβη»

άκουγα τη φωνή του απ’ το πηγάδι

Από τη συλλογή Έγχελυς ή επιστροφή (1981)

[wings]

Θάνος Παπαδόπουλος, Οι πληγές

[Ενότητα Σημειώσεις – Παράρτημα 2]

Στον Ντίνο Χρ.

Άκουσε να σου πω για τις πληγές
Μοιάζουν πολύ με τα ποτάμια
Κάποτε χάνονται απ’ τη θέα
Όταν εσύ νομίζεις ότι κλείσανε
Κι ένα πρωί σε βρίσκουν απροετοίμαστο

Οι καθιζήσεις και οι καταστροφές

Από τη συλλογή Έγχελυς ή επιστροφή (1981)