Πάνος Θασίτης

[wings]

Πάνος Θασίτης (1923-2008)



Γεννήθηκε στη Μήθυμνα της Λέσβου το 1923. Από το 1930 εγκαταστάθηκε οικογενειακώς στη Θεσσαλονίκη και σπούδασε νομική στο ΑΠΘ. Κατά τη γερμανική κατοχή υπήρξε μέλος της συντακτικής ομάδας του φοιτητικού περιοδικού «Ξεκίνημα» όπου το 1944 δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά ποίημά του, το «Έτσι είναι πάντα». Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και ήταν αρχισυντάκτης του περιοδικού της ΕΠΟΝ Μακεδονίας-Θράκης «Λεύτερα Νιάτα». Εξορίστηκε στον Αϊ-Στράτη και στη Μακρόνησο την περίοδο 1947-1950. Όταν επέστρεψε, εργάστηκε ως δικηγόρος και ασχολήθηκε με την ποίηση αλλά και τη θεωρία και την κριτική της λογοτεχνίας. Πέθανε στη Θεσσαλονίκη στις 21 Αυγούστου του 2008.

Ποιητικές συλλογές:
«Δίχως κιβωτό», 1951
«Πράγματα», 1957
«Πράγματα 2 – Αριθμοί», 1962
«Εκατόνησος», 1971
«... Ελεεινόν θέατρον», 1980
«Σχιστολιθικά», 1983
«Πάνος Θασίτης: Τα ποιήματα (1945-1979)» (συγκεντρωτική έκδοση), εκδ. Παρατηρητής, 1990

Δοκίμια:
«Γύρος στην ποίηση», 1966
«7 δοκίμια για την ποίηση», 1979

Ποιήματα δημοσιευμένα στο Translatum:

• Γυναίκα / Δίχως κιβωτό (1951)
• Εφηβικό / Δίχως κιβωτό (1951)
• Η εκδίκηση του προσώπου μου / Δίχως κιβωτό (1951)
• Λευκές νύχτες / Δίχως κιβωτό (1951)
• Μέρες Θεσσαλονίκης / Δίχως κιβωτό (1951)
• Μόνο τα μάτια σου / Δίχως κιβωτό (1951)
• Νυχτερινό / Δίχως κιβωτό (1951)
• Ο άνεμος που ξέρατε / Δίχως κιβωτό (1951)
• Πρέπει νά ’ρθει η άνοιξη / Δίχως κιβωτό (1951)
• Πρωινό / Δίχως κιβωτό (1951)
• Σχέδιο αγαπημένης δίχως κορνίζα / Δίχως κιβωτό (1951)
• Τώρα... / Δίχως κιβωτό (1951)
• Χωρίς όνομα / Δίχως κιβωτό (1951)
• Χωρισμός / Δίχως κιβωτό (1951)
• In memoriam, I / Δίχως κιβωτό (1951)
• In memoriam, II / Δίχως κιβωτό (1951)
• In memoriam, III / Δίχως κιβωτό (1951)
• In memoriam, IV / Δίχως κιβωτό (1951)
• In memoriam, V / Δίχως κιβωτό (1951)
• Απ’ το παράθυρο / Πράγματα (1957)
• Ελπίδα / Πράγματα (1957)
• Κατοικία στη γη / Πράγματα (1957)
• Μοναξιά / Πράγματα (1957)
• Οδοιπόροι / Πράγματα (1957)
• Οι τελευταίοι των Μοϊκανών / Πράγματα (1957)
• Υπηρέτες / Πράγματα (1957)
• Φωνές φτάνουν / Πράγματα (1957)
• Χρονικό / Πράγματα (1957)
• Θαλασσινό φεγγάρι / Πράγματα 2 – Αριθμοί (1962)
• Ο Καραγκιόζης / Πράγματα 2 – Αριθμοί (1962)
• Ο σοβάς / Πράγματα 2 – Αριθμοί (1962)
• Ο χορός των φτερών / Πράγματα 2 – Αριθμοί (1962)
• Το φως / Πράγματα 2 – Αριθμοί (1962)
• Δυτικά προάστια / Εκατόνησος (1971)
• Εικόνα για δυο / Εκατόνησος (1971)
• Επιφώνημα / Εκατόνησος (1971)
• Η μαρμαρωμένη / Εκατόνησος (1971)
• 80 χρόνια / Ελεεινόν θέατρον (1980)
• Ακροστιχίς σε Α για πράγματα κοινά / Ελεεινόν θέατρον (1980)
• Ας υποχωρούσαν λίγο / Ελεεινόν θέατρον (1980)
• Γένεση 2 / Ελεεινόν θέατρον (1980)
• Ελληνική επαρχία μ.Χ. / Ελεεινόν θέατρον (1980)
• «Επιπλέω» / Ελεεινόν θέατρον (1980)
• Επιτυχόντες / Ελεεινόν θέατρον (1980)
• Ιστορία (1941 - ) / Ελεεινόν θέατρον (1980)
• Μαθήματα / Ελεεινόν θέατρον (1980)
• Ν’ αποσυρθούνε ήσυχα / Ελεεινόν θέατρον (1980)
• Ναι / Ελεεινόν θέατρον (1980)
• Οι μουσικές να παίξουν πάλι / Ελεεινόν θέατρον (1980)
• Συζήτηση / Ελεεινόν θέατρον (1980)
• Αφροδίτη 2004 / Σχιστολιθικά (1983)
• Η πόλη / Σχιστολιθικά (1983)
• Μυτιλήνη / Σχιστολιθικά (1983)
• Να προσπαθήσει / Σχιστολιθικά (1983)
• Νυχτερινό / Σχιστολιθικά (1983)
• Ο νεκρός ποιητής / Σχιστολιθικά (1983)
• Υπόθεση / Σχιστολιθικά (1983)
• Φεγγάρι-φεγγαράκι / Σχιστολιθικά (1983)
• Argumentum / Σχιστολιθικά (1983)

[ Επιστροφή στο ευρετήριο της ανθολογίας «Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα» ]

[wings]

Πάνος Θασίτης, Ναι

[Από την ενότητα α']

Θεός να μας φυλάει –και τα παιδιά μας και τ’ αγγόνια μας–
Θεός να δίνει γνώση και στους άλλους. Είμαστε καλά, καλούτσικα,
πολλά δε γυρεύουμε – το φαγί μας, το σπιτάκι μας,
και κάτι στην άκρη, για την κακιά την ώρα.

Σα μας χτυπούν την πόρτα, δε ρωτούμε «δίκαιος ή άνομος»
δίνουμε σ’ όλους αυτό που μπορούμε
Τα παιδιά μας στο έθνος, τα κορίτσια στους όμοιούς μας.
Πουλάμε στο συνηθισμένο κέρδος, πάμε πάντα με τον νόμο.

– Έτσι η γαλήνη στέκεται στο σπιτικό μας.

Λέμε πάντα ναι – και στη φωτιά και στο νερό
στον μυλωνά και στον ξωμάχο.
Ναι στον άγιο, ναι στον διάβολο.

Ναι κι όταν ναι δεν υπάρχει,
είν’ η φωτιά που πέφτει πια
και μας εξολοθρεύει.

Από τη συλλογή Ελεεινόν θέατρον (1980)

[banned]

Με αφορμή τα ποιήματα του Αναγνωστάκη, του Υφαντή και τώρα του Θασίτη, αλλά και αρκετών άλλων ποιητών της πόλης μας, σκέφτομαι πόσο υπέφερε αυτή η χώρα από τα «ψεύτικα τα λόγια, τα μεγάλα». Σκέφτομαι τι τράβηξαν οι πρόσφυγες γονείς μου και τι τράβηξε ο ελληνικός λαός τον 20ό αιώνα. Βαλκανικούς πολέμους, πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, μικρασιατική καταστροφή, δικτατορίες του μεσοπολέμου, δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, εμφύλιο πόλεμο, καταπίεση, ξεριζωμό, μετανάστευση, απριλιανή χούντα. Και μερικά ακόμη.

Υπήρχαν άνθρωποι που τα έζησαν όλα αυτά, που υπέφεραν, ρημάχτηκαν, έχασαν τα πιο αγαπημένα τους πρόσωπα. Και θέλησαν να ξεχάσουν. Μάζεψαν ό,τι τους απόμεινε από ψυχή και σώμα, εργάστηκαν σκληρά για να χτίσουν ένα σπίτι, να μεγαλώσουν ένα παιδί.

Είναι, λοιπόν, τόσο μικροαστικό, τόσο ποταπό, αυτοί οι άνθρωποι, και τα παιδιά τους, και τα εγγόνια τους να επιζητούν λίγη γαλήνη και να μην γυρεύουν πολλά; «Το φαγί τους, το σπιτάκι τους, και κάτι στην άκρη για την κακιά την ώρα»;

[wings]

Για τις προηγούμενες γενιές κακό δεν είναι - αντίθετα, θα έλεγα ότι είναι φυσική, αν όχι επιβεβλημένη, συνέπεια και ανάγκη να ξαποστάσουν μετά από τόσους αγώνες για την επιβίωση.

Κακό είναι για εμάς σήμερα, που εισπράξαμε τα οφέλη από τους αγώνες τους και μπορούμε να βροντοφωνάζουμε τις ιδέες και τις απόψεις μας στο πλαίσιο ενός αναμφίβολα δημοκρατικού πολιτεύματος σε σύγκριση με τις 3 ή 4 δικτατορίες του περασμένου αιώνα, αλλά μένουμε μόνο στα εύκολα μεγάλα λόγια και ενίοτε στις άναρθρες κραυγές αφού τζάμπα είναι και κανείς δεν μας φιμώνει πια, αντί να αρθρώνουμε λόγο εμπεριστατωμένο, μεστό και τεκμηριωμένο κι αντί να πράττουμε (κυρίως αυτό) ό,τι μπορούμε για τούτη την κοινωνία που είναι η δικιά μας κοινωνία, το δικό μας είδωλο στον καθρέφτη που σχηματίζουν τα μάτια των γύρω μας.

[banned]

Mπράβο, Βίκυ. Συμφωνώ με όλη μου την καρδιά. 

[wings]

Ναι, αλλά καλό θα είναι τουλάχιστον εμείς να εφαρμόζουμε και έμπρακτα αυτά στα οποία συμφωνούμε για να έχουν νόημα. Αλλιώς θα μείνουμε κι εμείς στα «ψεύτικα τα λόγια, τα μεγάλα» και δεν κάνει. Ο Πάνος Θασίτης δεν έμεινε σ' αυτά, όπως ούτε ο Μανόλης Αναγνωστάκης ούτε πολλοί άλλοι ποιητές τε και μη, συμπολίτες μας και μη.

[banned]

Aς μιλήσουμε, λοιπόν, για την πράξη. Πρώτα ας πούμε ότι και η ποίηση είναι ενός είδους πράξη. Αν όμως την εξαιρέσουμε και αναφερθούμε μόνο στην καθημερινή μας πράξη στο καμίνι της ασφάλτου, θα τόνιζα ότι υπήρξαν χίλιοι δυο λόγοι που έκαναν πολλούς δημιουργούς και άλλους ανθρώπους της αριστεράς να αποτραβηχτούν από το πολιτικό προσκήνιο και να παραμείνουν βουβοί και πικραμένοι στο προσωπικό τους καταφύγιο.

Όπως φαντάζομαι θα γνωρίζεις, εγώ υπήρξα ακτιβιστής της αριστεράς επί πάνω από 30 χρόνια και, με μικρά διαλείμματα, συνεχίζω πάντοτε να βρίσκομαι στην πρώτη γραμμή. Και βέβαια το πλήρωσα ακριβά. Χωρίς ποτέ να δώσω ιδιαίτερη σημασία στο τίμημα. Αυτά τα 30 χρόνια δεν έχω ακούσει σχεδόν τίποτα για τον Θασίτη. Αλλά και ο αγαπημένος μας Μανόλης Αναγνωστάκης, παλιός κομματικός καθοδηγητής μου, για λόγους δικούς του που τιμώ και σέβομαι, αποσύρθηκε και δεν θέλησε να μιλήσει επί πολλά χρόνια πριν τον θάνατό του. Για τους «πολλούς άλλους» ποιητές μπορώ και πάλι να σου πω. Ο χρόνος, η ηλικία, οι διαψεύσεις, συχνά βαραίνουν στη ζωή συντριπτικά. Και ο καθένας σηκώνει το φορτίο του όσο μπορεί κι όπως μπορεί.

[wings]

Τι εννοείς; Ο Πάνος Θασίτης σιώπησε για δικούς του λόγους; Ή έκανε ό,τι κι ο Μανόλης Αναγνωστάκης;

Θαρρώ πως ο Μανόλης Αναγνωστάκης σιώπησε όταν πια πίστεψε ότι δεν έχει κάτι πολύ σημαντικό να πει - τόσο σημαντικό που να μπορούσε να ταρακουνήσει τον κόσμο μετά τη μεταπολίτευση. Κάνω λάθος;

[banned]

Ο Θασίτης είναι εντελώς διαφορετική προσωπικότητα από τον Αναγνωστάκη. Διαφορετική και η καθημερινή του πράξη. Όμως οι λόγοι για τους οποίους σιώπησε δεν θα είχαν φαντάζομαι και μεγάλη διαφορά.

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης σιώπησε ποιητικά με τον Στόχο (1970), σε ηλικία 45 ετών, εκεί που άλλοι αρχίζουν. Ξεκίνησε πολύ νωρίς, εξέφρασε την εποχή του με τρόπο μοναδικό και αποτέλεσε ένα, μοναδικό και πάλι, φαινόμενο στην ελληνική ποίηση. Συνέχισε όμως για αρκετά χρόνια μετά τη μεταπολίτευση την πολιτική του δραστηριότητα και υπήρξε δραστήριο κομματικό στέλεχος.

Σταδιακά ατόνησε και, με την κάθοδο του στην Αθήνα, πραγματικά αισθάνθηκε ότι δεν είχε τίποτα άλλο να πει. Για σκέψου λίγο αυτό που ονομάζεται "ελληνική πραγματικότητα". Με δυο λόγια, τον εξευτελισμό και την εκποίηση των πάντων. Τι να πει πλέον ο Μανόλης; Η σιωπή του υπήρξε, κατά τη γνώμη μου, μια πράξη ήθους και αξιοπρέπειας.

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=RZ-gx5Riqc0

Νίκος Καββαδίας & Θάνος Μικρούτσικος, Γυναίκα
(τραγούδι: Γιάννης Κούτρας / δίσκος: Ο Σταυρός του Νότου (1979))

Πάνος Θασίτης, Γυναίκα

Έρχεσαι δυνατή ζεστή αγαπημένη
Σαν τη νοτιά μεσάνυχτα του Αυγούστου
Από σάρκα κι άνεμο γυναίκα.

Έρχεσαι χορεύοντας
Πάνω στα γυμνά στιλέτα του πάθους σου
Ξεντύνεσαι τους ίσκιους
Κι ολόγυμνη σαν το κύμα ζυγώνεις
Αλαφροτρέμοντας

*

Έρχεσαι! Έρχεσαι!
Όμως εγώ είμ’ ένα πνεμάτι αράχνης στη μασχάλη του φθινοπώρου
Που δεν μπορεί ν’ αγγίξει ο ερχομός σου
Αν και περνάς από μέσα μου γλυκοσφυρίζοντας
Αν και τα μάτια σου παρακαλάνε
Χαμηλώνοντας κατά τη μαλακιά δοξαριά του δέρματός σου
Αν και κάθε αυγή
Δένω τις σπασμένες κλωστές μου
Και περιμένω να ξανάρθεις και να ξαναφύγεις
Σαν τη νοτιά
Από σάρκα κι άνεμο γυναίκα.

Από τη συλλογή Δίχως κιβωτό (1951)

[mavrodon]

Πολύ αισθαντικός ο Θασίτης!

[wings]

Ναι, είναι, Θωμά. Κι αν μάλιστα σκεφτείς ότι αυτά τα ποιήματα τα έγραψε πριν φτάσει στα 30 του χρόνια και σε δύσκολους καιρούς...

[mavrodon]

Λίγα βιογραφικά στοιχεία;

[wings]

Θα έρθει η στιγμή που θα δώσουμε τα βιογραφικά στοιχεία όλων των ποιητών.

Προς το παρόν και εν συντομία: ο Πάνος Θασίτης γεννήθηκε το 1923 στη Μήθυμνα της Λέσβου (τον γνωστό σε όλους μας Μόλυβο). Σπούδασε νομική στη Θεσσαλονίκη, εξορίστηκε στον Άη-Στράτη και στη Μακρόνησο για χρόνια και, στη συνέχεια, επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει. Αν κοιτάξεις στο ευρετήριο της ανθολογίας μας, θα δεις ότι ανήκει στην πρώτη μεταπολεμική γενιά ποιητών.

[Anastasia]

Πραγματικά, δεν περίμενα να διαβάσω τόσο τρυφερά και αισθαντικά ποιήματα από στρατευμένους ποιητές! Αυτά τα ποιήματα είναι, όντως, μικρά διαμάντια.