Γιώργος Θέμελης

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=p73k7_Ceco8

Διονύσιος Σολωμός & Γιάννης Μαρκόπουλος, Άκρα του τάφου σιωπή
(τραγούδι: Νίκος Ξυλούρης, Ηλίας Κλωναρίδης & Μικτή Χορωδία Πρεβέζης / δίσκος: Ελεύθεροι πολιορκημένοι (1977))

Γιώργος Θέμελης, Ελεύθεροι πολιορκημένοι

Πρέπει η γη να χαίρεται, πρέπει να καμαρώνει
Δημοτικό

Ελεύθεροι πολιορκημένοι

Τριαντάφυλλα ’ναι θεϊκά στην κόλαση πεσμένα
Σολωμός

Θυμούνται και γράφουν μια βροχή,
Μια σκοτεινή βροχή που έπλεξε το σώμα του φεγγαριού σαν το λευκό μοσχάρι
Και τα κωδωνοστάσια έτρεμαν, γέρναν οι εκκλησιές.

Οι άνθρωποι δεν έβρισκαν γη να πατήσουν κι οι πεθαμένοι να κοιμηθούν.
Κι άρπαζαν χώμα, μάζευαν άσπρα κουρέλια να σκεπάσουν τη σάρκα
Και μαύρα μαντίλια να φυλάξουν τα τελευταία μαλλιά τους
Κι η όψη τους μεγάλωνε, μεγάλωνε από ένα χαμόγελο.

Τα παιδιά δε μπορούσαν να σηκωθούν, γιατ’ έχαναν τα μικρά τους μαχαίρια.
Τα κορίτσια ακολουθούσαν τα διάφανα χέρια τους και γίνονταν άφαντα.
Κι οι μάνες κατέβαιναν στα υπόγεια να βρουν φωτιά να κάψουν τα κρεβάτια τους
Να μη σαπίσουν,
Να μη ταξιδέψουν με τα νεκρά καράβια και τις κάσες στα μαύρα ξένα
Και σύρουν τα σεντόνια τους βρόμικα ζώα και τα πατήσουν.

Άνοιγαν χίλια βλέφαρα να κλείσουν την αγάπη,
Να κρύψουν τη στερνή χαρά που χτύπαε τα φτερά της
Ρίχνοντας δάφνες στα μαλλιά, μαλάματα στους κόρφους.

«Σκόρπα τη στάχτη σου, φωτιά, και ρίξε τον ανθό σου,
Να βάλουν άσπρα οι λεμονιές κι οι κούνιες να γεννήσουν,
Να στολιστούν τα μνήματα ν’ ανοίξουν παραθύρια,
Νάβρουν τα δάκρυα κατοικιά, τα περιστέρια πόρτες,
Κι η μάνα η μάνα η Δέσποινα να γιάνει τον καημό της.»

***

Ξάφνου μες στα χαράματα κρέμασε ο ουρανός την πούλια.

***

Περίμεναν,
Περίμεναν τ’ άσπρο μαντίλι της αμφιλύκης
Οι γυάλινες καμπάνες της Κυριακής,
Και τα σκαμμένα μάτια που άπλωσαν ν’ αγκαλιάσουν
Την πιο μεγάλη αυγή.

Από το ποίημα Ωδή για να θυμόμαστε τους ήρωες (1949)

[wings]

Αθανάσιος Διάκος (Χώματα με Ιστορία) - YouTube

Αθανάσιος Διάκος: από την εκπομπή της ΕΤ3 «Χώματα με ιστορία» (αφήγηση: Ηλίας Μαμαλάκης)

Γιώργος Θέμελης, Αθανάσιος Διάκος

Πρέπει η γη να χαίρεται, πρέπει να καμαρώνει
Δημοτικό

Αθανάσιος Διάκος

Παντού πετούν κ’ είν’ άφθαρτα, Αγγέλοι, τα φτερά σας
Σολωμός

Κλαίνε το σχήμα του σταυρού.
Κλαίνε το πιο γενναίο σπαθί που κόπηκε στα εφτά,
Το ροσμαρίνι και το έλατο των κορυφών που πάει μαύρος καπνός,
Φλέβες, κοπέλες, που θα ’ρθουν ν’ αδειάσουνε τα δάκρυά τους.
Να μην το κρύψει η μάνα γη,
Πο’ ’χει τα δέντρα τ’ αλαφριά, τα ραγισμένα σπίτια,
Ψάρια που παίρνουνε φωνή, πέτρες πο’ ’χουν αγέρα,
Και τους αλαφροΐσκιωτους,
Τους πεθαμένους που μιλούν μες στα φαρδιά κιβούρια,
Πο’ ’χουν αηδόνια στα κλουβιά και μάτια κι αγναντεύουν.

Ποιος ξέρει πόσα χελιδόνια ξαπολύθηκαν κατά τις θάλασσες,
Να ρίξουν σπίθες στα νησιά και στα χαμένα πλοία.

Πόσα κρυφά καρδιοχτύπια έγιναν προσευχές και μίλησαν στους Αγγέλους,
Ν’ αφήσουν τον ύπνο τ’ ουρανού και να κατέβουν στη γη
Να ιδούν κάποια συγγενικά Τους πλάσματα πόσο φυλάνε το αίμα Τους,
Πόσο Τους έχουν ακριβούς, γραμμένους μες στη μοίρα τους.

Γίνονται φλόγες, γίνονται αναμμένες λαμπάδες και Τους φέγγουν.

***

«Απλός ήταν, — αποκρίθηκαν βαφτίζοντας τα φτερά Τους στην κάπνα, —
Όπως οι ξεκομμένες πέτρες που γεννάει η θάλασσα.
Είχε την καθαρή καρδιά των καινούριων νερών που δοκιμάζουν τη φωνή τους,
Τη ζώνη των κυπαρισσιών, που σκύβουν στους τάφους,
Την ευγένεια που σκαλίζει η υπομονή της βροχής πάνω στους κίονες,
Τα μάτια των μικρών παιδιών όταν φιλιούνται κάτ’ απ’ τα δέντρα,
Την ομορφιά των σαρκωμένων Ασωμάτων.»

***

Σήκωσε πάνω τον πάσσαλο στη ματωμένη φτερούγα
Και το μαχαίρι του γλίστρησε στην άκρη της καρδιάς.
Γύρισε κι είδε που άνθιζαν τριγύρω τα κλαδιά,
Τα χέρια που έγερναν νεκρά σα μαραμένα φύλλα,
Και δεν ακούστηκε μιλιά, δε σείστηκε κλωνάρι.

Χαιρέτησε τον Χάρο κι αγνάντεψε τ’ άσπρα λουλούδια
Και τον καπνό που ανέβαινε να τόνε πάρει.

Τα μακρινά κοντάρια λύγισαν, που σώριαζαν τους ίσκιους των,
Τα γιαταγάνια ράγισαν, πούταν ζεστά κι αχνίζαν,
Τ’ άτια χλιμίντρισαν πικρά και τα βουνά βουρκώσαν
Κι οι παιδεμένοι σταυροί χαμήλωσαν τα φωτοστέφανά τους,
Σαν είδαν τους κορυδαλλούς π’ αγγίζανε τη γη
Και σκάλιζαν, μάδαγαν τα φτερά, ν’ ακούσουν κάτου τ’ αδέρφια,
Που πετρωμένα κείτονται, στοιχειώνουν τα γιοφύρια.
Σαν είδαν τον ήλιο που γύριζε το πρόσωπό του,
Τη θάλασσα να δέρνεται με τρία κούφια λιθάρια,
Και τα χλωμά τριαντάφυλλα να στάζουν μαύρο αίμα.

***

«Ας σημάνουν οι καμπάνες.
Ας σηκωθούν τ’ αγάλματα και τα ποτάμια ας σταματήσουν.
Ανεβείτε περιστέρια
Κράξτε τα χελιδόνια από τις άνοιξες και τους αϊτούς απ’ τις γαλάζιες χώρες,
Όλα τ’ αδέρφια, τα παιδιά της ανεμικής γενιάς,
Κι ελάτε να σηκώσουμε τον νεκρό,
Ελάτε να τον κηδέψουμε σκορπίζοντας τη στάχτη που άφησε,
Να πληθύνει το φως και ν’ αλαφρύνει ο άνεμος…»

***

Στα τρία σκαλιά, στους τρεις ουρανούς, άναψαν όλα τα φώτα,
Άνοιξαν και φυλλομετρούν τους γύρους του αιώνιου Ρόδου.

Από το ποίημα Ωδή για να θυμόμαστε τους ήρωες (1949)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=o0YTVePzpIM

Κώστας Καρυωτάκης & Μίκης Θεοδωράκης, Για τη ζωή σου μου ’λεγες
(τραγούδι: Βασίλης Παπακωνσταντίνου / δίσκος: Καρυωτάκης (1984))

Γιώργος Θέμελης, Αναπνέω και κοιτάζω

[Ενότητα Στα ίχνη των πουλιών]

Αναπνέω και κοιτάζω τους δρόμους
Τ’ ουρανού και τ’ ανέμου
Κοιτάω τα παράθυρα τα βαθουλωμένα πρόσωπα
Το φως που χτυπάει τα ερημικά μου χέρια

Ακούω τους χτύπους του σφυριού της καρδιάς μου

Πότε θ’ ανάψουνε τα βλέφαρά μου ανταύγειες
Σε δειλινή αποθέωση πότε θα στρώσει
Τα βήματά σου ο άνεμος με πρώιμη άνοιξη
Πλημμυρισμένη από χλωρή αγωνία

Έζησα καρτερώντας μέσα στο μαρτύριο
Σαν ανοιχτό παράθυρο σε βαθύ καλοκαίρι

Έζησα μέσα στην ηχώ από κάποια βήματα
Που περπατούν σε κάποιο παγερό ουρανό

Από τη συλλογή Άνθρωποι και πουλιά (1947)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=86zl4oPzPpU

Ναζίμ Χικμέτ & Μάνος Λοΐζος, Η πιο όμορφη θάλασσα
(απόδοση στα Ελληνικά: Γιάννης Ρίτσος, τραγούδι: Μάνος Λοΐζος / δίσκος: Γράμματα στην αγαπημένη (1983))

Γιώργος Θέμελης, Σε ποια θάλασσα

[Ενότητα Στα ίχνη των πουλιών]

Σε ποια θάλασσα
Ποιος ουρανός
Σ’ έχει φιλήσει

Τα μαλλιά σου τρυπούν
Την καρδιά του ανέμου
Σαν τα δέντρα και σαν τα ταξίδια

Το χέρι σου χαμόγελο
Φωνή σαν του νερού
Σαν κοριτσιού κάτασπρη ντάλια

Όπου κι αν κοιτάξεις
Προβάλλει το πρόσωπό σου
Κατεβαίνει το βλέμμα σου
Από χίλια
Λουλούδια

Κοίταξε κάλλιο τον ίσκιο που πέφτει
Τον καβαλάρη της βροχής
Το χαμογέλιο του καλού
Θεού

Από τη συλλογή Άνθρωποι και πουλιά (1947)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=wEEG6U08x-w

Σταύρος Ξαρχάκος & Νίκος Γκάτσος, Εμείς που μείναμε
(τραγούδι: Βίκη Μοσχολιού / δίσκος: Νυν και αεί (1974))

Γιώργος Θέμελης, Ελληνική γη

[Ενότητα Τρία ποιήματα (1947-1948)]

Ανασκαλεύω τη στάχτη των προγόνων

Ψάχνω να βρω την κρυφή γωνιά, τους μυστικούς διαδρόμους
Μέσα από σωριασμένες νύχτες κι αυγές με δέντρα που στέκουν
Σηκώνοντας το πένθος του καιρού, την ηλικία του ήλιου,
Φυλάγοντας παλαιές βροχές, γενεές αηδόνια στις κόγχες των φύλλων,
Ακίνητα, χωρίς να σαλεύουν στα κλώνια των κελαηδισμών,
Που έγιναν πέτρινος ήχος.

Στάχτη βαριά, χώμα ιερό, χώμα θρέμμα τ’ ουρανού,
Ζυμωμένο με πορφυρές ανοίξεις, με σεμνές πτυχές, ωραία μαλλιά και τρόπαια του θανάτου,
Σεντόνι της αξύπνητης φθοράς, της ομορφιάς πληγή, ρωγμή του νερού, δίψα του σύγνεφου,
Που το βαστούν στις φούχτες των οι ελεύθερες ψυχές να φυτέψουν τον ύπνο,
Που τα κρυμμένα κόκαλα των νεκρών ξυπνούν να θρέψουν τον τελευταίο καπνό τους,
Όταν φυσάει κακός βοριάς και ξεριζώνει τα σπίτια.

Ποια νύχτα μπορεί να σβήσει τα ονόματα στους λάκκους των θεών,
Να μαράνει τα λουλούδια των βράχων που τα ’χει ανοίξει ο θάνατος.

Αν βουλιάξουν οι τάφοι, θα μείνουν φωνές,
Ομιλίες ίσκιων, που βγαίνουν τις νύχτες να πατήσουν γη,
Να σηκώσουν μια γνώριμη πέτρα και να την έχουν απάνω τους
Να τους βαραίνει τη διάφανη μορφή να θυμούνται το σώμα,
Το αγαπημένο σώμα από λάσπη και άνεμο, θαλασσινό βυθό κι άγνωστη μέρα,
Και μ’ ένα καραβιού ελαφρό σκαρί μες στην καρδιά του.

Γη, που σε σκάβουν τα κοιμητήρια του καιρού και τ’ ανέμου,
Με το παντοτινό φθινόπωρο των ερειπίων, το κλίμα της αφθαρσίας.
Τα παιδιά, τα νέα παιδιά σου, είναι γεμάτα θάνατο,
Σκιά θανάτου, και μπορούν και παίρνουν τα ίχνη του δίχως να τρέμουν,
Με μιαν υπόκωφη βοή που πολλαπλασιάζει το βήμα τους σε άπειρες κρύπτες
Κι είν’ η καρδιά τους σαν ένα νησί από λωτούς και πικροδάφνες κι αλλοτινά πουλιά που ταξιδεύει
Και το χαμόγελό τους ένας παλιός σπασμένος καθρέφτης που θυμάται.

Αιώνια παιδιά, σώματα ελαφρά με τη φτενή τη σάρκα,
Και με τις διάφανες ψυχές π’ ανάβουν με το τίποτα.
Ποιο αδυσώπητο φτερό, ποιο μάτι σάς έχει χτυπήσει
Κι έχετε πίσω σας πλήθος σκιές, σπίτια μικρά, τάφους απλόχωρους,
Και γύρω γύρω θάλασσα και χρόνο, χρόνο και θάλασσα και μακρινό ουρανό.

Από τη συγκεντρωτική έκδοση Γ. Θέμελη Ποιήματα I (1969)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=PNgHVVAsaFM

Μες στου Αιγαίου τα νερά (παραδοσιακό Δωδεκανήσου με τη Μαρίζα Κωχ)

Γιώργος Θέμελης, Ραψωδία στη θάλασσα του Αιγαίου

[Ενότητα Τρία ποιήματα (1947-1948)]

Εδώ ξυπνάει κάθε πρωί
Ανάμεσα σ’ ελληνικά γλυπτά κι ιωνικά κοντύλια
Πάνω σε φαγωμένες απ’ το πάθος του γλαυκού πέτρες που βαθαίνουν τα έλκη τους

Ανεβαίνει και παίρνει βασιλικό και σπαρτολούλουδο
Χτυπώντας το πέταλο ψηλά ψηλά να φιλήσει τα στέφανα του νεκρού χιονιού
Και ξεπεζεύει, περπατάει γυμνόποδη σε μαρμαρένιες γούρνες
Σκαλίζοντας αχιβάδες και ρόδακες στις πλάκες των αετών,
Τυλίγοντας με άχνη κι αφράλατο τα παγωμένα περιστέρια.

***

Ασπίλωτη,
Γαλαζοαίματη,
Αγναντεμένη.

Πο’ ’χεις τα παραθύρια σου σχιστά πανιά,
Τα μάτια μου κλειστά λιμάνια γεμάτα νεκρούς κι άσπρα χαλίκια.
Που ηχείς και σαλεύεις με ηχώ χίλιων πουλιών στις κρύπτες του ύπνου μου
Σκεπάζοντας τους τοίχους μου με τα σεντόνια της κρυφής σου αυγής
Και τα θαμμένα ζώα μου που κρατούν τους κήπους μου σαν υπνωτισμένες γυναίκες.
Με τι όνομα να σε πω, με ποια αιχμή να σε πλήξω,
Να σου πληθαίνει τα μαλλιά, να σου κεντάει τη μνήμη…
Να σε φωνάξω χαραυγή, θα σβήσουν τα γαρούφαλα
Να σε χαράξω αγνή κι απείραχτη, θα τρυπηθούν οι κρίνοι
Να σ’ αγκαλιάσω μάνα μου, θα κλάψουν τα πουλιά.

Σε γράφω τοξεύτρια του ψηλού καπνού, χορδή των αηδονιών,
Μητέρα απάρθενη, απαλή, που σε ματώνουν χωρίς να σ’ αγγίζουν
Αετοί φεγγαριών, καβαλάρηδες, κι ακάθαρτοι ποταμοί,
Με λάσπη, με σχισμένα πανιά, με χωνεμένα κόκαλα.

Να ’μουν πουλί θαλασσινό κι ένα προς ένα
Τα σκαλοπάτια να μετρώ του διάφανου ύπνου σου,
Τα κλώνια της τριανταφυλλιάς μέσα στις στάχτες των βυθών
Εκεί που κείτονται οι νεκροί σου σε τάφους φεγγερούς
Σε κήπους βουλιαγμένων καραβιών που έχασαν την ψυχή τους,
Τον καπετάνιο των εφτά κλειδιών που φύλαγε τους ανέμους,
Τις διαμαντένιες πόρτες που άνοιγαν για τις μεγάλες θάλασσες,
Και πήγαν από μαραμένο πανί κι από πικρό κατράμι.

Εκεί πονείς.
Εκεί σβήνεις τα φώτα σου και γλείφεις την καρδιά σου.

***

Ανήσυχη καμπυλωτή, σπηλιά της βοής, στυφή από χρόνο και θάνατο,
Σήκω μες απ’ την κουφωτή κραυγή σου, πνίξε τον ήλιο και κύλησε την πολύφωτη ρόδα σου.
Γύρισε σα μάνα στη σχισμένη γη και σφράγισε το αίμα της.
Πλύνε τα ρούχα των παιδιών, τα πόδια των πουλιών
Με καταρράχτες από κύανο, με κουρνιαχτό από γιασεμί.
Κι ύστερα έμπα κι αρμάτωσε στην ερημιά της φλέβας μας τα εωθινά καράβια σου.

Από τη συγκεντρωτική έκδοση Γ. Θέμελη Ποιήματα I (1969)

[wings]

Γιώργος Θέμελης, Η κοιμωμένη

[Ενότητα Τρία ποιήματα (1947-1948)]

Εκεί μέσα εκατοικούσες…

Τις νύχτες μελετάει το σώμα της, στ’ άφεγγα πλέκει τα μαλλιά της.
Κι όταν σημάνει η αμφιλύκη των λουλουδιών,
Κινάει κι ανοίγει την κάμαρα με τους καθρέφτες
Και με τους κρυσταλλένιους πολυέλαιους που δεν ανθίζουν.

Στολίζουν τον ύπνο μεγάλων πουλιών,
Φυλάγουν άλιωτα παλικάρια που τα σκεπάζει μια πάχνη,
Σπαθιά που κείτονται γυμνά σα λυπημένα κορίτσια.

Εκεί λυγάει ο δείχτης της καρδιάς.
Εκεί γέρνει και πάει κατά την έλξη της στοργής
Χτυπώντας ηχηρά διαστήματα, αιμόφυρτα δειλινά,
Γεμίζοντας τους χάρτες των θαλασσών με ρόδινα σήματα,
Στιλπνά πρωινά, που κύλησαν στον ουρανό.

***

Στην απομέσα κάμαρη δεν έχει παραθύρι.
Κερί ν’ απλώσει το πουκάμισο, χρυσό γυαλί στην κλίνη.

Δεν τ’ άνοιξε ραγισματιά τοίχου παλιού,
Νεκρού παιδιού χαμόγελο, στιλπνό λεπίδι,
Το μυστικό τριαντάφυλλο που δε χλωμιάζει.

Φέγγει στο στήθος του ψηλού χιονιού που πολεμάει τον ήλιο,
Στους ραγισμένους κίονες, στην πλήξη τ’ ουρανού
Και στους σταυρούς των καταρτιών που ζώνονται την καταιγίδα.

Τ’ ανοίγει ο ύπνος ο βαθύς με τα χυτά σεντόνια.

Άστρο ριγμένο σαν ένα πετράδι κάτ’ απ’ τα φύλλα,
Φως από αίμα και θυμό, που κλείστηκε σ’ ένα λουλούδι,
Ανάβοντας ήλιους ακτινωτούς για να κεντάει τη νύχτα,
Για να πληγώνει θανάσιμα τ’ αραχνιασμένο φάντασμα,
Που δεν πονεί, δεν τρώει ψωμί από ψημένην άργιλο,
Δεν έχει αγάπη να μετράει τη θάλασσα.

Καρδιά τ’ ουρανού και πάθος του ήλιου,
Στολίδι της γης το πιο ακριβό που το καρφώνει στην καρδιά της
Μ’ εφτά βελόνες κι έξι καρφιά, με δεκατρείς θανάτους,
Να μην το βρίσκουν τα όρνια που χυμούν και σχίζουν τις σάρκες των μες στην ομίχλη.
Κλειστό ρουμάνι, πορφυρή σταλαματιά στα πετρωμένα χείλη,
Κόκκινη σταγόνα, οικόσημο λαβωμένου πουλιού.

Ποιος ξέρει πού άφησε τ’ άδειο του σχήμα,
Σε ποιας αγριοτριανταφυλλιάς τ’ αγκάθια χάρισε τα φτερά του,
Σε ποια σφαγή, λευκή σφαγή, άδειασε όλο το αίμα του
Κι έγινε χλωμή γυναίκα, κι έγινε μια φίλυπνη κοπέλα.
Με τα μαλλιά της απλωμένα στο χείλος μιας κραυγής,
Με το σπαθί της βυθισμένο ως την κοκάλινη λαβή στη φλέβα του μαρμάρου.

Από τη συγκεντρωτική έκδοση Γ. Θέμελη Ποιήματα I (1969)

[wings]

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ (1)- http://www.projethomere.com - YouTube

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ (2)- http://www.projethomere.com - YouTube

Ανδρέας Κάλβος
(εκπομπή «Εποχές και συγγραφείς» της ΕΡΤ)

Γιώργος Θέμελης, Ελεγείο μοναχικό του Ανδρέου Κάλβου

Λησμονημένος ταξιδευτής.

Οδοιπορώντας μες από νύχτες κι ασάλευτους ποταμούς
Ήρθες το φλογερό ξημέρωμα, που τ’ άναψαν
Μες στου χειμώνα την καρδιά εντάφια περιστέρια.

Πικρός κι αλύγιστος.

Μιλούσες μια γλώσσα κατάστικτη σαν τα σπασμένα μάρμαρα
Και δεν φορούσες παρά μονάχα μαύρα, το πένθος της μοναξιάς.

Αγνάντευες ψηλά τα ηώα κάγκελα και πήδαγε η καρδιά σου
Από κορφή σε κορυφή, από ένα βουνόν εις άλλο
Και γύρευε να πλήξει με κλαγγή γενναίου πουλιού τα σύγνεφα.

Καστάλιε κύκνε.

Μοναχικέ κι απρόσιτε μες στην κλειστή σου θλίψη,
Ποια οδύνη σού έσκαφτε το στήθος και το ’κανε να ηχεί,
Όχι σαν ήχος λυπημένου αυλού, σαν πτερωτή βροντή.

(Θανάσιμε τοξότη, που σκοπεύεις μ’ εύστοχον χείρα.
Εραστή του καθαρού γαλάζιου και του ψηλού γκρεμού.
Άσε ν’ αγγίξω την καμπύλη σου σαν ένας βέβηλος
Κι ας μου καούν τα δάχτυλα κι η γλώσσα ας μου κοπεί.)

Δεν ήσουνα για να πατάς στη γη.
Να τριγυρνάς ήσουν μ’ αετούς και λέοντες στους κήπους των Πιερίδων
Εκεί που φέγγει ερατεινή η πρώτη αρχή της μέρας
Και που καπνός δεν έθλιψε ποτέ το γαλάζιο των αιθέρων.
Και να χτυπάς και να συντρίβεις μίαν προς μίαν της λύρας τις χορδές όλες
Και να ξυπνάει η Μούσα η Αρετή μες απ’ την κλίνη των ανέμων,
Αμάργαρη κι ολόγυμνη, και να σε παίρνει απάνω
Μέσα εις το χάος αμέτρητο των ουρανίων ερήμων.

***

Μυρτιά φέρνω και κλαδιά κυπαρίσσου.

Μα πού να βρω τον ίσκιο σου, την ταπεινή σου οθόνη,
Που σφιχτοκλεί της στάχτης σου εις ξένην γην τον ύπνο.

Ίσως να την επήρε ένας βοριάς και να την έχει γκόλφι,
Ίσως να την επήρε πίσω η γη σε πέτρινο κρεββάτι
Κάτω από τα ήσυχα, παγωμένα, πτερά της βαθιάς νύχτας,
Να μην ακούει τ’ αφρίζοντα ποτήρια μες σε καπνούς και φλόγας,
Τον βίαιο άνεμο που χτυπά και σχίζει τα παράθυρα.

Από τη συγκεντρωτική έκδοση Γ. Θέμελη Ποιήματα I (1969)

[wings]

Γιώργος Θέμελης, Ακολουθία

I

Ίσως ν’ αποκοιμήθηκαν και δεν ακούγεται τίποτα
Στον ουρανό και στη γη. Ίσως να ’χουν πεθάνει
Έναν άφθαρτο θάνατο μαζί με τ’ αγάλματα,
Που κέρδισαν την εντέλεια και δεν ελπίζουν.

(Όμως τ’ αγάλματα μιλούν κι ας μην τ’ ακούει κανείς,
Προφέρουν ονόματα νεκρών, προσεύχονται για τους ανθρώπους.)

Ίσως ν’ αποκοιμήθηκαν οι Άγγελοι. Μα πιο πολύ
Έχουν σβήσει το βλέμμα μας σαν τα καράβια του άλλοτε,
Που άφησαν πίσω τα τελευταία κουρέλια τους
Στις ράχες των θαλασσών, ανεμίζοντας την ανάμνηση.

Το χιόνι είναι πιο καθαρό απορροφώντας τάφους και σχήματα,
Γράφοντας ίχνη και σταυρούς στην άγραφη όραση.
Το χιόνι είναι πιο διάφανο απ’ τη στεγνή τούτη λευκότητα
Από στιλπνό χαρτί σκεπάζοντας τις εικόνες.

Η απουσία είναι μια νύχτα χωρίς άνεμο...

Όμως το τίποτα μπορεί να ’ναι το σχήμα μιας υπόσχεσης
Σβήνοντας το χθες και το αύριο μέσα σε μια νηνεμία,
Όπως τα χιονισμένα κοιμητήρια όπου κοιμάται ο χρόνος
Αφήνοντας τα ίχνη των κοκάλων του στις πεδιάδες.

Από τη συλλογή Ακολουθία (1950)

[wings]

Γιώργος Θέμελης, Ακολουθία

II

Πρέπει να δεχτούμε την απουσία, πρέπει να την αγαπήσουμε,
Όπως αγαπούμε το ανύπαρκτο σώμα του ίσκιου μας
Επάνω στη σκόνη που έστρωσε η βιαστική φυγή μας.

Ίσως να μην υπήρχε σκόνη, αν δεν υπήρχε φυγή,
Πόδια διπλά που εξαφανίζονται και ίχνη που τρέχουν.
Ίσως ο χρόνος να είναι ο κύκλος μιας περιπέτειας,
Που χάραξαν τα τρομαγμένα πουλιά πίσω απ’ τους Αγγέλους,
Για να διαιωνίζεται η αντήχηση στις διαστάσεις του σχετικού,
Ανάβοντας φώτα και πανιά πάνω στις άδειες θάλασσες,
Διαγράφοντας τη γεωγραφία της νοσταλγίας σε κόλπους μακρινούς.

Εδώ, μέσα στη σκόνη του ταξιδιού ακούγονται οι φωνές,
Οι ακατάπαυστες υψωμένες φωνές, που δεν έχουν πού να σταθούν
Μες στην αμφιβολία του σχετικού. Γι’ αυτό επιστρέφουν πάντα πίσω
Και θορυβούν από μακριά χωρίς να κουράζονται ποτέ
Με τη δοκιμασία της μνήμης και του κρύσταλλου που κινδυνεύει.
Εδώ, μέσα στη χιονισμένη έκταση κοιμάται η άλλη άνοιξη.

Υπάρχουν όλα, επειδή υπάρχεις εσύ, υπάρχουν οι Άγγελοι,
Υπάρχω κι εγώ για να πετροβολώ τ’ αβέβαια είδωλα και ν’ ανιχνεύω τη φυγή,
Να δοκιμάζω με κοφτερή ανυπομονησία του ύπνου την υπομονή.

Ίσως μπορέσω να υποδεχτώ τη σκόνη που έρχεται από παντού
Μες σε καπνούς και θόρυβο με συνοδεία μουσικής.

Ίσως μπορέσω να προσεύχομαι και να κοιτάζω τον ουρανό.

Από τη συλλογή Ακολουθία (1950)

[wings]

Γιώργος Θέμελης, Ακολουθία

III

Έπρεπε να γυμνωθούμε πριν απ’ τη δοκιμασία της έσχατης ώρας.
Έπρεπε να μιλήσουμε προτού μας εύρει η νύχτα.

Μα αυτό το πριν, το πριν απ’ την ετοιμασία, δεν ετοιμάσθηκε ποτέ,
Όπως τοιμάζονται τ’ αμάξια των μεγάλων ωρών.
Δεν πρόφτασε την έξοδο της τελευταίας ελπίδας
Σαν άλογο ψηλό κομίζοντας την αγγελία μιας τελετής.
Ας το περίμεναν δρόμοι και δυνατότητες κήπων
Στο σταυροδρόμι του ενδεχόμενου.
Ωστόσο θα μπορούσε να επικρέμονταν μες στην πυκνή βροχή σε πτήση αβέβαιη
Απελπισμένου περιστεριού.

Τώρα έγινε αυτό που έγινε, το πιο παράξενο,
Το πιο συντριπτικό ρήγμα του χρόνου,
Που δεν μπορεί να ξεγίνει γυρίζοντας πίσω
Σαν ένα ποτάμι που στράφηκε προς την πηγή.

Ύστερα ήρθε το ύστερα σαν πτώση μιας πέτρας.

Θα καρτερέψω την επιστροφή στην ίδια διασταύρωση,
Έστω σαν ένα αμφίβολο φτερό επάνω απ’ τα νερά.
Μόνο και μόνο για ν’ αλλάξω την κατεύθυνση των ποταμών,
Την κοίτη του αναπότρεπτου, ματαιώνοντας το πριν και το ύστερα.

Από τη συλλογή Ακολουθία (1950)

[wings]

Γιώργος Θέμελης, Ακολουθία

IV

Εμείς, που δεν μετρούσαμε αριθμούς στους ανθισμένους κήπους,
Γυρεύουμε τον ουρανό στον χάρτη της αγρύπνιας.

Αξεδιάλυτη γεωμετρία. Κατοικίες βυθισμένες στον άνεμο,
Δίχως τον ύπνο του ψαριού με μάτια σε θαλασσινούς καθρέφτες,
Όπως τα σπίτια των νεκρών που βλέπουν προς τη θάλασσα.

Η θάλασσα δεν είναι θάλασσα, η θάλασσα η απρόσιτη,
Μην ξεχωρίζοντας σκιά ουρανού ή μαύρο κατράμι.

Το φως δεν είναι το φως που πρωτοείδαμε στα πρόσωπά μας,
Το δέντρο δέντρο υπαρκτό, το χελιδόνι χελιδόνι.

Έχουμε χάσει τα ορόσημα τ’ ουρανού και του χρόνου στον δαίδαλο των δρόμων,
Του ορατού και τ’ αοράτου. Έχουμε χάσει
Την ακριβή ώρα και κανείς δεν ξέρει
Την ώρα που θα σημάνει η σάλπιγγα της τελευταίας αλλαγής
Ανάμεσα στ’ ανύποπτα τούτα σπίτια που γέρνουν να εξαφανιστούν
Με ύφος παντοτινής απουσίας, ψευτίζοντας το αόρατο.

Όμως τα σπίτια κάποτε υπήρχαν πραγματικά
Με τα μεγάλα τους ρολόγια στο ύψος των τοίχων σημαίνοντας τους γυρισμούς
Της βροχής και της γέννησης, του ήλιου και του φεγγαριού,
Κι οι πεθαμένοι ήταν ωραίοι, πιο ωραίοι από τους αετούς.

Δεν πρέπει να τραγουδούμε μέσα στη νύχτα, να μην ξυπνήσουμε τους κοιμισμένους,
Ούτε να χτυπούμε μάταιες πόρτες. Κανείς δεν αποκρίνεται.

Κανείς δεν ξέρει την ώρα που έρχεται ξάφνου η μουσική.

Από τη συλλογή Ακολουθία (1950)

[wings]

Γιώργος Θέμελης, Ακολουθία

V

Ποιος ξέρει να πει για τ’ αφημένα σπίτια στον άνεμο,
Τι έπεσε κι έσβησε τη φωνή τους που έφεγγε τις νύχτες
Διώχνοντας τα φαντάσματα. Ίσως το γλήγορο πέρασμα
Κάποιου αλόγου ξαφνιάζοντας τους διαδρόμους.
Ίσως μια πέτρα αιφνίδια, η πέτρα του αδυσώπητου.

Ήρθε από μακριά, πολύ μακριά, γράφοντας κύκλους;
Ήρθε από κοντά; Κανείς δεν ξέρει να πει από πού έπεσε
Μες στην τρομαχτική κραυγή των καθρεφτών
Χωρίς υποψία και στοχασμό συντρίβοντας τα τζάμια και τα είδωλα
Του πιθανού. Μπορεί να τη σπρώξαμ' εμείς χωρίς να το ξέρουμε
Με αδέξια κίνηση. Μπορεί να την έριξε ξάφνου ο άλλος,
Ο άγνωστος που μας ακολουθεί επάνω στα ίχνη,
Μετρώντας πίσω τα ίχνη μας, σβήνοντας τους χτύπους
Του ύπνου και του ρολογιού.

Αν η μουσική κατάγεται απ’ τα πουλιά,
Όταν κυλούν ανάμεσα στις πέτρες πλησιάζοντας το ανέκφραστο
Πριν ξεψυχήσουν, λίγο πριν ξεψυχήσουν, ας αρχίσουν τα όργανα.
Ίσως ξυπνήσουν όσοι κοιμούνται και σηκωθούν
Μες στα μεσάνυχτα, αλλάζοντας τα μεσάνυχτα. Ίσως ξυπνήσουν,
Ανοίγοντας τον χρόνο σαν ένα βιβλίο κλειστό.

Από τη συλλογή Ακολουθία (1950)

[wings]

Γιώργος Θέμελης, Ακολουθία

VI

Ας σταματήσουν οι λιτανείες των ωρών. Γυρίζει πίσω
Η φωνή της τελευταίας μου προσευχής ανάμεσα σε υλακές
Και χάλκινους ήχους. Έρχεται πίσω να με διαψεύσει σε ώρα σκληρή,
Να ματαιώσει την ετοιμασία μιας τελετής σβήνοντας όλα τα φώτα.

Ας κλείσουν οι νύχτες της υπομονής. Πρέπει να δοκιμάσουμε
Την αντοχή των καθρεφτών. Πρέπει να προσπεράσουμε
Τους δισταγμούς της αδυναμίας και της φθοράς ανοίγοντας μεγάλες ρωγμές
Χωρίς να φοβηθούμε τους ύποπτους διαδρόμους της μεταμέλειας.
Ας κινδυνέψουμε να μας αποκοιμίσουν οι νυχτοφύλακες
Και να μείνουμε εκεί, να γίνουμε τα πετρωμένα σώματα,
Που φράζουν τις πόρτες και τις κλίμακες του ανύπαρκτου.

Ίσως το ανύπαρκτο να είναι το πιο υπαρκτό στην ανθισμένη του πληρότητα.
Το άφθαρτο δέντρο της αρμονίας του τίποτα σαν ένα υπέρτερο τίποτα
Περιέχοντας το ναι και το όχι, το πριν και το ύστερα,
Κι ο χρόνος να είναι ο έρημος κήπος του ίσκιου του.

Ας μείνουμ’ εκεί. Ας αράξουμε μες σ’ ένα πάγιο φως
Μες στην απέραντη περιπέτεια της ακινησίας του αριθμού και του ήχου.

Από τη συλλογή Ακολουθία (1950)

[wings]

Γιώργος Θέμελης, Ακολουθία

VII

Κάθομαι τώρα εδώ ανιχνεύοντας την κοιμισμένη στάχτη,
Το σχήμα της φωτιάς, που απογυμνώθηκε πριν υψωθεί,
Ρίχνοντας πίσω την τελευταία της ματαιότητα.

Συλλογίζομαι τ’ ανύποπτα πουλιά που δίνονται στη φυγή δίχως πουκάμισο.
Τα καράβια πο’ ’χουν το σχήμα ενός νεκρού αετού και κανείς
Δεν μπορεί να τ’ αγγίξει. Ούτε μπορεί κανείς να ιδεί
Τ’ αγάλματα που είναι αόρατα μένοντας ορατά,
Που στέκουν απρόσιτα, όπως τα κρύσταλλα, χωρίς να συντρίβονται,
Σαν τις μικρές αγάπες που δεν αντέχουν στον άνεμο.

Συλλογίζομαι τους πληγωμένους αετούς και τις μεγάλες αγάπες,
Που κατεβαίνουν, μαζεύοντας τα φτερά δίχως να αφήσουν
Το πέταγμα, χωρίς να ταπεινώσουν την περηφάνια, μέσα στον ύπνο.
Εκεί μονάχα μπορούν να χωρέσουν αδίσταχτα, εκεί
Μπορεί να τις δεχτεί κι η πιο μικρή καρδιά δίχως να σπάσει.

Δεν είμαστε πουλιά. Δεν έχουμε την καθαρή γραμμή τους,
Σαν κείνη του περιστεριού που ισορροπεί στον άνεμο.
Ούτε την όψη ενός καραβιού που αγγίζει τη θάλασσα
Γεμίζοντας το αχώρητο. Όμως μπορούμε ίσως να πλησιάσουμε
Ν' αγγίσουμε την άσπιλη γραμμή στο ύψος των αγαλμάτων,
Στην ένταση της άνοιξης του πιο σκληρού ορατού.

***

Ο καθένας έχει το άγαλμά του στον κήπο της παρουσίας,
Ανάλογα με το τετράγωνο της ευρυχωρίας του και της καρδιάς.
Το κάθε άγαλμα έχει τον καθρέφτη του μέσα στη νύχτα,
Στο τελευταίο σκαλί της ανάμνησης του καθενός.

Ο καθένας στηρίζει το άγαλμά του στη μέσα του άνοιξη.
Το κάθε άγαλμα γονιμοποιεί τη μέσα μητέρα του καθενός,
Όπως το χελιδόνι στηρίζει την άνοιξη κι η άνοιξη το χελιδόνι,
Όπως η βροχή σηκώνει το δέντρο και το δέντρο τη βροχή
Κι ο έρωτας είναι η βροχή και το δέντρο, το δέντρο κι η βροχή.
Η μέσα μητέρα του καθενός ερωτεύεται τη βροχή και την καλεί
Αγναντεύοντας το άγαλμά της από το φωτισμένο της παράθυρο.

Από τη συλλογή Ακολουθία (1950)