Ζωή Καρέλλη

wings · 203 · 303479

wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ζωή Καρέλλη, Επίγραμμα

Απίστευτη, η φοβερή ακινησία του θανάτου.
Η δυνατή ορμή με κατοικεί.
Θα διαλύσω τη φρικτή ακινησία
του θανάτου, δεν πιστεύω σ’ αυτή.
Πρέπει να σηκωθούνε οι νεκροί,
δε γίνεται. Να νικηθεί
η νίκη του θανάτου στη ζωή.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou


Pieter Bruegel the Elder, The Triumph of Death (Detail. c. 1562)
Oil on panel. Museo del Prado, Madrid, Spain
Πηγή: Pieter Bruegel the Elder. The Triumph of Death. Detail - Olga's Gallery


Ζωή Καρέλλη, Σοροί

I

Μέσα σε κείνο το μακρόστενο κουτί,
με λουλούδια στις άκριες,
δεν ήταν πια ο άνθρωπος, σαν πράγμα
θα την κατέβαζαν μέσα στη γη,
εκεί θα τη σφαλούσαμε, να τοποθετηθεί.

Έλειπεν η θαυμάσια του σώματος παράσταση,
καθώς την κοίταζα, είχε συσπειρωθεί
σε έννοιαν άγνωστη, η παρουσία χάνονταν.
Μέσα στο σώμα το δικό μου
ζητούσα την εξήγησή της.

Η ακινησία, ίσως όχι μονάχ’ αυτό,
κάτι άλλο, εκείνο που είναι
μόνο το πεθαμένο, υλικό, σταματημένο
σώμα όπου φαίνεται η απουσία,
αδιάφορο κι οδυνηρό μαζί.
Το έβοσκε ψυχρή καταστροφή
η αποσύνθεση.

II

Περίμενα κάποιαν εξέγερση,
να εξακολουθήσει η πορεία.
Πώς, τούτο το πράγμα είναι
ο άνθρωπος ο υψηλός και όρθιος;
Σκιώδες πρόσωπο, δεν μπορώ
να καταλάβω ολόκληρη του πεθαμένου
την αδιαφορία, γυρεύω αλλού
κι αισθάνομαι ωσάν δική μου τούτη
την εξαφάνιση, άκαμπτη σταθερότητα.

Η σιωπή από το σώμα τούτο
μαζεύει και κρατεί όλα τα λόγια.

III

Αναπαύεται στην πυκνή γη
έχει ακουμπήσει το βαρύ της κεφάλι.
Τα μέλη απ’ το σώμα έχουν πάρει
την ήσυχη, νόμιμη στάση.
Θα ξαποστάσει στη σκοτεινή ανάπαυση
που τρομάζει τη φοβισμένη ψυχή
και ζητάει σ’ ουρανούς να βρεθεί ελαφρότατη.
Δε θα προβάλλει καμμιά κίνηση πια
τούτο το σώμα, σα μυστικό φυλαγμένο,
βαθμηδόν θα χαλάσει στο χώμα.
Θ’ απομείνει απ’ τα κόκκαλα
τ’ οξύτατο σχήμα, το πλούσιο χρώμα
της ζωής θα το πάρει η γης
ν’ ανθίσει πιο πλούσια.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)



wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ζωή Καρέλλη, Χωρισμός

Ολόλυζαν οι γυναίκες
πάνω στον τάφο που έκλεισε,
ύστερα φύγαν με συνοδειά
τη λύπη και το θρήνο τους.

Έτσι αφήνουν μόνο το νεκρό
και φεύγουν όλοι,
μονάχο στην απύθμενη
αγκάλη του θανάτου, ασυνήθιστον.

Κλείνεται στην πυκνή γη,
αποκλείνεται ο νεκρός,
δεν τολμά να μας ακολουθεί
ούτε το ίνδαλμά του.

Πρέπει να μείνει εκεί,
ανάμεσα στους άλλους πέτρινους σταυρούς,
ανάμεσα στους ξένους νεκρούς,
τους ζωντανούς ν’ αφήσει

που βιάζονται να ζήσουν.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ζωή Καρέλλη, Φαντάσματα

Σκληρότατο φύσημα ανεξήγητου ανέμου,
διαταγή φωνής ακατάληπτης όταν
μες στο σκοτάδι ή το ψυχρό
του φεγγαριού φως, ξυπνούν οι νεκροί.
Εγερθείτε, αφήστε της νεκρής γαλήνης
τους τρόπους, μπορείτε στης ζωής
να γευτείτε τους τόπους έρωτα πύρινο
και πυκνήν ηδονή.

Μες στη φριχτή,
παγωμένη ησυχία αρχίζουν τότε
οι νεκροί να τρέμουν ολόκληροι.
Τους σηκώνει ανήκουστη απαντοχή,
επίπονη, αποτρόπαια σχεδόν επιθυμία,
αρχίζουν να θυμούνται πάρα πολύ,
με δική τους θανατερή φαντασία.

– Πώς θα καταλάβει κανείς τέτοιο κάλεσμα
στης ζωής την ορμή μέσα
στο ύστερα μαζί και το πριν;

Ανίδεοι, δισταχτικοί ορθώνονται
αόριστοι, απαίσιοι, απεγνωσμένοι
και περιμένουνε την αλλαγή
οι πεθαμένοι ανάσταση θέλουν σωματική.
Κοιτάζουν εναγώνια με τα στεγνά τους μάτια
μένουνε γελασμένοι.
Ανησυχία πάλι,
η πάλη της ζωής, ο πόνος, η οδύνη
με διπλή σημασία μέσα στη σιγή.

Τότε αποσύρονται σιγά,
αισθάνονται βαθιά μέσα στα κόκαλά τους
την άδικη λαχτάρα, που τους σήκωσε,
καημό απίστευτο, απάνθρωπο και πεθαμένο,
για να ζήσουν, καθώς πάνε
να σβήσουν την παρουσία τους,
να δεχτούν την επαναφορά στο θάνατο.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)



wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ζωή Καρέλλη, Φόβος

Ψες, εφοβήθηκα πολύ το θάνατο, –
μες στο σκοτάδι και στο ψύχος –
όλες εκείνες οι πόρτες ανοιχτές
τον άφηναν ελεύθερον να ’ρθει κοντά μου.
Τον προμηνούσε το ψυχρό σκοτάδι.
Μονάχο ήταν το σώμα μου και φοβισμένο,
που φοβούνταν, δεν μπορούσε
με τη ζωή του να επιβληθεί,
δεν πίστευε σ’ αυτή,
Ήταν πολλά τ’ ανοίγματα
και δεν μπορούσε να προφυλαχτεί,
πολύς εσχηματίζονταν ο θάνατος,
πολύμορφος, πλατύς, μεγάλος,
αόριστος, με το μεγάλο πρόσωπο,
σκληρός, ταχύς και αλαφρός.

Όλες εκείνες οι πόρτες ανοιχτές,
που άφηναν το σκοτάδι και το ψύχος
δυνατό να προχωρεί απάνω μου,
συμμαζευόμουν μες στο φόβο μου,
μονάχος μου μ’ αυτόν βρισκόμουν
κι ο θάνατος μπορούσε ελεύθερα
να προχωρήσει απάνω μου∙
όπως εφανταζόμουν, πως τον έβλεπα,
χωρίς καμία θαλπωρή τριγύρω μου,
σκοτάδι ανεμπόδιστο κι αδέσμευτο.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ζωή Καρέλλη, Του έρωτα μπροστά στον θάνατο

Για δε σηκώθηκε ακόμα, δε θα σηκωθεί!
Ξύπνα καλή.
Το σπίτι είναι γεμάτο
από δικές σου κινήσεις.
Δεν ακούονται… Θρους της ανθρώπινης παρουσίας,
είσαι ακόμα εδώ, όμως δε θέλω μόνο
τη σκιά σου να βλέπω που μεγαλώνει
παράλογα, ζητώ την κίνησή σου εγκόσμια,
την αισθάνομαι ακόμα επάνω μου κι εσύ
μένεις ακίνητη,
ω, του θανάτου απάνθρωπη
φαντασία, η απελπισία με διώχνει έξω
από κάθε συνήθεια κοινή.
Τη δεχόμουν μ’ αδιαφορία ως τώρα
και τώρα, πάω να μάθω μοναχός
την πάλη με το θάνατο, με τη ζωή.

Ησυχία. Του θανάτου η στάση.
Δαιμονίζομαι, σηκώσου, θέλω τη ζωή σου,
αγάπη μου της ζωής περίλαμπρη, εσύ.
Γιατί οι νεκροί κοιμούνται τελείως;
Πόσο είν’ όμορφη, όμως η αγάπη μου
δεν την ξυπνά, όπως την Πεντάμορφη
ξύπνησε ο έρωτας, μια φορά κι έναν καιρό.

Αύριο θα ξυπνήσω μονάχος εγώ, θα υπάρχω.
Πώς να σ’ ανταμώσω θα ’ρθω;
Δεν μπορώ να δεχτώ της υποταγής το σημάδι
που διδάσκει ο θάνατος, να φανταστώ
τη δύναμη που τους νεκρούς εγείρει.
Πλήθος ψυχές αναμνήσεις, εικόνες
οι άγγελοι σβήσαν αστέρια που απολείπει
ο καιρός τους στο στιλπνό στερέωμα,
έναστροι κόσμοι, αστερισμοί, η αγάπη μου εκεί
δεν πηγαίνει σε άπειρο κόσμο.
Ήσουν εσύ ο κόσμος μόνος δικός μου,
δεν γνωρίζω να ιδώ πιο πολύ απ’ τον ήλιο
του προσώπου σου, δε θέλω να ιδώ.

Αδιάλλαχτος χωρισμός, κάθε μου κίνηση,
όλο το σώμα, το αίμα που σφύζει σε μένα,
γνωρίζει την παρουσία σου αισθάνομαι
τόσο πολύ κι είσαι, συ, το αίσθημά μου της ζωής,
εσύ, που τόσο πεθαμένη, μένεις ακίνητη.
Μην κοιμάσαι αγαπημένη του θανάτου
τον αράγιστο ύπνο.
Να σε κρύψω μέσα μου,
τόσο, που κανείς να μη μάθει πως πέθανες!
Να μην έρθει κανείς να σε πάρει.
Μυρωδιά των σωμάτων που σάπισαν.
Μουσική απ’ το σώμα σου η δική σου ευωδιά,
περπατούσες κι άκουγα ήχους, έβλεπα
απίθανα χρώματα, αρμονίας κρυμμένες αχτίδες,
ακριβή, ερωτική μου ζωή.

Με παιδεύει η μαρμάρινη όψη σου.
Ηδονή πιο πολύτιμη όταν είναι
διαλεχτή η συνάντηση έκθαμβη.
Φοβούμαι μονάχος, το ίδιο μου σώμα
φοβούμαι, το θάνατο αισθάνομαι
πάνω στο σώμα μου, αυτό, που είσαι συ.
Τόσο πίστεψα μαζί σου στη ζωή
που παλεύω το θάνατο ν’ αρνηθώ.
Μάθημα σκληρό με δένει η δική σου
ακινησία, την αισθάνομαι ολόκληρος,
παγώνω καθώς σ’ ακουμπώ, δίχως
απάντηση μένω. Διδαχή η μοναξιά του θανάτου.
Κοντά σου λησμόνησα την ανθρώπινη μοναξιά,
ονειρευόμουν κοντά σου, τώρα,
ο ύπνος σου με ξυπνά.

Η συντριβή μου δε με τελειώνει,
σκουλήκια μίσους η ψυχή μου γεννά,
χαλά απ’ το σώμα σου πιο νωρίς,
τον δικό σου ζω θάνατο με τη δύναμη
της δικής μου ζωής.

Ποιος λόγος θα συγχωρέσει το μυστικό
της ζωής, του θανάτου; Πού θα χωρέσει
ο χωρισμός της ζωής του θανάτου;
Δεν υπάρχει παρηγοριά του θανάτου
δίχως το Λόγο της ζωής.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)
« Last Edit: 13 Mar, 2019, 18:43:58 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ζωή Καρέλλη, Ενατένιση

Όνειρο θείο μας περιμένει ο θάνατος
μας δίνει τη δύναμη της αιωνιότητας.
Όταν ζούμε ακόμα την εφήμερη ζωή
της γοητείας δεν μπορούμε να τη γνωρίσουμε,
αν γευτούμε στα χείλη
το ασύλληπτο φίλημα του θανάτου
το νόημα και της ζωής.

Γυναίκα ωραιότατη, γόνιμη η ζωή,
την κρατά στην αγκάλη του
ο θάνατος, το πνεύμα της βεβαιότητας.

Ζούμε κι αν ζήσουμε,
για να πεθάνουμε είν’ η ζωή,
να την γνωρίσουμε πρέπει για να πεθάνουμε.

Το άπειρο μυστήριο στολίζει
την ηλιόχαρη ζωή και την βαστά,
όπως το στερέωμα σκοτεινό δείχνει
το θαύμα του έναστρου κόσμου.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ζωή Καρέλλη, Μάιος του 1941

Στην μεγάλη ανάγκη τον δεχόμαστε,
ο θάνατος, ευκαιρία απόδρασης, καταφύγιο.
Να ζήσουμε θέλουμε, όμως επιθυμούμε
να γνωρίσουμε πώς να ζήσουμε τη ζωή,
πιο έμορφη, την πιο δυνατή.

Γιατί δεν χωρούμε στη μεγάλη της δύναμη,
στην πλατιάν ομορφιά, δεν κοιτάζουμε
τη δύναμη, την αψιάν εμορφιά,
γνωρίζουμε το πρόσωπό μας, άσχημο,
τη μονάχη καρδιά μας φτωχιά;
Πλέγμα μας συνδέει σφιχτά,
τι θα καταστρέψουμε; Ζητώντας τη λευτεριά
χτυπούμε τα έμορφα μέλη απ’ το σώμα μας,
τα δικά μας και των άλλων,
που είναι ίδιοι με μάς.

Ως πότε θα χτυπούμε
ως πότε θα μας χτυπούν;
Δε θα μας πουν οι δυνάμεις μας,
πως πρέπει να σωθούν,
να τελειώσουν οι άγριες κραυγές,
ν’ ακούσουμε πώς μιλούν,
να μιλήσουν οι άνθρωποι, να συγχωρέσουν.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)
« Last Edit: 11 May, 2018, 14:03:20 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ζωή Καρέλλη, Φιλοσοφία

Τότε σταμάτησε σχεδόν η ζωή μας,
που με βία τη σπρώχναμε,
όλο για να προφτάσουμε, λέγαμε,
τότε σιωπήσαμε σχεδόν
συναντήσαμε γαλήνια τους πολλούς νεκρούς,
τους αναγνωρίσαμε δίχως φόβο κανένα,
μας συνέδεσε λαμπρός χαιρετισμός,
μας έφερε κοντά τους.
Τότε πιστέψαμε στη γνώση μας,
δεχτήκαμε τη ζωή,
δεχτήκαμε και το θάνατο.
Τότε είχαμε τους αιώνιους νεκρούς
όρθιους μέσα μας.
Κλείσαμε το υλικό φως, πολύτιμο,
μέσα στα μυστικά σπλάχνα μας.
Ύστερα, πέρασε η φανταστική στιγμή.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ζωή Καρέλλη, Παράτονο

Ένα όνομα χρειάζεται στη λύση
του θανάτου συμφωνία.
Η ανησυχία να λησμονηθεί
από τη φαντασία των ανθρώπων.

Ύστερ’ απ’ όλα, μπορείς
να μη σκεφτείς και τίποτα
σαν έρθ’ η ώρα η μοναδική.
Μόνο σαν αγαπάς, γεννιέται
ο άπειρος κόσμος της φαντασίας,
δεν μένεις μοναχός,
μη θέλοντας κανέναν μοναχόν ν’ αφήσεις.

Μήπως χρειάζεται και ν’ αγαπάς
όμως, όταν πεθαίνεις;
Αυτού είναι η στάση της δοκιμασίας.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Η πάλη με τις αισθήσεις στο έργο της Καρέλλη (της Αλεξάνδρας Μπακονίκα)

Στα μέσα της δεκαετίας του ’60 στη γειτονιά μας, περιοχή 25ης Μαρτίου λίγο πριν την Ανθέων προς τη θάλασσα, απέναντι και πολύ κοντά στο σπίτι μας νοίκιαζε κι έμενε σε μια ωραία μονοκατοικία με κήπο ο γιος της Ζωής Καρέλλη με την οικογένειά του. Επειδή οι γονείς μου ενδιαφέρονταν για τις τέχνες και το βιβλίο, συχνά σχολίαζαν τις κινήσεις της Καρέλλη, όταν επισκεπτόταν την οικογένεια του γιού της που λεγόταν Αργυριάδης, όπως ήταν και το πραγματικό επίθετο της ποιήτριας. Αυτά τα σχόλια στο σπίτι μας, ήμουν στο δημοτικό τότε, επιβεβαίωναν το γεγονός ότι η Καρέλλη ήταν μια διακεκριμένη προσωπικότητα της Θεσσαλονίκης, και το ενδιαφέρον για το άτομό της είχε βάσιμη ουσία. Από ό,τι αχνά θυμάμαι, η ποιήτρια, αν και όμορφη γυναίκα, ήταν πολύ απλή στο ντύσιμο και στη εξωτερική της εμφάνιση. Όμως ιδιαίτερα  με εντυπωσίαζε η αίσθηση ότι έμοιαζε κλεισμένη στον εαυτό της, κατά κάποιο τρόπο χαμένη στις δικές της ενδότερες σκέψεις. Για την Καρέλλη άκουγα ξανά σχόλια αργότερα από τον ποιητή Ντίνο Χριστιανόπουλο, όταν σύχναζα στην γκαλερί του στις αρχές ης δεκαετίας του ’80 και μετά. Ο Χριστιανόπουλος μου ανέφερε ότι η Καρέλλη είχε ευρεία παιδεία, μόρφωση και καλλιέργεια, έκαναν συχνά παρέα και απολάμβαναν να προχωρούν σε εκτενείς αναλύσεις πάνω στην τέχνη και τη φιλοσοφία. Όμως αργότερα αυτές οι επαφές τους αραίωσαν και με την πάροδο του χρόνου σταμάτησαν.

Η στέρεα, συγκροτημένη παιδεία και πνευματικότητα της Καρέλλη συνέβαλαν καίρια στο να αποφεύγει το μελοδραματισμό, τις γλυκερές λυρικές εξάρσεις, την κάθε είδους κοινοτοπία στην  ποίησή της. Υπάρχει μια πρωτόγνωρη αδρότητα στους στίχους της, δραματική αιχμηρότητα, που αναδεικνύει τη δύναμη και ιδιότυπη γοητεία του έργου της. Και αυτή η διανοητική σκευή έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς η Καρέλλη ανασκάπτει και φέρνει στην επιφάνεια με ένταση κι επιμονή το άλλο άκρο της ανθρώπινης υπόστασής μας, που είναι το ένστικτο, ο ερωτισμός, η λαγνεία, η παράδοση στην ηδυπάθεια. Την κατατάσσουν στους υπαρξιακούς ποιητές της Θεσσαλονίκης, μαζί με τον Γιώργο Βαφόπουλο και τον αδελφό της Ν.Γ. Πεντζίκη. Η αβεβαιότητα, η αμφιβολία, οι ανατροπές, το ανεπανόρθωτο ράγισμα κάθε συστήματος αξιών, όλα σημεία των καιρών που άρχισαν στην εποχή της και φτάνουν μέχρι τις μέρες μας, διαμόρφωσαν τους προβληματισμούς και την ευαισθησία της για να διερευνήσει το μέγα ζητούμενο, που είναι το νόημα της ύπαρξης.

Εντυπωσιάζει το γεγονός ότι η ποιήτρια από την πρώτη συλλογή της με τον τίτλο «Πορεία» –στα 39 της χρόνια– εμφανίζεται εξαιρετικά ώριμη με το υψηλό ποιητικό επίπεδο που επιτυγχάνει. Η ήδη κατακτημένη  ποιότητα συνεχίζεται και στις επόμενες συλλογές της. Ένταση, απογύμνωση και σπαρακτική εξομολόγηση της εσωτερικής πάλης που αναταράσσει τον συναισθηματικό της κόσμο αποκομίζουμε από τους στίχους της. Η Καρέλλη όπως ένας ευαίσθητος σεισμογράφος καταγράφει και εκθέτει κάθε ρίγος, τράνταγμα, μετατόπιση, ανύψωση ή πτώση της ερωτικής ζωής της με τόλμη κι ευθύτητα. Μένουμε εντυπωσιασμένοι από τον πλούτο του αισθησιασμού  και της μέθης που μεταδίδει. Παραθέτω στίχους της: «Τα δεσμά σου ποιος ένιωσε ηδονή/και μπόρεσε να σε λησμονήσει!/Μεθάς το φτωχό μας κορμί/και πλούσιο το δένεις σε ορμή ακατάβλητη», επίσης στον  ίδιο φλογερό τόνο και οι στίχοι: «Ζάλη κι ηδονή αίσθηση της ζωής μου/… αδυναμία γίνεται κι όμως ζωή άφθονη/… υπάρχω με πάθος πρωτάκουστο/… εντός μας, πνοή ζωηρή, ανανέωση/… άνεμος δροσερός για την πύρα,/που τα πάθη πυρά αναμμένα,/δίχως να οδηγούν πουθενά/κατακαίουν τα σωθικά μας». Ο Σεφέρης έλεγε ότι για ό,τι περισσότερο νοιάζεται ο κάθε άξιος λόγου ποιητής είναι να μιλήσει για το σώμα του. Ως γνήσια ποιήτρια η Καρέλλη μίλησε με ιδιαίτερα αισθαντικό τρόπο για το σώμα της, αναγνωρίζοντας ότι είναι η βαθύτερη πηγή των ποιητικών της εμπνεύσεων. Ενδεικτικά σας διαβάζω στίχους της από το ποίημα «Ποιητής»: «Σώμα πολύτιμο, ύλη, δοχείο, κατάσταση ψυχής/η υλική μου γλώσσα μιλεί/την  άυλη ομιλία μου». Μέσα από το σώμα και τις αισθήσεις που αγγίζουν τα τρίσβαθα της ψυχής της αισθάνεται έτοιμη να σταθεί στο φως και να μιλήσει, γιατί  ο στόχος της ως ποιήτρια είναι να φτάσει στον ορισμό  της ζωής, έτσι ώστε  «να καθορίσει τη στάση που την βαστά».

Για την Καρέλλη οι άνθρωποι που δεν βίωσαν τον γλυκό πόνο του έρωτα είναι σαν να μην γεύτηκαν το ρίγος της εκστατικής χαράς. Σας διαβάζω από το ποίημα «Διονυσιασμός»:

Τι μπορούν να γνωρίζουν οι μέτρια ζώντες
από το μαρτύριο υπέροχο της ζωής
μαρτυρία ηδονική έκφραση ολόκληρη
προσφορά της ύπαρξης,
χαρά της έξοχης είδησης
[…..]
Τι βλέπουν οι ολίγον ζώντες
από τη μέθη της ζωής;
Γι’ αυτούς ο πόνος την ηδονή δεν ανταμώνει.


Θέματα-πυλώνες στην ποίηση της Καρέλλη για τα οποία μίλησε εκτενώς στο έργο της είναι ο θάνατος, ο χρόνος, η μοναξιά, η απώλεια της αθωότητας, η ανάγκη της να πλησιάσει τους ανθρώπους, η διερεύνηση του εαυτού της με στόχο την αυτογνωσία, η κατάκτηση των δικαιωμάτων της γυναίκας ενάντια σε κοινωνικές συμβάσεις που τη υποβιβάζουν σε σχέση με τον άνδρα. Είναι άξιο παρατήρησης ότι σε κάθε ένα από αυτά τα θέματα, άλλοτε με έμφαση κι επιμονή κι άλλοτε υποδόρια, πάντα εισχωρεί το ερωτικό πάθος που λειτουργεί σαν καταλύτης για να φωτίσει, να διερευνήσει ή να δώσει καινούρια στροφή στη δίνη των στοχασμών και των αισθημάτων της.

Ένα άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στο έργο της Καρέλλη είναι η προσφυγή της στη θρησκεία, όταν ο δαιμονικός πυρετός των ερωτικών επιθυμιών της την εξουθενώνει. Όπως ο άσωτος που επιστρέφει στο σπίτι του πατέρα, έτσι κι εκείνη ζητάει τη συγχώρεση, αλλά και τη θαλπωρή της γαλήνης μέσα στους κόλπους της θεϊκής στοργής. Κατανικώντας την υπαρξιακή αγωνία, τον φόβο του θανάτου, το ανεξήγητο της φυγής του χρόνου, την αποξένωση της μέσα στους ανθρώπους, το αίνιγμα του έρωτα, τα μοιραία παιχνίδια της τύχης, τις αντιφατικότητες του ίδιου του εαυτού της, η Καρέλλη τελικά κι ευλαβικά θα ταχθεί με το μέρος της ζωής, όσο κι αν η φωτεινότητά της εμπεριέχει και σκοτάδι. Οι στίχοι της το δηλώνουν περίτρανα:

Τόσο είναι το πάθος μου της ζωής
που θα μπορούσα να πεθάνω.
Τόσο ζω που καταλαβαίνω
πόσο πεθαίνω.
Τόση είναι η ζωή μου
που με πεθαίνει.
Τόσο μπορώ να ζήσω
που μπορώ ν’ αδιαφορήσω αν ζω.
Τόσο ζητώ να ζήσω
που δεν αντέχω να ζω.


Πηγή: ομιλία της Αλεξάνδρας Μπακονίκα στον πολιτιστικό σύλλογο «Τέχνη» του Κιλκίς τον Μάη του 2016, δημοσιευμένη στο περιοδικό «Θευθ» της Θεσσαλονίκης (τεύχος 5, Ιούνιος 2017)


Ευχαριστώ πολύ την ποιήτρια Αλεξάνδρα Μπακονίκα που μου έδωσε το κείμενό της.
« Last Edit: 11 Feb, 2018, 19:42:41 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ζωή Καρέλλη: «Σιωπηλοί περίμεναν...»

«Σιωπηλοί περίμεναν τις ειδήσεις.»

Η θλίψη είναι πιο δυνατή απ’ τις φωνές.
Δίχως φωνή επίκλησης,
δίχως βοήθειας επίκληση,
η απόφαση της υπομονής κυριεύει,
κύρια η θλίψη καίρια
βαστά, γίνεται θέληση
και βαστά την υπομονή,
γίνεται η θλίψη υπομονή
σταθερή κι ακέρια.

(Περί τα τέλη Αυγούστου 1939)

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ζωή Καρέλλη, Εικόνα

Ήταν ωραίος, σαν ένας άγιος,
που πέθανε πολύ νέος, δίχως
να δοκιμάσει την πικρία
του ώριμου ανθρώπου
για τον ίδιον εαυτό του.

Ούτε βίαιος ήταν ούτε
φαινόταν σκληρός κι άκαμπτος,
ήταν απλός κι ήσυχος.

«Είμαι ο ιερός θάνατος»,
είπε∙ «ίδιος και διαφορετικός,
ο δυνατός γίνομαι
θεός στην καταδίκη των ανθρώπων.»

Όμως δεν φαινόταν υπερήφανος,
ήταν μελαγχολικός,
σχεδόν ήταν πολύ ωραίος,
ο φοβερός των ανθρώπων θάνατος.

Απόμεινε σιωπηλός,
σκυθρωπός κι ήρεμος.

Ύστερα, έσβησε απ’ τη μνήμη μου.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)
« Last Edit: 20 Nov, 2018, 21:04:00 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ζωή Καρέλλη, Αρρώστια

Όλο τους πεθαμένους σκέφτομαι αυτές τις μέρες.
Πλούσια ’πό θάνατο η μνήμη μου
τους φέρνει εμπρός μου ζωντανούς.
Μιλούνε ορισμένα από τα λόγια τους:
— «Ένα πουκάμισο χρώμα σαν το καΐσι.»
— «Να σε φιλήσω γιατί πέθανα.»
— «Ζητούσα να σας δω και ήρθα.»
Πρόσωπα, λόγια πολλά, που τα κρατώ
σαν ξένα, θέλω δικά μου να τα κάνω
και δεν μπορώ γιατί δεν εννοώ
τον θάνατο, αρνιέμαι να τον καταλάβω.
Όμως ούτε και τη ζωή, έτσι,
μπορώ ν’ αγγίξω, όπως θέλω
να την κρατήσω, που βλέπω τις κινήσεις
των ζωντανών, σα να ’ναι μες στη μνήμη μου
κι αυτές και δεν μπορώ να τις αγγίξω
ζωντανές. Τις χαίρομαι συχνά,
τις αγαπώ, τις βλέπω εκστατικά,
κι έξαφνα γίνονται σαν από πεθαμένους.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ζωή Καρέλλη, Χαιρετισμός

Ατέλειωτο όνειρο, πλήρης σιωπή.
Η άγνωστη οπτασία,
το περίβλεπτο μυστήριο
το φοβερό, αλάνθαστο μυστικό,
ο άρχοντας με τ’ ακέραιο πρόσωπο.
Η ακίνητη ελευθερία,
η αδιαίρετη ολότητα.
Το πνεύμα της νύχτας,
σκοτάδι σαφέστατο.
Η απερίγραπτη στάση,
απαράγραπτη γραμμή,
άμωμη, άμεμπτη ακινησία.
Η οριστική αράγιστη αίγλη,
παθητική κατάσταση σταθερή,
ικανοποίηση γεμάτη τρομάρα,
δυσανάλογη, ανένδοτη, αέναη
προσφορά στερημένη ο θάνατος.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


 

Search Tools