Θανάσης Γεωργιάδης, Έλληνες του κόσμου

[wings]

Συνεχίζοντας τα όσα λέγαμε για την Τεμέση, ας προσθέσουμε ότι στα χρόνια του Στράβωνα, αρχές του Α' μ.Χ. αιώνα δηλαδή, η πόλη λεγόταν Τέμψα, και κοντά της υπήρχε ηρώο του Πολίτη, συντρόφου του Οδυσσέα, ο οποίος δολοφονήθηκε από τους εντόπιους και έκτοτε έγινε πολύ άγριος, οργίλος και βίαιος, ώστε, έπειτα από κάποιον χρησμό, εκείνοι άρχισαν να του αποδίδουν τιμές και να καταβάλουν στο ιερό του φόρους για να τον εξιλεώνουν και να αποφεύγουν την οργή του.

Όταν πολύ αργότερα, οι Λοκροί ήρθαν από τη Λοκρίδα της κυρίως Ελλάδας εδώ, ίδρυσαν την πόλη Λοκροί Επιζεφύριοι, ήτοι Λοκροί της δύσης, επειδή δύση είναι ο ζόφος, αφού στη δύση χάνεται ο ήλιος, και έτσι δυτικός ο επιζεφύριος. Γι' αυτό εξάλλου ο δυτικός άνεμος λέγεται Ζέφυρος. Ένας Λοκρός απ' εδώ, ο Εύθυμος, ο οποίος υπήρξε και ολυμπιονίκης ως πυγμάχος (στους 74ους, τους 76ους και τους 77ους Ολυμπιακούς), πάλεψε με τον Πολίτη και τον νίκησε, κι έτσι τον ανάγκασε να αφήσει ήσυχους τους κατοίκους του τόπου και να μην τους φορολογεί στο εξής.

Πιο εκεί από την πόλη Λοκροί -το σημερινό Λόκρι- ήταν η Κωσεντία, στην οποία πέθανε (από πνευμονία) ο Αλέξανδρος ο Μολοσσός, αδελφός της Ολυμπιάδας, μητέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αμέσως ύστερα είναι η πόλη Ιππώνιον, κτίσμα των Λοκρών, την οποία κατέλαβαν οι Λευκανοί και τη μετονόμασαν σε Βιβόνιον ή Βιβώνα, κατά τον Στράβωνα. Εδώ ήταν, σύμφωνα με ορισμένους μύθους, που η Κόρη, η Περσεφόνη δηλαδή, μάζευε άνθη στα ωραία λιβάδια και τους λειμώνες της περιοχής, όταν ήρθε με το άρμα του ο Άδης-Πλούτωνας και την απήγαγε. Κατ' άλλους βέβαια αυτό έγινε στη Φυλλίδα του Παγγαίου, δίπλα στον ποταμό Ζυγάκτη.

Κάπου κοντά επίσης υπήρχε το επίνειο των Λοκρών, το οποίο ίδρυσε ο τύραννος των Σικελιωτών Αγαθοκλής, όταν κατέλαβε για μια περίοδο την πόλη. Απ' εδώ αρχίζει η καμπή του ακραίου σημείου της Ιταλίας, όταν πλέει κανείς προς τον Λιμένα του Ηρακλή, όρμο της περιοχής, και την πόλη των Λοκρών Μέδμα, ομώνυμη προς μια μεγάλη πηγή με ωραία νερά. Η Μέδμα διαθέτει επίνειο στην παραλία, που ονομάζεται Εμπόριον, κοντά στον ποταμό Μέταυρο.


Μακεδονία της Κυριακής, 28/01/2007, από τη στήλη του Θανάση Γεωργιάδη ●Έλληνες του κόσμου

[wings]

Συνεχίζοντας την περιγραφή του δυτικού άκρου της Ιταλίας, ας αναφέρουμε το ακρωτήριο Σκύλαιο, το οποίο καταλήγει σε έναν τεράστιο βράχο, όμοιο με χερσόνησο. Τον βράχο αυτόν ο τύραννος των Ρηγίνων Αναξίλαος τον οχύρωσε κι έχτισε εκεί έναν ναύσταθμο, τον οποίο χρησιμοποίησε ως ορμητήριο εναντίον των Τυρρηνών πειρατών, ώστε να μην μπορούν εκείνοι να περνούν ανεμπόδιστοι τον πορθμό μεταξύ Σικελίας και Ιταλίας. Πιο χαμηλά από εκείνο όμως βρισκόταν η Καίνυς, άλλο ακρωτήριο ακριβώς αντίκρυ από την Πελωριάδα της Σικελίας, η οποία Καίνυς επίσης ανήκε στο Ρήγιο, το σημερινό Ρέτζιο ντι Καλάμπρια. Στην Καίνυ βρισκόταν η Ρηγίνων στηλίς, μικρή κολόντα που έδειχνε στους ναυτικούς το σημείο διέλευσης του πορθμού, και πιο εκεί ήταν ο ναός του Ποσειδώνα.

Το Ρἠγιο υπήρξε αποικία των Χαλκιδέων της Εύβοιας, από τους οποίους ο ένας στους δέκα εγκατέλειψαν (ύστερα από κλήρωση) την πόλη τους λόγω παρατεταμένης σιτοδείας. Οι Χαλκιδείς εκείνοι ήρθαν στους Δελφούς και ζήτησαν χρησμό από τον Απόλλωνα περί του πρακτέου. Ο θεός τούς πρόσταξε να ιδρύσουν αποικία, αφού παραλάβουν και άλλους συμπατριώτες του, κι έτσι έγιναν οι ιδρυτές του Ρηγίου. Ο Κατωιταλιώτης ιστορικός Αντίοχος, ωστόσο, σύμφωνα με τον Στράβωνα, υποστήριζε πως τους Χαλκιδείς κάλεσαν οι κάτοικοι της Ζάγκλης, στη Σικελία. Εκείνοι τους έδωσαν ως αρχηγό τους τον Αντίμνηστο, ενώ μαζί τους ήρθαν και κάποιοι εξόριστοι Μεσσήνιοι, οι οποίοι διατάχθηκαν από τον Δελφικό Απόλλωνα να τους ακολουθήσουν. Μάλιστα, από παράδοση, οι ηγέτες των Ρηγίνων ήταν Μεσσήνιοι, ως τον προαναφερθέντα Μνησίλαο. Η πόλη πάντως σε σύντομο χρόνο έγινε ισχυρότατη, πολλοί άλλοι Ιταλιώτες έγιναν υπήκοοί της, και οι Ρηγίνοι πλούτισαν. Ας προσθέσουμε ότι η αποικία έλαβε το όνομα Ρήγιον, διότι η Σικελία λόγω σεισμών αποσπάστηκε από την Ιταλία. Σχετικός και ο στίχος του Αισχύλου «αφ' ου Ρήγιον κικλήσκεται» (από τον οποίο [σεισμό] Ρήγιο καλείται), από το ρήμα ρήγνυμι βέβαια.


Μακεδονία της Κυριακής, 04/02/2007, από τη στήλη του Θανάση Γεωργιάδη ●Έλληνες του κόσμου

[wings]

Συνεχίζοντας την περιγραφή της Κάτω Ιταλίας, της ονομαζόμενης μαζί με τη Σικελία στους αρχαίους χρόνους Μεγάλης Ελλάδος (λατινιστί Magna Graecia), ας έλθουμε στη Λευκόπετρα, τεράστιο άσπρο βράχο στην άκρη του Σικελικού πελάγους, ανατολικότερα από το Ρήγιο. Αυτού καταλήγουν, όπως λένε τα Απέννινα όρη. Κατόπιν έρχεται το Ηράκλειον, το νοτιότερο ακρωτήριο της χερσονήσου, και έπειτα το Ζεφύριον ακρωτήριο της χώρας των Λοκρών, οι οποίοι απ' αυτό ονομάστηκαν Επιζεφύριοι Λοκροί. Κατ' άλλους βέβαια ειπώθηκαν μ' αυτό το όνομα διότι απλούστατα είναι οι Λοκροί της δύσης. Το ακρωτήριο αποκλήθηκε έτσι επειδή διαθέτει λιμένα που προφυλάσσει τα πλοία από τους ανέμους. Η πόλη πάντως πήρε το όνομα Λοκροί διότι ιδρύθηκε από τους Λοκρούς, που ζουν κοντά στους Φωκείς, στον κόλπο της Κρίσας, τους λεγόμενους Οπούντιους. Οι πρώτοι άποικοι, με επικεφαλής τους τον Ευάνθη, έμειναν τρία χρόνια κοντά στο Ζεφύριο, όπου υπήρχε και μια πηγή με άφθονα νερά, η Λοκρία. Κατόπιν μετακινήθηκαν στη θέση όπου και σήμερα ακόμη υπάρχει η πόλη τους (τώρα βέβαια λέγεται Λόκρι). Το ύψωμα στο οποίο έχτισαν τα σπίτια τους και τα δημόσια κτίσματα λεγόταν Έπωπις.

Οι Επιζεφύριοι Λοκροί ήταν οι πρώτοι Έλληνες που είχαν πόλη-κράτος με γραπτούς νόμους, και νομοθέτης τους υπήρξε ο ημιθρυλικός Ζάλευκος, στον οποίο αποδίδονται κάποια κείμενα («Προοίμιον νόμων» κ.ά.), που ανήκουν σε κάποιον Πυθαγόρειο μέτριο φιλόσοφο, ηθικολόγο περισσότερο παρά νομοθέτη. Την πόλη κάποτε κατάκτησε ο Διονύσιος, ο τύραννος των Συρακουσών, διωγμένος από την πατρίδα του. Όμως, όταν αργότερα εκστράτευσε εναντίον των Συρακουσών, οι Λοκροί επαναστάτησαν, εξουδετέρωσαν τη φρουρά που άφησε πίσω του, συνέλαβαν τα παιδιά και τη γυναίκα του και αρνήθηκαν να του δώσουν τους αιχμαλώτους, προτιμώντας να πολιορκηθούν επ' αόριστον. Τόσο είχαν αγανακτήσει από την εξουσία του.


Μακεδονία της Κυριακής, 11/02/2007, από τη στήλη του Θανάση Γεωργιάδη ●Έλληνες του κόσμου

[wings]

Μια και αναφερόμαστε στους Λοκρούς της Ιταλίας, θα πρέπει να πούμε έστω δυο λόγια και για τον Ζάλευκο, τον πρώτο συντάκτη γραπτών νόμων σε οποιαδήποτε ελληνική πόλη της Ανατολής και της Δύσης. Ο ιστορικός  Έφορος σημειώνει (κατά τον Στράβωνα) ότι ο Ζάλευκος έλαβε υπόψη του τα θέσμια των Κρητών, των Λακώνων και τις κρίσεις του Αρείου Πάγου της Αθήνας, πριν συντάξει τους νόμους του. Η αναφορά αυτή, όμως, δεν βεβαιώνεται από κάποιον άλλον. Οι νόμοι του χάθηκαν, όπως και πολλά άλλα τέτοια κείμενα, ενώ σώζεται ένα «Προοίμιον νόμων» υπό το  όνομά του, αλλά είναι μάλλον πλάσμα κάποιων νεοπυθαγορείων του Γ' π.Χ. αι. Μια άλλη πληροφορία που έφθασε ως εμάς φαίνεται περισσότερο πιθανή. Ότι ο Ζάλευκος πρώτος καθόρισε τις ποινές για τα διάφορα εγκλήματα και αδικήματα και δεν τις άφησε στη διάθεση των δικαστών.

Οι εμφύλιοι σπαραγμοί, οι σχεδόν εθιμικοί μεταξύ όλων των Ελλήνων, είχαν εφαρμογή και στους Κατωιταλιώτες. Έτσι, κοντά στον ποταμό Σάγρα (θηλ. γένους), δέκα χιλιάδες Λοκρίνοι νίκησαν τριάντα χιλιάδες Κροτωνιάτες, με τη βοήθεια των Ρηγίνων. Η ήττα εκείνη υπήρξε η αιτία της σταδιακής κατάπτωσης των Κροτωνιατών. Η κρίσιμη εκείνη μάχη για όλους τους Ιταλιώτες Έλληνες έγινε το 500 ή το 530 π.Χ. και απ' αυτήν προήλθε η παροιμία «αληθέστερα των επί Σάγρα», δηλαδή αυτά που σου λέω μπορεί να φαίνονται απίθανα, αλλά είναι πιο αληθινά απ' όσα συνέβησαν κοντά στον ποταμό Σάγρα. Πάντως, κοντά στη Σάγρα και το πεδίο της εκεί μάχης, υπήρξε και η πόλη-αποικία των Αχαιών της Πελοποννήσου Καυλωνία, λίγο πιο πέρα από τη σημερινή Caulonia (προφέρεται Καουλόνια), οι περισσότεροι κάτοικοι της οποίας ίδρυσαν αργότερα στη Σικελία την εκεί Καυλωνία. Πλάι σ' αυτή την πόλη ήταν και το Σκυλλήτιον, αποικία αθηναϊκή, που δήθεν την ίδρυσε μετά τα τρωικά ο Μενεσθέας.


Μακεδονία της Κυριακής, 18/02/2007, από τη στήλη του Θανάση Γεωργιάδη ●Έλληνες του κόσμου

[wings]

Ερχόμαστε τώρα στην περιοχή του Τάραντα, όπου υπήρξαν πολλές πόλεις αρχαίες, οι οποίες ιδρύθηκαν από Αχαιούς, μια και το εθνικό όνομα Έλληνες δεν είχε επικρατήσει ακόμη. Έτσι, ο Μύσκελλος, που είχε έρθει σ' αυτά τα μέρη μαζί με τον Αρχία, τον Κορίνθιο αριστοκράτη και συγγενή του ποιητή Εύμηλου, ο οποίος ίδρυσε τις Συρακούσες, ο Μύσκελλος λοιπόν ζήτησε χρησμό από τους Δελφούς, ρωτώντας αν έπρεπε να ιδρύσει ξανά τη Σύβαρη, που τότε ήταν μικρή πόλη. Ο θεός των Δελφών του απάντησε να μη ζητάει παραπανίσια πράγματα, αλλά να ικανοποιείται με όσα του δωρίζουν οι θεοί. Κι έτσι, έχτισε τον Κρότωνα, με τη βοήθεια του Αρχία.

Η πόλη του προόδευσε τόσο ώστε να γίνει η καλύτερη στα πολεμικά και τα αθλητικά πράγματα, για πολύν καιρό. Λεγόταν επί αιώνες πως ο άριστος μεταξύ των άλλων Ελλήνων αθλητών ήταν πάντα χειρότερος από τον τελευταίο Κροτωνιάτη συναθλητή του. Ίσως σ' αυτό συνετέλεσε το κλίμα του τόπου. Μάλιστα μια αρχαία παροιμία το δήλωνε ξεκάθαρα: «υγιέστερον Κρότωνος», κρίση για έναν τόπο με καλό κλίμα. Στο μεγαλείο και τη δόξα της πόλης συνετέλεσαν και οι Πυθαγόρειοι, αλλά ιδίως ο περίφημος Μίλων, προσωπικός φίλος του Πυθαγόρα, κατά τον Στράβωνα, και έξοχος αθλητής, ή ορθότερα άνθρωπος με μοναδική ρώμη. Λέγεται ότι κάποτε, όταν κατέρρευσε η στέγη ενός σπιτιού χώθηκε από κάτω και τη συγκράτησε έτσι ώστε να σωθούν όσοι βρίσκονταν μες στο σπίτι εκείνο. Και ο τρόπος του θανάτου του σχετίζεται με τη σωματική του δύναμη. Διότι περπατώντας μες σ' ένα πυκνό δάσος, βρέθηκε εμπρός σ' έναν κορμό δέντρου, αρκετά μεγάλο, στον οποίο είχαν τοποθετήσει σφήνες για να τον σχίσουν. Έχωσε τότε τα χέρια του στις σχισμές, έπεσαν οι σφήνες και πιάστηκε αιχμάλωτος στον κορμό, κι έτσι τον κατασπάραξαν τα θηρία εκείνου του δάσους. Πέθανε δηλαδή επειδή είχε μεγάλη εμπιστοσύνη στη σωματική του δύναμη.


Μακεδονία της Κυριακής, 25/02/2007, από τη στήλη του Θανάση Γεωργιάδη ●Έλληνες του κόσμου

[wings]

Στην ίδια περιοχή ήταν και η περιβόητη Σύβαρις, χτισμένη ανάμεσα σε δύο ποταμούς, τον Κράθη και τον Σύβαρη. Ιδρυτής της ήταν ο Ίσος από την Ελίκη της Αιγιαλείας, με άλλα λόγια Ίωνας την καταγωγή. Μάλιστα έδωσε το όνομα Κράθις σε έναν από τους ποταμούς της νέας πόλης, για να του θυμίζει τον Αιγιαλό-Αιγιαλεία, επειδή τέτοιο ποτάμι υπήρχε και υπάρχει στην περιοχή της Βόρειας Πελοποννήσου. Οι Συβαρίτες επέδειξαν την τρυφηλότητα και την τάση προς τη χλιδή των ομοεθνών τους Ιώνων (της Μικράς Ασίας), αλλά τους διέκρινε και μια ιδιαίτερη αλαζονεία - μετρούσαν μόνο εκείνοι και κανείς άλλος. Διότι η Σύβαρη έφτασε στο σημείο να υποτάξει είκοσι πέντε άλλες πόλεις και τέσσερα έθνη ιταλικά και να χειριστεί τους κατοίκους αυτών των πόλεων αισχρά, τόσο ώστε να ανάψει σ' αυτούς ένα μίσος αθεράπευτο. Και να πώς έγινε η καταστροφή της: Εκστράτευσαν κάποτε εναντίον των Κροτωνιατών τριακόσιες χιλιάδες Συβαρίτες και σύμμαχοι ή μισθοφόροι, αλλά ηττήθηκαν κατά κράτος. Ύστερα οι νικητές έστρεψαν τον ποταμό Κράθη ενάντια στην πόλη των ηττημένων και έπνιξαν τα κτίρια και τους κατοίκους της. Διότι τα τείχη της Σύβαρης προς τον Κράθη ποταμό είχαν μήκος πενήντα σταδίων (κάτι που ισούται με δώδεκα χιλιόμετρα περίπου). Μονάχα λίγοι από τους Συβαρίτες σώθηκαν τότε, κι εκείνοι αφού κατοίκησαν στον ίδιο τόπο, αργότερα υποτάχθηκαν στους Αθηναίους και τους άλλους Έλληνες, που ήρθαν στην περιοχή εκείνη (το 452 π.Χ.) και ίδρυσαν την πόλη Θούριοι (λίγο πιο πέρα από την πρώην Σύβαρη). Ίσως θα πρέπει να προσθέσουμε ότι την ιδέα της δημιουργίας των Θουρίων είχε ο Περικλής, ο οποίος έστειλε εκεί θήτες Αθηναίους και συμμάχους. Στους αποίκους της περιλαμβανόταν και ο Ηρόδοτος, ο πατέρας της ιστορίας, ο οποίος πέθανε μάλιστα στην πόλη εκείνη, ενώ στους Θουρίους είχαν μετοικήσει από την Αθήνα και κάποια μέλη της οικογένειας του ρήτορα Λυσία.


Μακεδονία της Κυριακής, 04/03/2007, από τη στήλη του Θανάση Γεωργιάδη ●Έλληνες του κόσμου

[wings]

Ο Τάρας, λοιπόν, και έπειτα απ' αυτόν η Ιαπυγία κατά τους Ρωμαίους, η Μεσσαπία κατά τους Έλληνες, δηλαδή η νοτιοανατολική χερσόνησος της Ιταλίας, ή το από Βρεντησίου έως Τάραντος διάστημα. Ο κόλπος του Τάραντος, παρά το μέγεθός του, είναι αλίμενος. Όμως ακριβώς κοντά σ' αυτή την πόλη βρισκόταν στην αρχαιότητα ένας μέγας λιμήν, που τότε έκλεινε με γέφυρα. Η πόλη ήταν χτισμένη σε έναν ισθμό που εκτεινόταν ως το ανοιχτό πέλαγος, ενώ το λιμάνι που προαναφέραμε είχε περίμετρο εκατό σταδίων. Ο Τάρας, όπως τον είχε δει ο Στράβων, περικλειόταν από ένα τείχος ισχυρό, το οποίο περιείχε και την ακρόπολη. Την πόλη κοσμούσαν πολλοί ναοί και άλλα ωραιότατα κτίρια, τα περισσότερα από τα οποία κατέστρεψαν οι Καρχηδόνιοι, όταν την κατέλαβαν, στους πολέμους τους εναντίον των Ρωμαίων, σύμμαχοι των οποίων ήταν οι Ταραντίνοι. Σωζόταν όμως ο χάλκινος Κολοσσός του Δία, στην αγορά της πόλης, εφάμιλλος με τον Κολοσσό της Ρόδου. Ένα άλλο λαμπρό άγαλμα, αυτό του Ηρακλή, έργο του Λυσίππου, μετέφεραν οι Ρωμαίοι στο Καπιτώλιο, όταν κατέλαβαν την πόλη.

Οι Ταραντίνοι είχαν πάντοτε δημοκρατική διακυβέρνηση και αυτήν προτιμούσαν. Ήταν επιπλέον οπαδοί του Πυθαγόρα. Η πόλη τους προόδεψε πολύ, τόσο ώστε να διαθέτει στρατό τριάντα χιλιάδων ανδρών. Ο Αρχύτας, ο φιλόσοφος και μαθηματικός, εφτά φορές είχε εκλεγεί αρχηγός τους (στρατηγός) και κυβέρνησε συνετά την πόλη. Υπήρξε μέγας μαθηματικός, αλλά και μηχανικός. Μάλιστα εκείνος εφεύρε την τροχαλία. Η μεγάλη ευμάρεια όμως έφερε την τρυφηλότητα και η τρυφηλότητα έκανε μαλθακούς ακόμη και τους απογόνους των Σπαρτιατών. Διότι οι Ταραντίνοι έφτασαν να έχουν περισσότερες γιορτές τον χρόνο από εργάσιμες ημέρες. Έτσι, σιγά σιγά τα πράγματα γι' αυτούς χειροτέρεψαν και άρχισαν να καλούν ξένους στρατηγούς και στρατούς να τους διοικούν και να τους προστατεύουν.


Μακεδονία της Κυριακής, 18/03/2007, από τη στήλη του Θανάση Γεωργιάδη ●Έλληνες του κόσμου

[wings]

ΜΑΚΡΙΝΗ, ΜΑ ΚΑΙ ΚΟΝΤΙΝΗ

Ποια; Η βορείως ημών Κροατία, η χώρα του παλαιού βασιλιά Χροβάτ, πράσινη και πανέμορφη, μακρινή μα και κοντινή συνάμα. Και ωστόσο συνδέεται με την αρχαία έως μυθική ιστορία μας, με πολλούς τρόπους. Εκεί ήρθαν, για παράδειγμα, οι Κόλχοι, που ξαμόλησε πίσω από τον Ιάσονα και τη Μήδεια ο Αιήτης, μετά το φόνο και το διαμελισμό του Αψύρτου και την κλοπή της χρυσόμαλλης δοράς, κυνηγώντας εκείνους και τους Αργοναύτες. Και λένε οι μύθοι πως ο Ιάσων και οι φίλοι του μπήκαν στον Ίστρο - Δούναβη με την Αργώ και βγήκαν στον μυχό της Αδριατικής, γιατί τότε ο Ίστρος ήταν ο μόνος ποταμός με δύο εκβολές - μία στον Εύξεινο και μία στην Αδριατική. Γι' αυτό μάλιστα η περιοχή εκεί ονομάστηκε Ιστρία ή Παριστρία. Και οι Κόλχοι, πάλι, απελπισμένοι, πιστεύοντας ότι δεν θα βρουν ποτέ τη Μήδεια, εγκατέλειψαν τον αγώνα και εγκαταστάθηκαν στην Πόλα, την οποία ίδρυσαν εκεί στις κροατικές ακτές, τώρα -κάποτε ακτές της Δαλματίας-, κι έζησαν αυτού το υπόλοιπο του βίου τους.

Κοντά στις ίδιες ακτές υπήρχε η νήσος Φάρος, με ομώνυμη πόλη ελληνική σ' αυτήν, από την οποία καταγόταν ο περιώνυμος Δημήτριος ο Φάριος, ο οποίος συνεργάστηκε με τη βασίλισσα Τεύτα των Ιλλυριών, έγινε κατόπιν δυνάστης των Ιλλυριών (ως σύμμαχος των Ρωμαίων), δραπέτευσε και κατέφυγε στη Μακεδονία του Φιλίππου του Ε' και σκοτώθηκε στην αρχαία Μεσσήνη, προσπαθώντας να την καταλάβει για λογαριασμό του Φιλίππου. Κοντά εκεί ήταν και η νήσος η λεγόμενη Μέλαινα Κέρκυρα, σήμερα Κόρτσουλα. Όμως ας έρθουμε στο σήμερα.

Τη μακρινή και κοντινή μας αυτή χώρα, την Αθέατη Κροατία, μας επιδεικνύει με τις εξαίρετες φωτογραφίες του ο Ίβο Πέρβαν, διεθνούς φήμης φωτογράφος (γεννημένος το 1947), σε μια του έκθεση που θα λειτουργεί επί ένα δεκαήμερο (από τις 21 ως τις 31 Μαρτίου) στην γκαλερί Art Forum, στη Βίλκα. Τα χρώματα και οι εικόνες του αρκούν να σας θέλξουν, όπως έθελξε άλλοτε και κάποιους από τους προγόνους μας η θέα των ακτών της Δαλματίας.


Μακεδονία της Κυριακής, 24/03/2007, από τη στήλη του Θανάση Γεωργιάδη ●Έλληνες του κόσμου

[wings]

Ας έρθουμε τώρα στη Σικελία, νησί με σχήμα τριγωνικό, το οποίο οι αρχαίοι ταύτιζαν με την ομηρική Θρινακία, το νησί του κύκλωπα Πολύφημου. Λαθεμένα όμως. Γιατί; Διότι, όπως υποστήριζαν, δήθεν το γεωγραφικό όνομα Θρινακία ήταν παράγωγο ενός άλλου, της Τρινακρίας, της νήσου με τις τρεις άκρες. Μ' όλα τούτα όμως ξέχασαν τον Όμηρο, ο οποίος ξέρει καλότατα και τη Σικελία και τη Σικανία, το προηγούμενο όνομά της, αφού ξέρει και τους Σικελούς και τους Σικανούς.

Έτσι στη ραψωδία ω της Οδύσσειας (307), ο Οδυσσέας μιλώντας στον πατέρα του του λέει, «Είμαι από τον Αλύβαντα, με λένε Επήριτο, μα κάποιος θεός με έδιωξε από τη Σικανία». Στην Οδύσσεια πάλι, στην υ ραψωδία (383), κάποιος από τους μνηστήρες λέει στον Τηλέμαχο για τον μεταμορφωμένο σε ζητιάνο πατέρα του, «Ας τον στείλουμε στους Σικελούς». Επιπλέον, δύο άλλες φορές μνημονεύονται Σικελοί (πάντα στη ραψωδία ω της Οδύσσειας). Στον στίχο 211, κι εκεί, στο κτήμα περιποιόταν μια γριά Σικελή τον γέροντα. Στον στίχο 366, κι έπειτα τον έλουσε η Σικελή υπηρέτρια. Στον στίχο 389, κι η γριά μανιά η Σικελή που τους ανέθρεψε...

Ο ιστορικός Πολύβιος, ο οποίος απηύδησε κάποτε με όσους έπαιρναν κατά γράμμα τον Όμηρο, φανταζόμενοι πολλούς και πολλά ως υπαρκτούς και υπαρκτά, είπε τον ακόλουθο λόγο, που μας τον αναφέρει ο Στράβων, ο πάντα καλός ομηριστής, «Μόνο τότε θα μάθουμε πού περιπλανήθηκε ο Οδυσσέας («πού Οδυσσεύς πεπλάνηται»), όταν πληροφορηθούμε και το όνομα του σκυτοτόμου (δηλαδή του δερματά), που έραψε τον ασκό των ανέμων».

Η Θρινακία λοιπόν ήταν ένας τόπος μυθικός και η Σικελία νησί μεγάλο και υπαρκτό. Την κατοικούσαν πρώτα οι Σικανοί, μα κατέβηκαν από την κυρίως Ιταλία ως Σικελοί ή Σίκουλοι, τους έδιωξαν και έκαναν σ' αυτό την κατοικίας τους.


Μακεδονία της Κυριακής, 01/04/2007, από τη στήλη του Θανάση Γεωργιάδη ●Έλληνες του κόσμου

[wings]

Πασχάλιον

Εκτάκτως, φίλες και φίλοι, αφήνοντας τη Σικελία, ας πάμε στη Συρία, και ειδικότερα στη Δαμασκό, τη μεγάλη πόλη, όπου στα τέλη του Ζ' μ.Χ. αιώνος γεννήθηκε ο Μέγας Ιωάννης, ο επιλεγόμενος Δαμασκηνός. Γιος του χριστιανού Σεργίου Μανσούρ, συμβούλου του χαλίφη Αβδουμλελίκ, υπήρξε μαθητής του εκ της Ιταλικής Καλαβρίας Κουρή του Μελωδού, ο οποίος αιχμαλωτίστηκε από τους Σαρακηνούς αλλά εξαγοράστηκε από τον Σέργιο και μόρφωσε τον Ιωάννη και τον θετό του αδελφό, Κοσμά τον Μελωδό, επίσκοπο Μαϊουμά.

Γιατί σας τα λέω όλα τούτα και μάλιστα πασχαλιάτικα; Διότι ο Σύρος Δαμασκηνός υπήρξε σπουδαίος ποιητής-υμνογράφος, επίσης σπουδαίος φιλόσοφος και θεολόγος, αλλά και εξίσου σπουδαίος πεζογράφος, ως συγγραφέας της ιστορίας «Βαρλαάμ και Ιωάσαφ». Αυτό που εξακολουθητικά με συγκινεί σ' αυτόν, είτε διαβάζω τα Φιλοσοφικά κεφάλαια, είτε ασχολούμαι με τους κατά Μανιχαίων λόγους του, είναι τα εξαίσια ελληνικά του, πολύ καλύτερα από ορισμένων καθαρόαιμων Ελλήνων.

Ιδίως όμως με συγκινούν οι εξαίσιοι στίχοι του, αυτούς που ακούμε όσοι δεν τρέχομε μετά το Χριστός ανέστη στο σπίτι μας με τη μαγειρίτσα, αλλά παραμένουμε στους ναούς και παταγώντας μαζί του ψάλλουμε θριαμβευτικά: Αναστάσεως ημέρα, λαμπρυνθώμεν, λαοί, Πάσχα Κυρίου, Πάσχα...

Ένα Πάσχα στο Παρίσι, μετά τη λειτουργία στον Άγιο Στέφανο, πήρα τη γυναίκα μου και πήγαμε στη Σορβόνη. Της έδειξα στον τοίχο της Βιβλιοθήκης τα χρυσά γράμματα με τ' όνομά του, Saint Jean Damascene, κι εκεί ψάλαμε κι οι δυο ξανά τον Λαμπριάτικο κανόνα του. Για μένα το Πάσχα είναι πάντα αυτή η κλητή και αγία μέρα, η μια των Σαββάτων, η βασιλίς και κυρία, και εξαιτίας του. Διότι χάρη σ' αυτόν γιορτάζει και τότε, μαζί με την Ανάσταση, και ο αναστημένος κατ' εξοχήν Λόγος, η ποίηση.

Χριστός Ανέστη, φίλες και φίλοι. Χαρείτε τη Λαμπρή!


Μακεδονία της Κυριακής, Μέγα Σάββατο, 07/04/2007, από τη στήλη του Θανάση Γεωργιάδη ●Έλληνες του κόσμου

[wings]

Επανερχόμενοι στη Σικελία, μετά την Πασχάλια διακοπή, ας πούμε ότι το σχήμα της μεγαλονήσου, η οποία ποτέ δεν αποκόπηκε από την Ελλάδα αλλά κάπως μένει νοσταλγικό δεμένη μαζί της, καθορίζεται από τρία ακρωτήρια, σύμφωνα με τους αρχαίους. Την Πελωριάδα που βλέπει προς το Ρήγιο και τις ακτές του, το Πάχυνον, το νοτιοανατολικό ακρωτήριο της νήσου (το νυν Πάσαρο) και τέλος το Λιλύβαιο, το οποίο τείνει προς τη Λιβύη (Αφρική) και ταυτόχρονα προς τη δύση.

Ο Ποσειδώνιος, αναφερόμενος στην περίμετρο της νήσου, λέει ότι φθάνει συνολικά τις τέσσερις χιλιάδες τετρακόσια πόδια. Ο Στράβων υπολογίζει τις αποστάσεις σε μίλια και γράφει: από την Πελωριάδα στις Μύλες η απόσταση είναι είκοσι πέντε μίλια. Από τις Μύλες στην Τυνδαρίδα άλλα τόσα. Από την Τυνδαρίδα στην Αγάθυρνο τριάντα. Η Αγάθυρνος απέχει άλλα τόσα από την Άλαισα. Το Κεφαλοίδιο από την Άλαισα άλλα τριάντα μίλια. Η Ιμέρα (ο ποταμός) από το Κεφαλοίδιο δεκαοχτώ. Από τον ποταμό αυτόν ως την Πάνορμο τα μίλια είναι τριάντα πέντα, ενώ ο λιμένας των Αιγεσταίων απέχει τριάντα οχτώ από το Λιλύβαιο. Όσον αφορά αυτές τις πόλεις, οι περισσότερες είναι μικρές. Οι Μύλες υπήρξαν αποικία της Ζάγκλης. Η Τυνδαρίς ιδρύθηκε από τον τύραννο Διονύσιο των Συρακοσίων. Το Αγάθυρνο υποτίθεται ότι το ίδρυσε ο ομώνυμος προς αυτό γιος του Αιόλου. Η Άλαισα ιδρύθηκε το 403 π.Χ., μόλις τότε. Το Κεφαλοίδιον ήταν μια οχυρή πόλη στη βόρεια ακτή της νήσου, κοντά στην Άλαισα. Η Αιγέστα ήταν ίδρυμα ενός ακολούθου του Αινεία, ενώ η Πάνορμος είναι το νυν Παλέρμο.

Έχουμε όμως ακόμη λίγα μίλια ώστε να συμπληρωθεί η περίμετρος της Σικελίας. Από το Λιλύβαιο ως την Ηράκλεια Μινώα ή απλώς Ηράκλειο τα μίλια είναι εβδομήντα πέντε. Απ' εκεί ως τον λιμένα των Ακραγαντίνων είκοσι μίλια. Μέχρι την Καμάρινα άλλα είκοσι. Από την Καμάρινα ως το Πάχυνον πενήντα. Από εδώ ως τις Συρακούσες τριάντα έξι. Κατόπιν μέχρι την Κατάνη ακολουθούν άλλα εξήντα. Ως το Ταυρομένιο (την νυν Ταορμίνα) τριάντα τρία και από εκεί μέχρι τη Μεσσήνη τριάντα.


Μακεδονία της Κυριακής, 15/04/2007, από τη στήλη του Θανάση Γεωργιάδη ●Έλληνες του κόσμου

[wings]

Μιλούσαμε, την προηγούμενη εβδομάδα, τις αποστάσεις των πόλεων της Σικελίας μεταξύ τους. Ίσως συναφές με όλα τούτα είναι και το ότι οι αρχαίοι, μεθοδικοί όπως ήταν σε όλα τους, είχαν μετρήσει ακόμη και τον χρόνο που απαιτείται για τον γύρο της μεγαλονήσου με πλοίο. Και βρήκαν βέβαια ότι απαιτούσε πέντε ημέρες και ισάριθμες νύχτες («Έφορος τον περίπλουν [Σικελίας] ημερών πέντε και νυκτών λέγει»).

Σε ό,τι αφορά τις αποστάσεις της νήσου από άλλα γεωγραφικά σημεία, από το σικελικό ακρωτήριο Πάχυνον ως την εκβολή του Αλφειού μεσολαβούν τέσσερις χιλιάδες στάδια. Κατ' άλλους τον ίδιο αριθμό σταδίων απέχει το εν λόγω ακρωτήριο και από το Ταίναρον. Η απόσταση πάλι από το Λιλύβαιον στα δυτικά της Σικελίας ως την Καρχηδόνα είναι ίση με χίλια πεντακόσια στάδια. Το όνομα αυτής της πόλης στη γλώσσα των Φοινίκων είναι (εν παρόδω) Καρτ χαγκάστ και σημαίνει νέα πόλις, νέα βέβαια ως προς την μητρόπολή της, την Τύρο. Οι ιστοριογράφοι της αρχαιότητας μάλιστα διατείνονταν πως άνθρωποι με ισχυρή όραση (μάλλον με οξύτατη, θα έλεγα) μπόρεσαν παρατηρώντας από έναν υψηλό λόφο τον ορίζοντα, να δούνε τάχα τα πλοία των Καρχηδονίων, όταν εκείνοι αποφάσισαν να εκστρατεύσουν εναντίον των ελληνικών πόλεων της νήσου. Και πρώτες απ' αυτές τις πόλεις, δέκα γενιές μετά τον Τρωικό πόλεμο (σύμφωνα με τον Έφορο), χτίστηκαν η Μεσσήνη, η Κατάνη, οι Συρακούσες, η Νάξος και τα Μέγαρα (ή Υβλαία Μέγαρα).

Φτάνει ως εδώ. Τα υπόλοιπα για την ερχόμενη εβδομάδα.


Μακεδονία της Κυριακής, 22/04/2007, από τη στήλη του Θανάση Γεωργιάδη ●Έλληνες του κόσμου

[wings]

Από τις πόλεις που προαναφέραμε της Σικελίας, η Μεσσήνη κείται σε έναν κόλπο, που σχηματίζει το ακρωτήριο Πελωριάς, και υπήρξε κτίσμα των Μεσσηνίων της Πελοποννήσου. Η πόλη σε ευθεία γραμμή από το Ρήγιο απέχει ελάχιστα, λέει ο Στράβων (μόλις εξήντα στάδια). Υπήρξε βέβαια και παλιότερα με το όνομα Ζάγκλον ή Ζάγκλη, ως αποικία της Νάξου, η οποία ανήκε στην Κατάνη. Ζάγκλο στη γλώσσα των Σικελών ήταν ο δύσβατος, ο δύσκολος τόπος. Η Μεσσήνη, παρότι ο πληθυσμός της ήταν ελληνικός, καταλήφθηκε το 289 π.Χ. από ικανότατους στα πολεμικά Σαμνίτες μισθοφόρους, που βρίσκονταν στην υπηρεσία του τυράννου των Συρακουσών Αγαθοκλή και ήταν γνωστοί ως Μαμερτίνοι, όνομα το οποίο σήμαινε γιοι του Άρη (ο θεός του πολέμου στη λατινική γλώσσα ήταν Mars). Ως το 264 οι Μαμερτίνοι υπήρξαν κύριοι της πόλης, αλλά αντιμετωπίζοντας τις αντιδράσεις των Ελλήνων της Σικελίας και επειδή η ήττα τους ήταν αναμενόμενη, κάλεσαν και τους Ρωμαίους και τους Καρχηδονίους σε βοήθεια, με αποτέλεσμα να επακολουθήσει ο Α' Καρχηδονιακός πόλεμος (ο οποίος διήρκεσε από το 268 π.Χ. ως το 241). Οι Μαμερτίνοι στο τέλος έχασαν την πόλη υποκύπτοντας στις δυνάμεις του Ιέρωνα, με τον οποίο συμμάχησαν εντέλει και οι Καρχηδόνιοι. Αλλά οι Ρωμαίοι κατέλαβαν κάποτε τη Μεσσήνη και στη συνέχεια συνέτριψαν επανειλημμένα τους Καρχηδονίους, όπως π.χ. στις Μυλές (το 260 π.Χ.).

Προηγουμένως ο Αγαθοκλής είχε μεταφέρει τον πόλεμο στην Αφρική, απηυδισμένος από τις συνεχείς παρεμβάσεις των Καρχηδονίων στη Σικελία, και κατέλαβε την Ιππώνα, τη Θάψο, την Τύνιδα και άλλες πόλεις (συνολικά εκατό), μες σε τρία χρόνια (από το 310 π.Χ. ως το 307 π.Χ.). Αναγκάστηκε όμως να φύγει, επιστρέφοντας στις Συρακούσες λόγω μιας στάσεως. Όταν ήρθε στην περιοχή ο Πύρρος, οι Καρχηδόνιοι συμμάχησαν με τους Ρωμαίους πρόσκαιρα.


Μακεδονία της Κυριακής, 29/04/2007, από τη στήλη του Θανάση Γεωργιάδη ●Έλληνες του κόσμου

[sopherina]

ΔΕΝ ΧΟΡΤΑΙΝΩ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΩ ΓΙΑ ΤΗ ΣΙΚΕΛΙΑ!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Συνελόντι ειπείν: ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ, ΒΙΚΥ! ΠΕΣ ΜΟΥ ΚΙ ΑΛΛΑ!!! Μάκια!

[wings]

Κατερινούλι μου, εδώ είμαστε και κυρίως εδώ είναι ο Θανάσης Γεωργιάδης, οπότε θα μάθουμε όλοι μας πολλά ακόμα.