Τελικό νι (τελικό «ν») και η χρήση του

[Dr Moshe]

Αξίζει να ενημερωθούν οι αγαπητοί φίλοι που πιθανώς ενδιαφέρονται για το ζήτημα ότι, σύμφωνα με απόφαση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, ο σχολικός κανόνας για το τελικό -ν έχει πλέον αλλάξει επίσημα. Με μια καλομελετημένη προσαρμογή αποφασίστηκε να διατηρείται το τελικό -ν στο αρσενικό άρθρο τον πάντοτε, ανεξάρτητα από τον φθόγγο που ακολουθεί.

Η εύστοχη αυτή απόφαση εφαρμόζεται τόσο στην καινούργια γραμματική τού Γυμνασίου (των Χατζησαββίδη & Χατζησαββίδου) όσο και στην καινούργια γραμματική τού Δημοτικού (των Γεωργιαφέντη, Κοτζόγλου, Φιλιππάκη-Warburton), η οποία παρουσιάστηκε επίσημα στο πρόσφατο συνέδριο γλωσσολογίας τής Θεσσαλονίκης.

Στους συνδέσμους που παρέθεσα μπορεί ο αναγνώστης να εξετάσει αναλυτικά τις καινούργιες γραμματικές, που θα εισαχθούν στη σχολική τάξη.

Ευχαριστώ.

[wings]

Ευχαριστούμε, Θόδωρε. Αυτό μας λύνει τα χέρια, νομίζω, και απλουστεύει τα πράγματα.

[spiros]

Πολύ χαίρομαι για αυτήν την απόφαση (επιτέλους, παύει η «εξουδετέρωση» του αρσενικού!). Ωστόσο το ζήτημα του τελικού -ν έχει μια σωρεία υποπεριπτώσεων, τις οποίες πολύ φοβάμαι ότι δεν ξεκαθαρίζει καμία γραμματική.

[sophistes]

Η απόφαση διατήρησης του τελικού 'ν' στην αιτιατική ήταν πάντως πολύ σοφή κίνηση, όποιος κι αν την επεδίωξε. Επί τέλους κάποιος κατάλαβε ότι όχι μόνο δεν απαντάται πουθενά μέσα στα φαινόμενα των συμφώνων (και μάλιστα με εξαιρέσεις τα γνωστά κ,π,τ,γκ,μπ,ντ κλπ) αλλά και ενδεχομένως ότι δεν μπορούμε να απεικονίσουμε το προφορικό-τελικό άκουσμα της γλώσσας στο χαρτί. Αυτό πιστεύω είναι αξίωμα όταν έχουμε να κάνουμε με δεκάδες ή εκατοντάδες διαλέκτους. Ας προφέρουν κάποιοι τις λέξεις όπως θέλουν (επειδή κι εγώ νησιώτης είμαι και έχω κάποιο ιδίωμα), αλλά τελικά πρέπει να είμαστε πιστοί στην ορθογραφία ή την μαρτυρούμενη εκδοχή της γραμματικής τουλάχιστον όσο ξεκάθαρα μπορούμε να την κατανοήσουμε από την ιστορία της. Κάτι άλλο που θέλω να πω είναι ότι όσο γνωστό κι αν είναι το άρθρο μιας λέξης (όταν πρόκειται για αμφιβολία ουδετέρου ή αρσενικού) καλό είναι να σκεφτόμαστε και κάποιους ξένους που μαθαίνουν ελληνικά - να μη τους βγάλουμε την πίστη ρε παιδί μου... :-) - να έχουν κι αυτοί οι άνθρωποι ένα κίνητρο παραπάνω να τα μάθουν. Γλώσσες με τρία γένη και άρθρα που κλίνονται είναι λεξιλογικά πολύ δύσκολες (π.χ. Γερμανική).
Αν πούμε "Σήμερα θα πάω σ' ένα[ν] δείπνο" (ή "στο[ν] δείπνο), παραλείποντας το ν - χωρίς να λάβουμε υπ' όψιν την νέα ρύθμιση για το τελικό ν - δεν θα είναι ξεκάθαρο αν χρησιμοποιείται το ουσιαστικό "ο δείπνος" ή "το δείπνο" (σημ. ότι υπάρχει και "το δείπνος"). Ίσως να είναι ελάχιστα τα ζεύγη λέξεων που παρουσιάζουν αυτό το δίλημμα, αλλά εφ' όσον μπορούμε να ακριβολογήσουμε γιατί να μην το κάνουμε προς όφελος της έκφρασης και της γνώσης;
Ιδού μερικά ζεύγη όπου αν παραλείψουμε το ν της αιτιατικής δεν φαίνεται το γένος τους: "ο ζυγός (ουσ.)-το ζυγόν (επίθ.), ο λύχνος-το λύχνον, ο σίτος-το σίτον, ο γείσος-το γείσον, ο ναύλος-το ναύλον κ.ά.  Προς στιγμήν αυτά είχα να πω.

[dimgr]

Στα παρακάτω παραδείγματα είναι σωστή η χρήση του "ν";

1) ΜιαΝ υπηρέτρια μου είπε ότι είμαι κούκλος.

2) ΑυτήΝ η χαρά είναι πρωτόγνωρη.

3) ΜιαΝ από τις απαιτήσεις του ήταν να γυρίσω στο σπίτι αμέσως.

[mavrodon]

Όλα είναι λάθος.

[wings]

Έχει δίκιο ο Θωμάς. Γιατί βάζεις τελικό νι σε ονομαστική;

[mavrodon]

Αυτό ούτε οι Κύπριοι δεν το κάνουν!

[dimgr]

Α βρε παιδιά, τα ξέρω όλα αυτά και σας ευχαριστώ....

Γι΄αυτό σας τα είπα χωρίς να σας επηρεάσω για να δω τι θα μου πείτε.

Θα ξεχάσουμε τα ελληνικά μας με μερικούς μερικόύς...

[Dimi]

Διορθώστε με, αλλά αυτή δεν ήταν η γραμματική της χούντας;

[wings]

Όχι. Πήγαινα στο σχολείο την εποχή της χούντας, αλλά τέτοιες αηδίες δεν έγραφε ποτέ καμιά γραμματική μας.

[Dimi]

Γιατί θυμάμαι μια έκδοση γραμματικής που κότσαρε ένα τελικό ν πίσω από κάθε λέξη, των Βαμπούλη-Ζούκη; Δεν είχα γεννηθεί καν τότε, ούτε την έχω διαβάσει, οι κακές οι γλώσσες τα έλεγαν αυτά. Θα μπορούσε να είναι μια επιστροφή στη γλωσσική αρχαιοπρέπεια (εννοώ το παράδειγμα του -ν στην ονομαστική, προσπαθώ να βρω μια λογική για το ακατανόητο).

[wings]

Δεν την ξέρω αυτή τη γραμματική, Δήμητρα. Πάντως σίγουρα δεν τη χρησιμοποιούσαμε όταν πήγαινα σχολείο.

[dimgr]

Hλία, όπως βλέπεις, έχουν δίκιο τα παιδιά. Από τη στιγμή που υπάρχει πιθανότητα σύγχυσης με την καθαρεύουσα (πράγμα που δεν είχα σκεφτεί), παραμένουμε μόνο στο μόνο γιατί πισωγυρίσματα δεν χρειάζονται.:-)

Και υπόσχομαι να μην το ξαναχρησιμοποιήσω ποτέ, θείο. Ήμαρτον!

Χωρίς να είμαι απόλυτος και επειδή, από ότι βλέπω σε πολλά κείμενα και όπως ακούω από διάφορους στον κοινωνικό περίγυρο μου, υπάρχουν πολλές διαφωνίες σχετικά με το "πότε το ένα και πότε το άλλο" και "πότε καθαρεύουσα και πότε δημοτική, έχω αρχίσει να προβληματίζομαι.
Σκέφτομαι, επείδη κατά την μετάφραση ενός κειμένου, πρέπει να μας απασχολέι και το κοινωνικό σύνολο στο οποίο απευθυνόμαστε, όπως και το είδος του κειμένου, νομίζω πως όλα είναι ....λίγο "σχετικά".
Ποιος θα μας απαγορέψει να γράψουμε "της Αρτέμιδος" απευθυνόμενοι σε ηλικιακές ομάδες  50-70 ετών, Θεολόγων, Φιλολόγων, Ιστορικών και άλλων;
Επίσης, ποιος θα μας υποδείξει να γράψουμε "της Άρτεμης", επειδή η δημοτική, έτσι άπλά το απαιτεί, για ευκολία ή επειδή "έτσι μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο";
Στο εμπόριο κυκλοφορούν και οι δύο εκδοχές, όπως όλοι ξέρετε.
Και τελικά γιατί να καθορίζουν πολλές φορές τα ΜΜΕ, το πώς και το γιατί και κυρίως με το "έτσι θέλω".
Προσωπικά, ακόμα και αν καταργήθηκαν τα πνεύματα - σωστά ή λανθασμένα - τουλάχιστον ας αφήνουμε τα ονόματα ως έχουν.
Σε λίγο καιρό θα κλίνομαι ως εξής: ο Δήμης, του Δήμη, το Δήμη, Δήμη...
Μήπως τελικά πρέπει να γίνει μια συνεννόηση κι ένα πάντρεμα δημοτικής και καθαρεύουσας;




 

[dimgr]

Όχι. Πήγαινα στο σχολείο την εποχή της χούντας, αλλά τέτοιες αηδίες δεν έγραφε ποτέ καμιά γραμματική μας.

Ας μη μπλέκουμε την πολιιτικη με την επιστήμη φίλε/φίλη μου. :)
Τι σημασία έχει το πότε;
Το θέμα είναι αν είναι κάτι επιστημονικά ορθό ή όχι. Νομίζω σε αυτό πρέπει να μείνουμε.