Νικηφόρος Βρεττάκος

[wings]

Νικηφόρος Βρεττάκος (1912-1991)



Γεννήθηκε το 1912 στις Κροκεές της Λακωνίας. Το 1929 βρέθηκε στην Αθήνα για σπουδές στη Νομική σχολή που τις εγκατέλειψε για να ασχοληθεί αποκλειστικά και μόνο με τη λογοτεχνία. Ανήκε στην ποιητική γενιά του μεσοπολέμου. Έλαβε μέρος στον αλβανικό πόλεμο και στην εθνική αντίσταση. Στην περίοδο της δικτατορίας έζησε στο εξωτερικό. Το 1989 ανακηρύχτηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Πέθανε στην Αθήνα το 1991.

Ποιητικές συλλογές:
«Κατεβαίνοντας στη σιγή των αιώνων», 1933
«Οι γκριμάτσες του ανθρώπου», 1935
«Ο πόλεμος» (σε ελεύθερο στίχο), 1935
«Η επιστροφή του κύκνου», 1937
«Το ταξίδι του Αρχαγγέλου», 1938
«Μαργαρίτα. Εικόνες από το ηλιοβασίλεμα», 1939
«Το μεσουράνημα της φωτιάς», 1940
«Οι γκριμάτσες του ανθρώπου» (συγκεντρωτική έκδοση των προηγουμένων και αναθεωρημένη), 1940
«Ηρωική συμφωνία», 1944
«Λόγος ενός ληστή στη διάσκεψη του Πότσδαμ», 1945
«33 ημέρες», 1945
«Η παραμυθένια πολιτεία», 1947
«Το βιβλίο της Μαργαρίτας», 1949
«Ο Ταΰγετος και η σιωπή», 1949
«Τα θολά ποτάμια», 1950
«Πλούμιτσα» (πολυγραφημένη έκδοση σε 100 αντίτυπα), 1951
«Πλούμιτσα», 19525
«Έξοδος με το άλογο», 1952
«Στο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ», 1954
«Τα ποιήματα, 1929-1951» (έκδοση συγκεντρωτική και αναθεωρημένη με την ένδειξη «εκλογή»), 1955
«Ο χρόνος και το ποτάμι», 1957
«Η μητέρα μου στην εκκλησία», 1957
«Βασιλική δρυς», 1958
«Το βάθος του κόσμου», 1961
«Αυτοβιογραφία», 1961
«Οδοιπορία» (τρεις τόμοι: Ποιήματα 1929-1957, Ποιήματα 1958-1967, Ποιήματα 1967-1970), 1972
«Ωδή στον ήλιο», 1974
«Διαμαρτυρία», 1974
«Το ποτάμι Μπυές και τα εφτά ελεγεία», 1975
«Απογευματινό ηλιοτρόπιο», 1976
«Τα ποιήματα», 1981
«Χορωδία», 1988
«Συνάντηση με τη θάλασσα», 1991
«Η εκλογή μου, ποιήματα 1933-1991», 2008

Πεζογραφία:
«Το γυμνό παιδί» (νουβέλα), 1939
«Το αγρίμι και η καταιγίδα» (αυτοψυχογραφία και χρονικό), 1945
«Δυο άνθρωποι μιλούν για την ειρήνη του κόσμου», 1949
«Ο ένας από τους δυο κόσμους» (εντυπώσεις από τη Σοβιετική Ένωση), 1958
«Οδύνη» (αυτοβιογραφικές σημειώσεις), Νέα Υόρκη, 1969
«Μπροστά στο ίδιο ποτάμι» (διηγήματα), 1972

Μελέτες:
«Νίκος Καζαντζάκης - η αγωνία του και το έργο του», 1959

Ποιήματα δημοσιευμένα στο Translatum:

• Το λυπημένο τραγούδι της νιότης μου - Οι γκριμάτσες του ανθρώπου (1935)
• Μοιάζουνε οι στίχοι μου - Η παραμυθένια πολιτεία (1947)
• Σου στήνω μια καλύβα - Τα θολά ποτάμια (1950)
• Μεγαλυνάρι - Ο χρόνος και το ποτάμι (1957)
• Μεσημέρι - Ο χρόνος και το ποτάμι (1957)
• Ύπνος - Ο χρόνος και το ποτάμι (1957)
• Η παράξενη παρουσία - Το βάθος του κόσμου (1961)
• Ιερή μνήμη -

[Επιστροφή στο ευρετήριο ελληνικής ποίησης]

[wings]

Νικηφόρος Βρεττάκος, Η παράξενη παρουσία

Σα να σ' έπλασε ο Θεός με αμεταχείριστο χώμα,
φως και νερό, είσαι ωραία
παράξενα.
Τα χέρια σου μοιάζουν
σαν ένας λαός συναγμένος που σκέφτεται
πάνω στο στήθος σου. Μια κολόνα ο λαιμός σου
που στηρίζει ένα αέτωμα. Μια κατασκήνωση
ειρήνης το γέλιο σου. Στ' ορθό μέτωπό σου,
προσγειώνεται ο ήλιος παράξενα.
Είναι τα μαλλιά σου
Μια ημερωμένη καταιγίδα. Και τα μάτια σου είναι
η σοφία της σιωπής, η αρμονία της θύελλας,
το «αγαπάτε αλλήλους».

Από τη συλλογή Το βάθος του κόσμου (1961)

Πηγή: Νικηφόρος Βρεττάκος, η εκλογή μου, ποιήματα 1933-1991 (εκδ. Ποταμός, 2008)

[wings]

Νικηφόρος Βρεττάκος, Το λυπημένο τραγούδι της νιότης μου

Είμαι κι εγώ
μια μικρή λεπτομέρεια
μέσα στην τραγική
ιστορία του σύμπαντος.
Τα κύτταρά μου διεχώρισα
σε άπειρα πολλοστημόρια
για να τ' αγαπήσω όλα
όσα κινούνται στη γη,
όσα στων θαλασσών τα βάθη αναπαύονται
κι όσα στ' αχανή μού διαφεύγουν.
Μα δε βρέθηκε τίποτε
μέσα στ' άπειρα πλάσματα
μιαν αχτίδα τού ήλιου
να μου βάλει στο μέτωπο.
Χάνομαι τόσο νωρίς
στη γλαυκή απεραντοσύνη
γιατί δε μ' αγάπησε τίποτε.

Από τη συλλογή Οι γκριμάτσες του ανθρώπου (1935)

Πηγή: Νικηφόρος Βρεττάκος, η εκλογή μου, ποιήματα 1933-1991 (εκδ. Ποταμός, 2008)

[wings]

Νικηφόρος Βρεττάκος, Μοιάζουνε οι στίχοι μου

Μοιάζουνε οι στίχοι μου με τη χρυσή επαφή του ήλιου πάνω στο χιόνι
μοιάζουνε με την καλοσύνη του βλέμματος των αλόγων
μοιάζουνε με το βάρος της αυγής πάνω στις μαργαρίτες
μοιάζουνε με το βάρος της ελπίδας πάνω στην καρδιά
μοιάζουνε με την ήσυχη βροχή πάνω από τ' αφοσιωμένα πρόβατα.

Από τη συλλογή Η παραμυθένια πολιτεία (1947)

Πηγή: Νικηφόρος Βρεττάκος, η εκλογή μου, ποιήματα 1933-1991 (εκδ. Ποταμός, 2008)

[wings]

Νικηφόρος Βρεττάκος, Σου στήνω μια καλύβα

Σου στήνω μια καλύβα στους αιώνες των αιώνων,
έναν κήπο να περπατάς, ένα ρυάκι να καθρεφτίζεσαι,
μια πλούσια πράσινη φραγή να μη σε βρίσκει ο άνεμος
που βασανίζει τους γυμνούς τους αιώνες των αιώνων!
Σου στήνω τ' όραμά σου πάνω σ' όλους τους λόφους
να σου φυσάει το φόρεμα η δύση με δυο τριαντάφυλλα
να γέρνει ο ήλιος αντίκρυ σου και να μη βασιλεύει
να κατεβαίνουν τα πουλιά να πίνουνε στις φούχτες σου
των παιδικών ματιών σου το νερό στους αιώνες των αιώνων!

Από τη συλλογή Τα θολά ποτάμια (1950)

Πηγή: Νικηφόρος Βρεττάκος, η εκλογή μου, ποιήματα 1933-1991 (εκδ. Ποταμός, 2008)

[wings]

Νικηφόρος Βρεττάκος, Ποιήματα 1933-1991



Εκδόσεις: “Ποταμός”

Δεκαεφτά χρόνια μετά την ολοκλήρωση της έκδοσης των τρίτομων ποιητικών απάντων του Νικηφόρου Βρεττάκου (Τα ποιήματα, 1991, εκδόσεις Τρία Φύλλα), που κυκλοφόρησαν με δική του επίβλεψη και φροντίδα, οι εκδόσεις Ποταμός, σε συνεργασία με το Αρχείο του ποιητή που ανήκει στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Σπάρτης, αποφάσισαν να παρουσιάσουν μια εκλογή από το έργο του. Το πρόβλημα της ανθολόγησης το έλυσε ο ίδιος ο ποιητής. Κατά την ταξινόμηση του ανέκδοτου αρχειακού υλικού, που επιμελείται για λογαριασμό του Αρχείου ο φιλόλογος Κώστας Τζανετάκος, βρέθηκε ένας φάκελος με τον τίτλο ΕΚΛΟΓΗ: Ποιήματα 1929-1991, που προοριζόταν για μια χρηστική έκδοση, ανάλογη με εκείνη που είχαν πραγματοποιήσει οι εκδόσεις “Θεμέλιο” το 1964. Τα ποιήματα ήταν αριθμημένα, με επουσιώδεις διορθώσεις και συνοδεύονταν από σύντομες σημειώσεις για τον επιμελητή.

Πηγή: Αιολικά Νέα

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=sImwzcsmlHE

Μάνος Χατζιδάκις & Νίκος Γκάτσος, Έτσι κοιμάται ολόγυμνη (απόσπασμα από το ποίημα Αμοργός)
(τραγούδι: Μάνος Χατζιδάκις / δίσκος: Μάνος Χατζιδάκις 2000 μ.Χ. (1999))

Νικηφόρος Βρεττάκος, Ύπνος

Πάνω στο λόφο σού 'στρωσα πευκοβελόνες
κι έριξα πάνω τους αχτίδες ήλιου κι από πάνω
σου 'στρωσα ένα χαμόγελο να μην κόβεται το κορμί σου.

Κι είπα στο χρόνο να μη σε ξυπνήσει.
Ή, πιο καλά, να σε ξυπνήσει όσο μπορούσε αργότερα,
γιατί πολλές φορές τα πράγματα γίνονται μια φορά
κι ας είναι οι μέρες όλες ίδιες και ο ήλιος αιώνιος.

Από τη συλλογή Ο χρόνος και το ποτάμι (1957) του Νικηφόρου Βρεττάκου

Πηγή: Νικηφόρος Βρεττάκος, η εκλογή μου, ποιήματα 1933-1991 (εκδ. Ποταμός, 2008)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=jD8Fx-CGg-4

Χρήστος Θηβαίος, Ένα μεσημέρι του Ιούλη (δίσκος: Μόνο νερό στη ρίζα (2003))

Νικηφόρος Βρεττάκος, Μεσημέρι

Ξερή καλοκαιριάτικη γης. Και μόνο εκεί
που εσύ κοιμόσουν, άλλαζε. Θα νόμιζε κανείς
πως σ' είχε μόλις η άνοιξη γεννήσει.
Πως ήσουν το πιο φρέσκο φως της γης και το πιο νέο.

Το πεύκο τυφλωμένο από τον ήλιο
έγερνε κάτω και καθώς κοιμόσουνα καθρέφτιζε
τις φυλλωσιές του μέσα στην παλάμη σου.

Από τη συλλογή Ο χρόνος και το ποτάμι (1957) του Νικηφόρου Βρεττάκου

Πηγή: Νικηφόρος Βρεττάκος, η εκλογή μου, ποιήματα 1933-1991 (εκδ. Ποταμός, 2008)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=X094iczxK3w

Νικηφόρος Βρεττάκος & Τερψιχόρη Παπαστεφάνου, Τ' όνομά σου
(τραγούδι: Δανάη Μπαραμπούτη & Χορωδία Τρικάλων / δίσκος: Ελεύθεροι πολιορκημένοι (1971))

Νικηφόρος Βρεττάκος, Μεγαλυνάρι

Τ' όνομά σου: ψωμί στο τραπέζι.
Τ' όνομά σου: νερό στην πηγή.
Τ' όνομά σου: αγιόκλημα αναρριχώμενων άστρων.
Τ' όνομά σου: παράθυρο ανοιγμένο τη νύχτα στην πρώτη του Μάη.

Τ' όνομά σου: ρινίσματα ήλιου.
Τ' όνομά σου: στροφή από φλάουτο τη νύχτα.
Τ' όνομά σου: στα χείλη των αγγέλων τριαντάφυλλο.
Τ' όνομά σου: κουδούνισμα αλόγων που σέρνουν την άνοιξη πίσω τους.
Τ' όνομά σου: βροχούλα στου σπορέα το μέτωπο.
Τ' όνομά σου: περίσσευμα στου βοσκού την καλύβα.
Τ' όνομά σου: τοπίο χωρισμένο με χρώματα.
Τ' όνομά σου: δυο δρυς που το ουράνιο τόξο στηρίζει τις άκρες του.

Τ' όνομά σου: ένας ψίθυρος απ' αστέρι σε αστέρι.
Τ' όνομά σου: ομιλία δυο ρυακιών μεταξύ τους.
Τ' όνομά σου: μονόλογος ενός πεύκου στο Σούνιο.
Τ' όνομά σου: ένα ελάφι βουτηγμένο ως το γόνατο σε μιαν άμπωτη ήλιου.

Τ' όνομά σου: ροδόφυλλο σ' ενός βρέφους το μάγουλο.
Τ' όνομά σου: πεντάγραμμο στις κεραίες των γρύλλων.
Τ' όνομά σου: ο Ηνίοχος στην άμαξα του ήλιου.
Τ' όνομά σου: πορεία πέντε κύκνων που σέρνουν την πούλια μεσούρανα.

Τ' όνομά σου: Ειρήνη στα κλωνάρια του δάσους.
Τ' όνομά σου: Ειρήνη στους δρόμους των πόλεων.
Τ' όνομά σου: Ειρήνη στις ρότες των πλοίων.
Τ' όνομά σου: ένας άρτος βαλμένος στην άκρη της γης, που περίσσεψε.

Τ' όνομά σου: αέτωμα περιστεριών στον ορίζοντα.
Τ' όνομά σου: αλληλούια πάνω στο Έβερεστ.

Από τη συλλογή Ο χρόνος και το ποτάμι (1957) του Νικηφόρου Βρεττάκου

Πηγή: Νικηφόρος Βρεττάκος, η εκλογή μου, ποιήματα 1933-1991 (εκδ. Ποταμός, 2008)

[Froly]

Re: Νικηφόρος Βρεττάκος
από το βιβλίο "τα Ποιήματα", τόμος τρίτος, εκδ. Τρία φύλλα.

Αντιπαράταξη

Προχωρώ κατά πάνω στα όπλα σας φορτωμένος λουλούδια και φως.

Θα διασχίσω τους πυ-
ρηνικούς καταρράχτες, θα μπορέσω να βγω
στην αντίπερα όχθη.Τα λουλούδια μου
είναι άκαυστα, το φως μου επίσης,
ο πυρήνας μου αδιάτρητος.

Κυκλώστε ,
εκπορθήστε τη θέση μου, απλώστε
τα χέρια σας, δεν θα συλλάβετε τίποτα.

Θα αποστρακίζονται οι σφαίρες σας
πάνω στη σκέψη μου και πάνω
στους στίχους αυτούς , στον αιώνα.

Ο αγαπημένος μου 'Ελληνας ποιητής

[Froly]

Re: Νικηφόρος Βρεττάκος
από το βιβλίο "τα Ποιήματα", τόμος τρίτος, εκδ. Τρία φύλλα.


Το άγνωστo

Το νερό που το νόμιζα στερεμένο
αναβρύζει καθώς ένας πίδακας - κρίνος
πάλι απ' τα βάθη μου. Ολα τα 'μαθα,
Θεέ μου, ρωτησέ με ό,τι θέλεις
κ' εγώ θα σου ειπω. Και μόνον
 γι' αυτό το πιο κοντινό μου
μη με ρωτήσεις.
                      (Εσένα εαυτέ μου,
ως να είμαστε δύο διάφοροι
κόσμοι, το ξέρω. Θα φύγω
χωρίς να σε μάθω ποτέ).

[crystal]

Νικηφόρος Βρεττάκος, Ιερή μνήμη

Ήθελα  πριν  μες  στο  άπειρο  σιωπήσω
στο  αιώνιο  φως  δυο  στίχων  να  σε  κλείσω.
Κι όταν  οι  αιώνες  που  έρχονται  αλλοιούν
και  μηδενίζουν  τα  όσα  κλέπεις  μπρος  σου,
φύλακες  μπρος  στον  ήλιο  να  φρουρούν
δυο  στίχοι  μου  τον  τάφο  το  δικό  σου.