Τάκης Βαρβιτσιώτης

[wings]

Τάκης Βαρβιτσιώτης: Δέκα ποιήματα της οργής και του χρέους, 1972-1973 (5)                                                             

Στον Γιάννη Ρίτσο

5

Ύστερα από τόσα εκατομμύρια πτώματα
Από τόσες ανοιχτές πληγές
Πριν από την έκλυση της φοβερής αστραπής
Η μαυρίλα καταπίνει τον ήλιο
Τα μάτια συστέλλονται
Μικραίνουν οι άνθρωποι
Χάνουν το πρόσωπό τους
Φορούν για παράσημα τη ντροπή
Και την καταφρόνια
Ίσως είναι κι αυτός ένας τρόπος
Να θυμηθούνε πάλι την ομορφιά
Να ξαναφτιάξουν έναν κόσμο καλύτερο
Από την αρχή

Από τη συλλογή Δέκα ποιήματα της οργής και του χρέους (1986)

[wings]

Τάκης Βαρβιτσιώτης: Δέκα ποιήματα της οργής και του χρέους, 1972-1973 (6)                                                             

Στον Γιάννη Ρίτσο

6

Απαγόρευσαν τα παιδιά να τραγουδούν
Τους πεθαμένους να χαμογελούν
Απαγόρευσαν τα πληγωμένα άλογα
Να ερωτεύονται τη σελήνη
Τους σακάτηδες να έχουν δεκανίκια
Με τ’ αναμμένα μάτια τους
Πυρπόλησαν και το μικρότερο χορτάρι
Έφραξαν τέλος όλους τους φεγγίτες

Από τη συλλογή Δέκα ποιήματα της οργής και του χρέους (1986)

[wings]

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Η ηλικία του μύθου [Πίσω απ’ το τζάμι βλέπω των άστρων τον ωκεανό...]

[Ενότητα Η ηλικία του μύθου]

Πίσω απ’ το τζάμι βλέπω των άστρων τον ωκεανό
Και τα λεπτά σου δάχτυλα που εκτείνονται
Ίδιες χορδές μιας άρπας

Από τη συλλογή Μικρά ερωτικά εγκώμια (2002)

[wings]

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Άνεμε εσύ της θάλασσας

στον Γ. Θ. Βαφόπουλο

Άνεμε εσύ της θάλασσας
Που τριγυρνάς αδιάφορος
Για τη χαρά και για τον πόνο των ανθρώπων
Που ψηλαφείς πότε χλιαρός και πότε παγωμένος
Το ηλιοκαμένο δέρμα τους
Που διαπερνάς ορμητικός
Την άβυσσο του ωκεανού
Σαν άγριο περιστέρι
Και που χαρίζεις σ’ όλους τους τυφλούς
Τα πιο ακριβά στολίδια σου
Άνεμε εσύ της θάλασσας
Που τραγουδάς την όλβια ηλικία της
Και με σταλαγματιές νερού
Ραντίζεις τ’ άστρα στα επουράνια
Μαστίγιο αστραφτερό
Που όλες τις βάρκες στη στεριά συνάζεις
Κανένας τώρα δε σε συλλογιέται
Κανένας δε ζητάει το φιλντισένιο σου άλογο
Κανένας δεν ακούει τη μουσική σου
Αλλ’ όμως άνεμε της θάλασσας εσύ
Αγαπημένε φίλε μου άκουσε
Εγώ που τόσα καλοκαίρια
Ολόρθος πάλεψα μαζί σου
Και που με νίκησες
Δεν σε ξεχνώ
Αν θες μπορείς να φύγεις για την ώρα
Και να κρυφτείς όπως σου πρέπει
Ψηλά στο πιο άθικτο γαλάζιο

Από τη συλλογή Ακόμα ένα καλοκαίρι (1987)

[wings]

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Μέσα από το φέγγος των λέξεων

Μέσ’ απ’ το φέγγος των λέξεων
Ή μέσα από ένα πένθος
Που δεν έχει ουρανό
Οι ποιητές μεταναστεύουν
Σε μιαν άλλη σιωπή
Όπου στραφτοκοπούν
Χιλιάδες άσπιλες ψυχές
Χιλιάδες γαμήλια
Δαχτυλίδια

Από τη συλλογή Οι δρόμοι του ουρανού (2006)

[wings]

Μη μου μιλάς για τίποτα - Παύλος Σιδηρόπουλος - by Maria - YouTube

Ανδρέας Θωμόπουλος, Μη μου μιλάς για τίποτα
(τραγούδι: Παύλος Σιδηρόπουλος / δίσκος: Ο ασυμβίβαστος (1979))

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Ερείπια

Το κλειστό βιβλίο
Το λυπημένο βιολί
Ο ραγισμένος άγγελος που αγρυπνεί

Πού είστε παιδικά μου χέρια
Με λησμονήσατε
Μα δεν μπορώ
Δεν έχω πια τα μάτια μου να κλάψω

Η βροχή αποκλείστηκε στον κήπο
Απ’ τα κλαδιά των δέντρων κρέμονται
Καρδιές
Μικρά φώτα
Ο ήχος μιας καμπάνας
Η προσευχή

Ακόμα καπνίζουν
Των ημερών τα ερείπια

Από τη συλλογή Φύλλα ύπνου (1949)

Αυτή είναι η πρώτη δημοσιευμένη συλλογή του Τάκη Βαρβιτσιώτη. Τα ποιήματα που την αποτελούν γράφτηκαν κατά τη μαύρη περίοδο 1941-1944 και περιέχουν άλλοτε έμμεσες κι άλλοτε σαφείς αναφορές στον πόλεμο.

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=_vU7fw-698o

Yanni, Nostalgia

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Σ’ ανακαλύπτω πάλι

Σ’ ανακαλύπτω πάλι
Ω επισκέπτρια νυχτερινή
Μαστιγωμένη απ’ όλους τους ανέμους
Και υψώνω ένα δέντρο
Για να στηρίξω τη λύπη μου
Και ξεδιπλώνω έναν ουρανό
Για να προετοιμάσω την πτήση μου
Ίσαμε σένα

Πόσο μακρύς ο δρόμος
Για να φτάσω την ερημιά των ματιών σου
Για ν’ ανασύρω τα μάτια σου
Μέσ’ απ’ τη στάχτη του καιρού
Να ξεχωρίσω τα λόγια σου
Που ολοένα ξεμακραίνουν
Και μόλις ακούγονται
Ίδιο ανατρίχιασμα νερού

Από τη συλλογή Η Μεταμόρφωση (1971)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=2czRsvf8KL0

Αφροδίτη Μάνου, Η νύχτα (δίσκος: Σαν Αφροδίτη (1986))

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Είναι η ώρα

Είναι η ώρα που κλείνουν τα παράθυρα
Που η μικρή κόρη της σελήνης
Περνάει ανάμεσα από το φεγγίτη
Πάνω στα νερά της μουσικής

Είναι η ώρα που ένα αόρατο σπαθί
Πλανιέται πάνω από τα χείλη μας
Και δυναμώνει η λάμψη των φιλιών
Που η μαύρη νύχτα ξεπετιέται από τ’ αρμάρια
Και βουλιάζουν οι στέγες κάτω από την πάχνη των πουλιών

Είναι η ώρα που κυλάει μέσα στις φλέβες μας
Το αίμα όλων των αγαπημένων μας νεκρών
Και που ευωδιάζουν τα λείψανα σαν άνθη πορτοκαλιάς
Που αποτυπώνεται πάνω στα τζάμια
Η κίτρινη κόμη της λησμονιάς

Από τη συλλογή Η ατραπός (1984)

Για τη συλλογή αυτή ο ποιητής Τάκης Βαρβιτσιώτης τιμήθηκε το 1984 με το Α' Κρατικό Βραβείο Ποίησης.

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=St_V66iZAZc

Σταμάτης Σπανουδάκης, Πρόσωπα
(τραγούδι: Ιροντίνα / δίσκος: Νύφες (2004))

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Ομορφιά δίχως πρόσωπο

Σ’ εσένα που ήρθες
Απ’ έναν κόσμο που δεν γνωρίζω
(Μοναδικό άσυλο της λησμονιάς)

Που ο άνεμος σμιλεύει
Στοχαστικά την κατατομή σου

Κι ο χρόνος απομακρύνεται
Τρομαγμένος
Δίχως ν’ αγγίζει την όψη σου

Σ’ εσένα που είσαι
Ένα κομμάτι νύχτας
Μες στη μοναξιά του κόσμου
Σχεδιάζοντας μεθυσμένα αστέρια
Και πετάγματα πουλιών

Αδιαπέραστη ιδεατή
Λυπημένη
Σαν ένα σύννεφο που βουλιάζει στα έλη

Φάντασμα της ομίχλης
Που σιγοπερπατεί

Τρέχω χαρούμενος
Να σε προϋπαντήσω

Να σε ξαναγεννήσω
Κάτω απ’ τον ήλιο
Πιο αληθινή.

Από τη συλλογή Το πέπλο και το χαμόγελο (1963)

[wings]

Τάκης Βαρβιτσιώτης [Takis Varvitsiotis] (1916-2011)

[mavrodon]

Πολύ καλό το αφιέρωμα στον εκλιπόντα σεμνό ποιητή της Ελένης Μπίστικα στη σημερινή Καθημερινή της Κυριακής με συνεντεύξεις πνευματικών ανθρώπων της γενέθλιας πόλης του.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_06/02/2011_431646.

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=iy1UWQid6JE

Nicola Piovani, La vita è bella (από την ομότιτλη ταινία του Roberto Benigni το 1997)

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Μην πεις ποτέ σου

Μην πεις ποτέ σου δεν είν’ όμορφη η ζωή
Όταν θα δεις το φως να χαμηλώνει,
Όταν τα φύλλα τα ξερά θα πέφτουνε στα πόδια σου
Κι όλα τα σήμαντρα θα χαιρετούν τους ίσκιους
Μην πεις δεν είναι όμορφη η ζωή.

Ο λόφος θα ντυθεί με των ματιών σου την αχλύ,
Τα χέρια θ’ αγκαλιάζουνε την επιτύμβια στήλη,
Και της φωνής σου το πουλί θα μένει πάντα σταυρωμένο.
Όμως μην πεις δεν είναι όμορφη η ζωή.

Της μέρας οι ήχοι δε θα φτάνουν ως τα χείλη σου τα ωχρά,
Ούτε οι ανοίξεις πια θα τραγουδούν κάτω απ’ τα βλέφαρά σου,
Μόνο ένα σύννεφο καμιά φορά θα σε δροσίζει την αυγή
Κι ένα λουλούδι θα πενθεί μετέωρο τη σιωπή σου.

Χρόνια και χρόνια θα περάσουνε, μα εσύ να τη ζητήσεις
Το χρώμα σου να ξαναδείς μες στων αγγέλων το σκιόφως,
Μη λησμονήσεις τ’ άσπρα τριαντάφυλλα,
Μην αμελήσεις τ’ ουρανού τη γύρη,
Μην πεις δεν είναι όμορφη η ζωή.

Την ακατάλυτη μοίρα της πέτρας μη φθονήσεις,
Τ’ άσπιλα μάρμαρα, την παγωμένη στάλα,
Την άφθιτη, που κρέμεται απ’ το δέντρο του καιρού,
Ούτε ένα όνομα γυμνό και πικραμένο σαν τον ύπνο σου.

Μόνο κατέβα πιο βαθιά, πολύ βαθιά, μέσα στην κοίτη
Της γης, όπου ξαπλώνουνε τις ρίζες τους τα κυπαρίσσια,
Ώσπου η βραδιά να γείρει ατάραχη να εμπιστευθεί
Το πιο απόκρυφο άστρο της μες στην υγρή σου κρύπτη.

Κι ύστερα σχίσε της αράχνης τον πλοκό που σε τυλίγει,
Ανασηκώσου με τα οστά γεμάτα μουσική,
Κι αν είν’ ο ίσκιος σου τόσο πλατύς, τους δυο μας να σκεπάσει.
Μα πρόσεξε μη γελαστείς, μη λησμονήσεις,
Μην πεις ποτέ σου δεν είν’ όμορφη η ζωή.

Από τη συλλογή Η γέννηση των πηγών (1959)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=ghnECIDk_e0

Wolfgang Amadeus Mozart, Piano Concerto No. 21 in C major, K. 467 (1785) [performed by Martha Argerich]

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Ρεμβασμός ανάμεσα σε ερείπια

[Ενότητα Φθινοπωρινή σονάτα (1964-1970)]

Ω η πρώτη μας επαφή με τα πράγματα
Μέσα στου γκρίζου πρωινού τη σιωπή
Καθώς κατέβαινε ο ουρανός ανάμεσά μας
Καθώς χιόνιζε και μας απειλούσαν οι καταιγίδες
Ενώ πασχίζαμε να ξεδιαλύνουμε μέσα στο αλφάβητο των κοραλλιών
Υδρίες και τάφους θαλασσινούς
Και παλιούς καθρέφτες που επάνω στην όψη τους
Έπλεαν κάποτε μελωδικές τριήρεις

Ύφαλοι και νερό και μες στην άμμο θαμμένα
Τα λείψανα μιας σκουριασμένης άνοιξης
Ακρωτηριασμένα αγάλματα εκμαγεία του έρωτα γύψινες προσωπίδες
Θρυμματισμένοι κίονες και γκρεμισμένοι ναοί
Μια κόρη χρυσωμένη από χιλιάδες φθινόπωρα
Ένα πλήθος λαμπερά ονόματα
Και οι πρώτες μολπές των σειρήνων
Υπόγειες σκοτεινές στοές όπου σαν άλλοτε θρηνεί ο αγέρας
Το αναπαμένο μες στα ερείπια χέρι του χωρικού
Οι νεκρές αυλητρίδες που αχτινοβολούν κάτω απ’ το χώμα
Το γαμήλιο πέπλο τα κάνιστρα της πομπής
Ο περιούσιος σπόρος κάποιας ολόφωτης ζωής
Που επαναλαμβάνεται από φυτό σε φυτό
Η αναμμένη δάδα που μεταβιβάζεται από χέρι σε χέρι
Γοργόνες και Τρίτωνες και θαλάσσιοι ίπποι
Που πάντοτε σέρνουν το άρμα της Αμφιτρίτης

Αλλά και μέσα στο νεκρό τούτο βασίλειο
Σ' ανακαλύπτω πανάρχαιη κρήνη της πατρίδας μου
Όπως του ύπνου το μαργαριτάρι ανακαλύπτει στη δύση το κοχύλι του
Όπως το ρόδο την πορφυρή του λάμψη μέσα στο μνήμα της σκιάς

Δώσ’ μου τη διάφανη παρθενική λαλιά σου
Για να μπορώ πιο εύκολα να υπερασπίσω την αγάπη
Για να χαρίσω στο χιόνι της φωνής μου τη ζεστασιά
Απ’ τη μενεξεδένια σου πληγή σταλάζει ο ουρανός
Βλέπω κιόλας το αείροο φως της καταγωγής μου
Τον αναλλοίωτο πίνακα των στοιχείων
Ακούω το κάλεσμα του προαιώνιου δρυμού
Μέσα στου γκρίζου πρωινού την ανατριχιαστική σιωπή
Αισθάνομαι πως ξαναγεννιέμαι

Μακριά εκεί κάτω στον ορίζοντα
Ένας απέραντος κύκλος λευκών πουλιών εκτείνεται
Εκτείνεται ολοένα

Πηγή: Συγκεντρωτική έκδοση Τάκης Βαρβιτσιώτης | Ποιήματα 1941-2002 (2003)

[wings]

Edvard Munch, The Girl by the Window (1893)
© 2014 The Munch Museum / The Munch-Ellingsen Group / Artists Rights Society
(ARS), New York
Πηγή: The Girl by the Window | The Art Institute of Chicago

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Χριστουγεννιάτικα τριαντάφυλλα

Ο τελευταίος καπνός
Στην όχθη τ’ ουρανού

Πίσω απ’ το τζάμι
Χέρια κάτασπρα
Ικετεύουν σαν πουλιά

Κι ένα λυχνάρι θρυμματίζεται
Σχηματίζοντας
Μικρές κόκκινες φλόγες

Τότε
Κάποια παιδούλα
Αρχίζει να γράφει
Το πιο ωραίο της ποίημα

Από τη συλλογή Η ατραπός (1984)

Για τη συλλογή αυτή ο ποιητής Τάκης Βαρβιτσιώτης τιμήθηκε το 1984 με το Α' Κρατικό Βραβείο Ποίησης.

[wings]

Efyges Nwris - Arvanitaki - YouTube

Σταμάτης Σπανουδάκης & Αντώνης Ανδρικάκης, Έφυγες νωρίς
(τραγούδι: Ελευθερία Αρβανιτάκη / δίσκος: Κοντραμπάντο (1986))

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Παρελθόν

[Ενότητα Πρώτα ποιήματα (1941)]

Έφυγες
Και οι καθρέφτες έχουν σβήσει

Ακόμα θυμούμαι
Το χέρι σου
Που αναζητούσε τον ήλιο

Έμεινε μόνο
Ένα φθινόπωρο
Μια μακρινή ομίχλη
Το παράπονο της υδρορρόης

Κι όταν νυχτώνει
Κάποια βροχή από άστρα
Που φέγγει

Πίσω από τη μνήμη

Πηγή: Συγκεντρωτική έκδοση Τάκης Βαρβιτσιώτης | Ποιήματα 1941-2002 (2003)