Πηγές & βοηθήματα του σύγχρονου Έλληνα μεταφραστή: τελικά τι είναι αξιόπιστο, τι δεν είναι και γιατί;

wings · 9 · 10871

wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 74459
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Έγραψα νωρίτερα σε άλλο νήμα αυτά που θα διαβάσετε παρακάτω και θαρρώ πως ήρθε η ώρα να κάνουμε μια σοβαρή κουβέντα για τις πηγές που μπορούμε να χρησιμοποιούμε ανενδοίαστα και χωρίς φόβο και πάθος. Με την παρότρυνση του nickel ανοίγω νέο νήμα εδώ και κάθε πρόταση και άποψη είναι ευπρόσδεκτη. Σας παρακαλώ, όμως, να μην αρχίσουμε πάλι να λιθοβολούμε τις πηγές που μνημονεύω ή και αρκετές άλλες, χωρίς παράλληλα να αναφέρουμε και τα δυνατά τους σημεία, γιατί τότε θα είναι σαν να παραδεχόμαστε ότι ο σύγχρονος Έλληνας μεταφραστής είναι στο μάτι του κυκλώνα και βαδίζει εντελώς ξι(υ)πόλητος στ' αγκάθια:

...δράττομαι της ευκαιρίας για να επισημάνω (και ναι, είμαι ΕΚΤΟΣ ΘΕΜΑΤΟΣ του νήματος αυτού) ότι αν συμμαζέψω τα γραφόμενά μας τον τελευταίο καιρό (και μη με κάνετε να αρχίσω να γεμίζω με συνδέσμους από άλλα νήματα την κάθε αναφορά μου):

- η ΕΛΕΤΟ γενικώς λέει αηδίες, άρα TELETERM & INFOTERM: τζιζ και μακριά
- τα γλωσσάρια της Microsoft λένε επίσης αηδίες, άρα MS Glossaries: τζιζ και μακριά
- το Eurodicautom είναι ελλιπές, δεν ενημερώνεται πλέον και έχει πολλά λάθη, άρα Eurodicautom: τζιζ και μακριά
- Το Magenta έχει πολλά λάθη καθώς και το λεξικό ΣΤΑΦΥΛΙΔΗ, άρα Magenta & Hyperlexicon: τζιζ και μακριά
- Το ελληνοαγγλικό λεξικό ΧΙΩΤΑΚΗ έχει αποδόσεις σε απαράδεκτα αγγλικά, άρα ΧΙΩΤΑΚΗΣ: τζιζ και μακριά
- Το οικονομικό/εμπορικό Magenta έχει σοβαρά λάθη, άρα Magenta Οικονομικό: τζιζ και μακριά
- Το ΜΕΛ είναι αυτό που περιέχει τις λέξεις με τη γραφή που χρησιμοποιείται επίσημα στα σχολειά αλλά δεν μας φτάνει
- Το ΛΚΝ θεωρείται το πληρέστερο λεξικό μας από κάθε άποψη αλλά άμα μας βολεύει επιχειρηματολογούμε με βάση το λεξικό Μπαμπ.
- Το Λεξικό Κριαρά είναι καλό αλλά παλιότερο και «λίγο»
- Οι ελληνικές αποδόσεις στο Answers.com και στο Webster's είναι συχνά λαθεμένες ή ημιπλήρεις
- H Wikipedia καλά τα λέει αλλά κατηγορήθηκε για λογοκλοπή. Η ελληνική της έκδοση είναι άσ' τα να πάνε...

Ήδη, νιώθω τσουρουφλισμένη και μάλλον πρέπει να χρησιμοποιώ τη φαντασία μου και μόνο, για την ερμηνεία ακόμη και κάθε ελληνικής λέξης που δεν κατέχω καλά, γιατί άκρη δεν βρίσκουμε και έχουμε από μια κακιά κουβέντα να πούμε για όλα αφορίζοντας και χωρίς να επισημαίνουμε τα αντίστοιχα καλά σημεία όλων των προαναφερθεισών πηγών και πολλών άλλων. Να με σχωρνάτε, αλλά το φόρουμ αρχίζει και μου θυμίζει «κίτρινα» τηλεοπτικά προγράμματα και δημοσιεύματα όπου όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια αντί να πηδήξει και να τα πιάσει.



Π.χ. το Teleterm περιέχει σήμερα (21/11/2006) 119.134 λήμματα. Μην ακούσω κανένα να μιλάει μόνο για το «δυφίο» [Μίνα, για σένα χτυπάει η καμπάνα]. Κάτι παρόμοιο ισχύει για τις περισσότερες πηγές που αναφέρω και για όσες άλλες έχετε να απαριθμήσετε οι υπόλοιποι. Προτιμότερο θα είναι να ξεσκονίσουμε λίγο τα λεξικούλια μας προτού πάρουμε θέση στο θέμα αυτό.


Βλέπε και:  H κατάσταση των πραγμάτων στην ελληνική λεξικογραφία (3/2023)
« Last Edit: 30 Mar, 2023, 10:51:36 by spiros »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 856540
    • Gender:Male
  • point d’amour
Χωρίς τα παραπάνω, δεν θα μπορούσε να περπατήσει καν.
Look up Multiple Greek, Ancient Greek and Latin dictionaries — Οὕτω τι βαθὺ καὶ μυστηριῶδες ἡ σιγὴ καὶ νηφάλιον, ἡ δὲ μέθη λάλον· ἄνουν γὰρ καὶ ὀλιγόφρον, διὰ τοῦτο καὶ πολύφωνον (Plutarch)



wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 74459
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Χωρίς τα παραπάνω, δεν θα μπορούσε να περπατήσει καν.

Συμφωνώ πέρα για πέρα. Αλλά ξέρεις τι αντιλαμβάνομαι καθημερινά; Το θέμα είναι και κοινωνικό. Δείχνουμε να μην αντιλαμβανόμαστε αυτό που λες, και συχνά για να επιβάλουμε την άποψή μας, χρησιμοποιούμε τις πηγές κατά το δικό μας δοκούν και τις προγράφουμε αντιστοίχως.

Θα πω ένα απλό παράδειγμα για τα κείμενα που δεν ασχολούμαι εγώ και επομένως δεν έχω και σχετικά λεξικά: για οικονομικά  θέματα, δεν έχω ακούσει μέχρι τώρα καλή κουβέντα για κανένα λεξικό μας. Μα είναι δυνατόν; Μα δηλαδή, αν έχω μια λεξούλα τέτοιου είδους σε ένα άλλου θέματος κείμενο (ο Νίκος ξέρει ότι συχνά μου τυχαίνει), γιατί να μην υπάρχει ένας κοινά αποδεκτός όρος χωρίς να χρειάζεται να κάνουμε την απόδοσή της Ομηρικό ζήτημα; Ο Χιωτάκης μάς βρομάει, ο Χρυσοβιτσιώτης μας ζαλίζει, το νέο Ματζέντα λέει ό,τι θέλει, το Eurodicautom αναξιόπιστο και ξεπερασμένο, οι λίγοι αντίστοιχοι όροι του είδους στο teleterm φαιδροί - ε, πού στο καλό να βρω πώς να πω μια και μοναδική ταλαίπωρη λεξούλα και να τολμήσω μια απόδοση δίχως να εκτεθώ; Γιατί, όσο και να μη με νοιάζει η κατακραυγή των πολλών, δεν μου αρέσει κιόλας όταν προτείνω κάτι στο κείμενό μου και με λιθοβολούν χωρίς να καταλήγουν κάπου.
« Last Edit: 21 Nov, 2006, 16:35:54 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


user10

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 1243
    • Gender:Female
Ξεκινώντας, να πω ότι δε διαφωνώ με όσα λέτε. Για εμένα όμως, το πρόβλημα εντοπίζεται αλλού: πολλές φορές, οι εξελίξεις στις διάφορες επιστήμες τρέχουν, και μαζί τους τρέχει και η γλώσσα· η γλώσσα που τρέχει περισσότερο από τις άλλες είναι η αγγλική, για λόγους που όλοι γνωρίζουμε, μη σας κουράζω λοιπόν τώρα. Η αγγλική, όπως και πάλι γνωρίζουμε όλοι, έχει την ιδιότητα να δημιουργεί όρους από το πουθενά, βασιζόμενη σε λέξεις που ήδη προϋπάρχουν.

Το ζήτημα λοιπόν είναι ότι οι περισσότεροι επαγγελματίες διαφόρων ειδικοτήτων (οικονομολόγοι, τεχνικοί πληροφορικής κτλ) τείνουν να χρησιμοποιούν τους αγγλικούς όρους αμάσητους, χωρίς να προσπαθούν καν να τους αποδώσουν με κάποιον τρόπο στα ελληνικά. Από την άλλη, ανάγκη για νέους όρους υπάρχει, και η ΕΛΕΤΟ κάνει μεν ό,τι μπορεί αλλά δεν υπάρχει βρε παιδιά και ένας φορέας επίσημος, υπεύθυνος και καλύτερα οργανωμένος που να τροφοδοτεί με όρους την αγορά. Εγώ εκεί εντοπίζω το μεγαλύτερο μέρος του προβλήματος.

Πιστεύω επίσης πως ένα πρώτο βήμα είναι να γίνεται συζήτηση για όρους που δεν έχουν αποδοθεί ακόμα στα ελληνικά, έστω και σε επίπεδο φόρουμ, απαλλαγμένη όμως από αφορισμούς.

Να δώσω κι ένα δικό μου παράδειγμα: πριν μερικά χρόνια, μετάφρασα μεγάλο μέρος ενός έργου που αφορούσε τη δευτερογενή χρηματιστηριακή αγορά. Τέσσερα βιβλία του οικονομικού πανεπιστημίου αθηνών διάβασα η άμοιρη, όλοι οι όροι που έψαχνα στα αγγλικά ήταν. Ρώτησα και μια γνωστή μου, οικονομολόγο, πάλι αγγλικά μου απαντούσε. Εκεί λοιπόν που δεν είχα απαντήσεις, είτε έδινα τους όρους περιφραστικά είτε χρησιμοποιούσα  αποδόσεις που συμβίβαζαν τα λήματα διαφόρων λεξικών που είχα στη διάθεσή μου και που όλα διαφωνούσαν μεταξύ τους. Σε τέτοιες περιπτώσεις τι κάνουμε βρε παιδιά;



banned8

  • Jr. Member
  • **
    • Posts: 129
    • Gender:Male
Όταν κρίνουμε ένα έργο, βοηθάει να γνωρίζουμε καλά το συνολικό «τοπίο», για να είμαστε αντικειμενικοί, ακριβοδίκαιοι και, ενίοτε, επιεικείς.

Πρώτα απ’ όλα, σ’ ένα μεγάλο έργο οφείλουμε δέος για τον όγκο του. Αλλιώς όμως θα κρίνεις τον Παρθενώνα κι αλλιώς τις πυραμίδες. Διότι αναπόφευκτα κάποια στιγμή θα έρθεις στη λεπτομέρεια.

Ο (υποθετικός) τέλειος κριτής θα μπορούσε να πιάσει ένα έργο αναφοράς (μια εγκυκλοπαίδεια ή ένα λεξικό) και να πει ότι είναι κατά 97% ακριβές ή κατά 75% πλήρες (επισημαίνω ότι η έννοια της πληρότητας έχει να κάνει περισσότερο με την έννοια της ισορροπίας της ύλης).

Σεβόμαστε όλα τα λεξικά για τον όγκο της δουλειάς που περιέχουν. Στην Ελλάδα πρέπει να έχουμε και κατανόηση για τους δυσμενείς όρους υπό τους οποίους συντάσσονται και κυκλοφορούν. Πρέπει να είμαστε ευγνώμονες για κάποια εκδοτικά εγχειρήματα (π.χ. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του Δρανδάκη, Μέγα Λεξικόν Όλης της Ελληνικής Γλώσσης του Δημητράκου, Πάπυρος-Larousse-Britannica, Μέγα Αγγλοελληνικόν Λεξικό Οδυσσέα), για κάποιες δουλειές που έγιναν σε βάθος χρόνου και με πολύ μεράκι (π.χ. Αντιλεξικόν Βοσταντζόγλου, Ελληνοαγγλικό λεξικό του Σταυρόπουλου), αλλά και για πιο πρόσφατα συλλογικά έργα (π.χ. Λεξικό Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, βάση ορολογίας της ΕΛΕΤΟ).

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις και στα πλείστα όσα άλλα έργα που μας φωτίζουν και φώτισαν και τους παραπάνω (μια και τίποτε δεν παράγεται εκ του μηδενός), υπάρχει τεράστιο ποσοστό χρήσιμης και αξιόπιστης ύλης. Και ένα μικρό ποσοστό ανακριβειών, λαθών, ελλείψεων, παραλείψεων, ανεπίκαιρων όρων, αστοχιών, παρωχημένων πληροφοριών κ.λπ.

Η κριτική που κάνουμε δεν μπορεί να είναι απαξιωτική για το σύνολο ενός έργου. Αν πω ότι δεν πρέπει να ενημερωνόμαστε για τα της χημείας από τον Δρανδάκη, δεν σημαίνει ότι απαξιώνω τη σημασία του έργου για τον καιρό που εκδόθηκε, ή και για σήμερα σε όσα διαχρονικά περιέχει. Κατά το ίδιο μέτρο, δεν περιμένω να βρω σύγχρονες εκφράσεις στον Βοσταντζόγλου και τον Δημητράκο ή ορολογία γενετικής στον Οδυσσέα.

Δικαιούμαστε ωστόσο να ασκούμε ένα είδος γενικότερης κριτικής όταν ένα μεγάλο έργο χαρακτηρίζεται στο σύνολό του από κάποιες συγκεκριμένες αδυναμίες. Κανένας δεν βγήκε να πει για το λεξικό του Κριαρά ότι είναι μικρό και παλιό με απαξιωτική διάθεση. Είναι ένα αντικειμενικό σχόλιο που δεν περιορίζει σε τίποτε την αξία του έργου για τον καιρό που βγήκε και για τις προθέσεις του συντάκτη του.

Γνωρίζουμε ωστόσο τη γενικότερη κριτική που έχει ασκηθεί στο λεξικό Μπαμπινιώτη (π.χ. ότι επιδιώκει να είναι κανονιστικό και μάλιστα με βάση τις θεωρίες μιας συγκεκριμένης ομάδας ανθρώπων). Αλλά, επίσης, αυτή η κριτική δεν αρνείται το κύρος πολλών από τα σχόλια τα οποία περιέχει και συχνότατα επικαλούμαστε. Δεν είναι το όνομα Μπαμπινιώτης που δίνει το κύρος στα σχόλια, αλλά η λογική και η τεκμηρίωση που περιέχουν.

Μπορώ επίσης ευθαρσώς να πω ότι σε κάποια δίγλωσσα λεξικά υπάρχει υψηλό ποσοστό λαθών, ελλείψεων ή αστοχιών.

Και επίσης να συμφωνήσουμε ότι πολλοί διαφωνούν ως προς το πόσο εύστοχοι είναι πολλοί από τους όρους της ΕΛΕΤΟ. Γι’ αυτό το θέμα, μπορούμε να κάνουμε μεγάλη συζήτηση, οπότε δεν θα επεκταθώ εδώ.

Απλώς θέλω να καταλήξω σε ένα συμπέρασμα: Όλα τα βοηθήματα είναι χρήσιμα. Ας μην ξεχνάμε το Γκουγκλ και τις πηγές στις οποίες αυτό μας οδηγεί. Ωστόσο, σε όλες τις περιπτώσεις, απαιτείται διασταύρωση και γλωσσική ευαισθησία. Η εγκυρότητα μιας πληροφορίας ή μιας απόδοσης ή η ευστοχία ενός προτεινόμενου όρου κρίνονται με δεκάδες διαφορετικά κριτήρια, συχνά εντελώς προσωπικά. Και φυσικά, όσο εύστοχος κι αν είναι ένας όρος της ΕΛΕΤΟ για το διαγωνισμό της ΔΕΗ, κανένας δεν είναι υποχρεωμένος να τον χρησιμοποιήσει σ’ έναν υπότιτλο.

Καθημερινά και συνεχώς στρεφόμαστε στα βοηθήματα αυτά για τις δουλειές μας. Στο βαθμό που αμφισβητούμε κάποιο κομμάτι τους, κάνουμε πλουσιότερα και καλύτερα τα βοηθήματα που θα ακολουθήσουν. Εγώ διατηρώ το δικαίωμα να διαφωνώ με όσους υιοθετούν έναν αποτυχημένο όρο που έχει προταθεί, αλλά και με όσους πολεμούν έναν επιτυχημένο όρο. Στη γλώσσα οι μάχες δίνονται κατά περίπτωση και οι γενικεύσεις ουδόλως εξυπηρετούν.

Όσο για την εύλογη απορία της Βίκης («εμένα τον άσχετο στο τάδε θέμα ποιος θα με πληροφορήσει αξιόπιστα;»), η απάντηση είναι μία: «η κοινή γνώμη». Και προς το παρόν, ένα ψήγμα της κοινής γνώμης στη δική μας δουλειά βρίσκεται στο translatum. Ελάχιστοι είμαστε τώρα αυτοί που μπορούμε να βοηθήσουμε και βοηθάμε με τα λίγα που ξέρουμε, αλλά θα γίνουμε περισσότεροι. Ίσως οι άλλοι δεν έχουν ακούσει ότι αμειβόμαστε με σιροπιαστά γλυκά:-}

PS. 1. Α ναι. Το «τζιζ» προοριζόταν για την «ογκοψηφίδα».)

PS. 2. Προφανώς, ασπάζομαι απόλυτα την άποψη της palavra:

Πιστεύω επίσης πως ένα πρώτο βήμα είναι να γίνεται συζήτηση για όρους που δεν έχουν αποδοθεί ακόμα στα ελληνικά, έστω και σε επίπεδο φόρουμ, απαλλαγμένη όμως από αφορισμούς.


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 74459
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
PS. 2. Προφανώς, ασπάζομαι απόλυτα την άποψη της palavra:
Quote
Πιστεύω επίσης πως ένα πρώτο βήμα είναι να γίνεται συζήτηση για όρους που δεν έχουν αποδοθεί ακόμα στα ελληνικά, έστω και σε επίπεδο φόρουμ, απαλλαγμένη όμως από αφορισμούς.

Να υπενθυμίσω ότι μια τέτοια συζήτηση είναι στα αζήτητα της ενότητας «Αγγλ.>Ελλ./Γλωσσικά σημειώματα» εδώ και μια βδομάδα περίπου και θα ακολουθήσουν κι άλλα.:-)

(Προσθήκη από τον άλλο συντονιστή: https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=5861.0 )

« Last Edit: 21 Nov, 2006, 20:18:53 by nickel »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


spaceoddity

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 1206
    • Gender:Female
Κρίμα που πνίγομαι (θα δείτε γιατί στο πιο δίπλα παράθυρο), αλλά σαν πρώτη απάντηση (εδώ, χρόνο και όρεξη να έχω να "ποστάρω"...):
GOOGLE RULES
Θα πω έτσι απλά: αν δεν υπήρχε το google, η δουλειά που βγάζω (εγώ προσωπικά) δεν θα ήταν ούτε κατά διάνοια δόκιμη και κατανοητή... (με μια διευκρίνιση: δεν δουλεύω λογοτεχνία και φιλοσοφία όπου εκεί οι κανόνες είναι άλλοι και δεν εμπλέκονται teleterm, inforterm, ούτε καλά καλά euorodicautom... στον χώρο της τεχνικής μετάφρασης-και ειδικά προς αγγλικά, το number one κορυφαίο και χρήσιμο εργαλείο είναι το google, τελεία και παύλα... δεν είναι λεξικό σύμφωνοι, αλλά ο εξοικειωμένος και υποψιασμένος χρήστης μπορεί να το χρησιμοποιήσει σωστά και έγκυρα ως λεξικό πρώτης τάξης)


Foivos M

  • Semi-Newbie
  • *
    • Posts: 2
    • Gender:Male
Αξίζει να αγοράσω το hyper lexicon; Έχει όντως λήμματα με ορολογία επιστημών όπως διαφημίζει; Είναι σωστά και αξιόπιστα τα ερμηνευματα;
Ευχαριστώ.


spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 856540
    • Gender:Male
  • point d’amour
Αντί για έντυπα, καλύτερα ηλεκτρονικά. Από την άλλη, έντυπα σύγχρονα και ειδικευμένα (αναλόγως των ενδιαφερόντων) που καλύπτουν κενά.
Για γενικό λεξικό προτιμώ το English-Greek-English dictionary Ideal for English Speakers by Magenta
Βλέπε και: I am looking for such and such a specialized glossary (from/into Greek)
Look up Multiple Greek, Ancient Greek and Latin dictionaries — Οὕτω τι βαθὺ καὶ μυστηριῶδες ἡ σιγὴ καὶ νηφάλιον, ἡ δὲ μέθη λάλον· ἄνουν γὰρ καὶ ὀλιγόφρον, διὰ τοῦτο καὶ πολύφωνον (Plutarch)


 

Search Tools