Πνευματικά δικαιώματα για μετάφραση από το Διαδίκτυο

[Nefelaki]

Καλό μεσημέρι σε όλους,
είμαι καινούρια στην ιστοσελίδα. Ονομάζομαι Νεφέλη. Καταρχήν, θέλω να συγχαρώ τους δημιουργούς της. Επιδιώκοντας να ερευνήσω κάποια πράγματα περί πνευματικών δικαιωμάτων των μεταφραστών, ανακάλυψα την ιστοσελίδα και διάβασα αρκετά πριν κάνω εγγραφή.

Θα ήθελα να ρωτήσω τα εξής: μου έχει ζητηθεί από έναν φίλο μου να του κάνω μετάφραση σε κάποια κείμενα ενός blog που έχει. Θα μου τα εκτυπώσει και βέβαια θα γίνει επ' αμοιβή η μετάφραση, διότι είναι πάρα πολλές σελίδες. Απορία μου είναι, διατηρώ κανονικά ως έχουν κατά τον νόμο τα πνευματικά μου δικαιώματα ως μεταφράστριας των κειμένων αυτών; Δηλαδή, διαφοροποιούνται αυτά από το γεγονός ότι δεν πρόκειται για μετάφραση εκδοθέντος έργου αλλά έργου ιδιωτικής ανάθεσης και δη διαδικτυακού και όχι έντυπου; (Σημειωτέον ότι δεν έχω σπουδάσει μετάφραση. Ξέρω όμως 3 ξένες γλώσσες άπταιστα και μπορώ να κάνω κάτι τέτοιο, πρώτον γιατί έχω σχέση με ξενόγλωσσα κείμενα εδώ και πολλά χρόνια και δεύτερον λόγω συχνής χρήσης ξένων γλωσσών στις επαγγελματικές μου εμπειρίες, που προσωρινώς δεν είναι πολλές. Επίσης, έχω κάνει μεταπτυχιακό στο εξωτερικό, στο Cambridge συγκεκριμένα, και γενικά έχω χρησιμοποιήσει πολύ τις ξένες γλώσσες - αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά) Έχω ερευνήσει το θέμα γενικά για τα πνευματικά δικαιώματα των μεταφραστών αλλά, γνωρίζοντας ότι πρόκειται για ζήτημα δυναμικής ανάλυσης, καθώς υπάρχουν ακόμα προβλήματα διεκδίκησης, θα ήθελα να ξέρω αν υπάρχουν παραπάνω πληροφορίες για κάτι τέτοιο, δηλαδή για μετάφραση από διαδίκτυο.

Να σημειώσω επίσης ότι το παιδί μου είπε πως θέλει να γίνει η μετάφραση αυτή για να τη στείλει στο εξωτερικό ως μεταφρασμένη δική του δουλειά. Ούτως ή άλλως θα υποχρεούται να αναφέρει το όνομα της μεταφράστριας, σωστά; Να ρωτήσω και κάτι άλλο. Εάν στο μέλλον τεθεί θέμα να εκδοθεί το έργο του, αν π.χ. ενδιαφερθεί κάποιος εκδότης για την εργασία του και του ζητήσει να την εκδώσει, σαφώς πρέπει να αναφέρεται το όνομα του μεταφραστή στο έργο και αυτό το γνωρίζω, αυτό που θέλω να ρωτήσω είναι αν θα έχω κάποιο δικαίωμα επί των εσόδων από αυτό (αν δηλαδή εκδοθεί στο εξωτερικό εννοώ: το πρωτότυπο είναι στα ελληνικά και μου έχει ζητήσει να το μεταφράσω στα αγγλικά). Και το θέμα του ΟΣΔΕΛ; Μπορώ να απευθυνθώ σε αυτόν; Σας θέτω αυτά τα ερωτήματα προτού προχωρήσουμε στη σύνταξη και στην εξέταση του συμβολαίου, πολλώ δε μάλλον προτού προχωρήσουμε σε οποιαδήποτε υπογραφή.

Παρακαλώ να μου απαντήσετε όσο πιο σύντομα μπορείτε σε αυτά τα ερωτήματα. Σας ευχαριστώ θερμά για τη δέουσα προσοχή σας στο μήνυμά μου και ελπίζω να μη σας κούρασα με αυτό. Με ειλικρινή εκτίμηση,
Νεφέλη.

[banned8]

Η πρακτική που επικρατεί λέει ότι (α) τίποτε δεν εμποδίζει τον εκδότη ή όποιον σου αναθέτει την εργασία να δώσει τη μετάφραση σε κάποιον επιμελητή και να της αλλάξει τα φώτα (κάτι που κάνουν πολλοί επιμελητές εκδοτικών οίκων, στην Ελλάδα και αλλού, ακόμα και σε πρωτότυπα έργα -- θα δεις συχνά συγγραφείς να ευχαριστούν τους επιμελητές του εκδοτικού οίκου). Η μόνη απαίτηση που μπορείς να έχεις είναι οι όποιες αλλαγές σε πνευματικό σου έργο που θα φέρει την υπογραφή σου να γίνουν με τη συναίνεσή σου και σε συνεννοήση μαζί σου. Γενικά η αντιμετώπιση του έργου πρέπει να διέπεται από κανόνες που έχουν σχέση με κάθε πνευματικό μας παιδί, κάθε έργο που φέρει την υπογραφή μας. Επιτρέπεται να σου το βελτιώσουν, αλλά όχι να σου το χαλάσουν.

(β) Η οικονομική διάσταση του θέματος καθορίζεται από το ιδιωτικό συμφωνητικό. Αν θέλεις να διεκδικήσεις οικονομικά δικαιώματα (royalties) σε πιθανή εμπορική εκμετάλλευση του έργου, θα πρέπει να το κάνεις στα πλαίσια της αρχικής συμφωνίας και να μην περιμένεις να κριθεί μεθαύριο από κάποιο δικαστήριο. Δεδομένου ωστόσο ότι τα δικαιώματα του συγγραφέα κυμαίνονται σε ποσοστά 5-15% και του μεταφραστή θα πρέπει να αφαιρεθούν από τα ποσοστά του συγγραφέα, μην περιμένεις να είναι κάτι που θα θέλει ο συγγραφέας ή που θα σε κάνει πλούσια. Πιο λογική είναι μια συμφωνία που θα λέει: θέλω τόσα για τη μετάφραση για το διαδίκτυο και άλλα τόσα αν θα κυκλοφορήσει και σε έντυπη μορφή.

Πες μου αν υπάρχουν απορίες που δεν κάλυψα.

[Nefelaki]

Καλησπέρα,
σαφώς με καλύψατε! Πρέπει να σας ευχαριστήσω για αυτό, ιδίως για την αναφορά σας περί διάλυσης του μεταφραστικού έργου από διάφορους επιμελητές! Η αλήθεια είναι ότι έχω κάνει επιμέλεια σε μεταφραστικό έργο στη δουλειά μου αλλά σε συνεργασία με τους μεταφραστές και, όπου ήταν δυνατόν, και με τους συγγραφείς. Αναφέρομαι στη δουλειά μου στην ΑΘΗΝΑ 2004, οπότε και χρειάστηκε πάμπολλες φορές να κάνω αυτή τη δουλειά. Έχετε δίκιο στο ότι το λογικό στοιχείο είναι να ζητείται η άδεια του μεταφραστή για τις όποιες αλλαγές στο κείμενο. Αυτό θα το θέσω ως θέμα προτού υπογράψω. Σας ευχαριστώ πραγματικά πολύ και χάρηκα για την είσοδό μου στο forum και άρα και για τη δυνατότητα να συζητάμε τέτοια θέματα.
Διάβασα και το μήνυμα της κοπέλας που αναφερόταν στην ιδέα της για μετάφραση λογοτεχνίας που δεν έχει εκδοθεί ποτέ στην Ελλάδα. Έχω διαβάσει πάρα πολλά τέτοια βιβλία, π.χ. κινέζικα έργα που διάβασα στα αγγλικά (κινέζικα δεν ξέρω, τουλάχιστον όχι ακόμα!), και πολύ θα ήθελα να τα μεταφράσω. Αλλά τι θα γίνει; Είναι πολύ δύσκολη η υπόθεση αυτή. Σας ευχαριστώ και πάλι πολύ,
θα επικοινωνούμε δια της δραστηριότητας στο παρόν forum,
με ειλικρινή εκτίμηση,
Νεφέλη.