Επιμελητές, διορθωτές κλπ.

[Evmorfia]

Ίσως είναι λίγο χαζή η ερώτησή μου, αλλά θα την κάνω ούτως ή άλλως:

Μου έχει τύχει (και όχι μόνο μία φορά) σε σημειώσεις διορθωτή κάποιου μεταφραστικού γραφείου με το οποίο συνεργάζομαι να αναφέρεται ότι προτείνει μία διαφορετική μετάφραση (όχι αλλαγή διατύπωσης) από τη δική μου "υπογραμμίζοντας" όμως ότι δεν έχει δει το πρωτότυπο κείμενο. Όπως επίσης μου έχει τύχει να δω "πιθανές προτάσεις διαφορετικής απόδοσης" από συνάδελφο ο οποίος δηλώνει (στις παρατηρήσεις του) ότι δεν γνωρίζει ιταλικά και θα πρέπει οι "πιθανές του αποδόσεις" να ελεγχθούν με βάση το πρωτότυπο.

Και έρχομαι στην ερώτηση: όταν κάποιος κάνει επιμέλεια ενός βιβλίου (π.χ. λογοτεχνικού), ελέγχει τη μετάφραση λέξη προς λέξη με το πρωτότυπο ή ανατρέχει σε αυτό όταν αναγνωρίσει κάτι το οποίο ενδεχομένως δεν έχει μεταφραστεί ή αποδοθεί σωστά;

[auditor]

Συνήθως, ένα χοντρό πρόβλημα αποκωδικοποίησης φαίνεται με μια απλή ανάγνωση. Σκαλώνει, πώς να το πω; Ή πας πέντε σελίδες παρακάτω και συνειδητοποιείς ότι δεν βγαίνει νόημα, και τότε ανατρέχεις στο πρωτότυπο. Επίσης, στο πρωτότυπο ανατρέχεις όταν βλέπεις γενικά "παράξενα" πράγματα, τα οποία μπορεί να είναι α) λάθος, β) σωστά, γ) σωστά ως προς την αποκωδικοποίηση, μούχτι ως προς την απόδοση.
Αν, βέβαια, πέσεις σε περίπτωση όπου στις πρώτες είκοσι σελίδες βρήκες καμιά εκατοστή χοντρότατα λάθη, ε, από εκεί και πέρα πηγαίνεις λέξη προς λέξη.

Τώρα, σε ό,τι αφορά αυτό

Όπως επίσης μου έχει τύχει να δω "πιθανές προτάσεις διαφορετικής απόδοσης" από συνάδελφο ο οποίος δηλώνει (στις παρατηρήσεις του) ότι δεν γνωρίζει ιταλικά και θα πρέπει οι "πιθανές του αποδόσεις" να ελεγχθούν με βάση το πρωτότυπο.

μου έχει τύχει φίλος εκδότης να μου ζητήσει να τσεκάρω κάτι μεταφράσεις που του είχαν δώσει από τα γαλλικά, τα οποία αγνοώ. Η δουλειά έγινε ως χάρη για φίλο. Το τονίζω. Έτσι, διόρθωνα ορθογραφικά ή καραμπινάτα συντακτικά, αλλά σε κάτι φάσεις που πραγματικά δεν έβγαζα νόημα, απλώς το έβαζα σε έναν μεγάλο κόκκινο κύκλο και έλεγα να ελεγχθεί με βάση το πρωτότυπο.

edit: τα παραπάνω αφορούν μετάφραση βιβλίων. Όταν πρόκειται για κείμενα της ειδικότητάς μου (της γνωστής), όταν τα παίρνω στα χέρια μου και υπάρχει λάθος, συνήθως όχι μόνο το πιάνω, αλλά τις περισσότερες φορές ξέρω και τι λέει στο πρωτότυπο.

[Zazula]

Ditto. :-)

[banned8]

Καλημέρα. Εγώ, για να μην πω ένα σκέτο ditto (αποκλείεται να ξαναπιάσετε τον Zazula σε τόσο λακωνική στιγμή), θα προσθέσω ότι όσοι έχουμε κάνει αρκετές διορθώσεις, και μάλιστα από διαφορετικά μετερίζια (βράσε ρύζια), μπορούμε να ισχυριστούμε ότι έχουν δει απ' όλα τα ματάκια μας. Δεν υπάρχει κανένας κανόνας και καμιά στατιστική σ' αυτά. Όπως υπάρχουν διαφορετικά κείμενα και λογιών-λογιών μεταφραστές, έτσι υπάρχουν και όλες οι πιθανές εκδοχές στη διόρθωση.

[Evmorfia]

Σας ευχαριστώ πολύ όλους :-)

[Claire P.]

Να μπω και εγώ στην κουβέντα; Ας υποθέσουμε ότι σας δίνουν για διόρθωση-επιμέλεια ένα κείμενο επιστημονικής φύσης που έχει γραφτεί στα ελληνικά. Μόνο που αυτά δεν είναι ακριβώς ελληνικά αλλά ένα συνονθύλευμα δημοτικής, καθαρεύουσας, επιστημονικών και λαϊκών εκφράσεων με χοντρά συντακτικά λάθη. Τι πρωτοδιορθώνετε και σε τι κατάσταση το αφήνετε; Μπορούμε να ξεκοιλιάσουμε ένα κείμενο για να το κάνουμε ανθρώπινο; Α, και τι είναι proofreading, γιατί δεν ξέρω;

[banned8]

Α, και τι είναι proofreading, γιατί δεν ξέρω;

Από την Wikipedia:
The term proofreading is sometimes used incorrectly to refer to copy-editing. This is a separate activity, although there is some overlap between the two. Proofreading consists of reviewing any text, either hard copy (on paper) or electronic copy (on a computer) and checking for typos and formatting errors. This may be done either against an original document or "blind" (without checking against any other source). Many modern proofreaders are also required to take on some light copy-editing duties, such as checking for grammar and consistency issues.

Από το σχεδόν ομώνυμο translatus:
Proofreading: In translation, proofreading involves checking a translated document for many different things. For example, at Translatus, our proofreaders are translators who review another translator's work to primarily check for correct spelling, punctuation and grammar. Our proofreaders also revise terminology, apply formatting, or improve the general flow of a document.

[banned8]

Μπορούμε να ξεκοιλιάσουμε ένα κείμενο για να το κάνουμε ανθρώπινο;

Χωριστή απάντηση σε χωριστό ερώτημα: Οφείλουμε να κάνουμε ένα κείμενο ανθρώπινο – ακόμα κι αν πρέπει να του αλλάξουμε τα φώτα (αλλάζω τη μεταφορά γιατί δεν με βολεύει η δική σου).

[Claire P.]

Σε ποιον βαθμό όμως; Αν είχες ένα ιατρικό εγχειρίδιο του 2007 που ανακάτευε δημοτική και καθαρεύουσα, λόγιες και λαϊκές εκφράσεις, τι αποτέλεσμα θα επιδίωκες;

[banned8]

Σε ποιον βαθμό όμως; Αν είχες ένα ιατρικό εγχειρίδιο του 2007 που ανακάτευε δημοτική και καθαρεύουσα, λόγιες και λαϊκές εκφράσεις, τι αποτέλεσμα θα επιδίωκες;

Γενική απάντηση (πόσο ειδική να δώσω χωρίς να βλέπω το βιβλίο;):
Θα επιδίωκα, σύμφωνα με τις δικές μου αντιλήψεις για τη γλώσσα (άρα με τις δικές μου ικανότητες και με τις δικές μου ελλείψεις), να «επικοινωνήσω» με τον αναγνώστη στο ίδιο επίπεδο που το επιχειρεί ο συγγραφέας στη δική του γλώσσα.

Η νομική και οι επιστήμες έχουν ακόμα κάποιες εκκρεμότητες, και στο ύφος και στο λεξιλόγιο, και δεν είναι εύκολο να έχεις ένα κείμενο που να ρέει χωρίς να ενοχλεί κάποιους πού και πού. Θέλει μεγάλη μαστοριά για να κερδίσεις όλους τους αναγνώστες. Όταν είναι μετάφραση, δυσκολεύουν περισσότερο τα πράγματα γιατί δύσκολα μπορείς να αποφύγεις τις κακοτοπιές. Θα πρέπει να ξέρεις, πρώτα απ' όλα, ποιο είναι το κοινό σου. Αλλιώς θα διατυπώσεις ένα βιβλίο ιατρικής για το πλατύ κοινό, σαν εκπομπή του Κεφαλογιάννη, κι αλλιώς όταν απευθύνεται σε άτομα που έχουν συνηθίσει να διαβάζουν «εγχειρίδια».

Αλλά φλυαρώ για γνωστά πράγματα, επειδή δεν μπορώ να μιλήσω πιο συγκεκριμένα. Άλλη απορία έχω: Proofreading είπες. Συνήθως το proofreading δεν έχει απαιτήσεις ξαναγραψίματος. Μήπως πρέπει να αποσαφηνίσεις πρώτα απ' όλα αυτό το κομμάτι, μια και θα προκύπτει και ζήτημα αμοιβής;

[Claire P.]

Άλλη απορία έχω: Proofreading είπες. Συνήθως το proofreading δεν έχει απαιτήσεις ξαναγραψίματος. Μήπως πρέπει να αποσαφηνίσεις πρώτα απ' όλα αυτό το κομμάτι, μια και θα προκύπτει και ζήτημα αμοιβής;

Το ερώτημα περί proofreading ήταν μια απλή αναλαμπή. Το βιβλίο το διορθώνω αφιλοκερδώς... και ταλαιπωρούμαι επίσης αφιλοκερδώς... Είναι για τον πεθερό μου, οπότε δεν μπορώ να εκφραστώ και καταλλήλως για τα ελληνικά του. Γενικά πάντως προσπαθώ να μην αλλάξω υπερβολικά το κείμενο, εκτός αν πρόκειται για εντελώς ακατάληπτο λόγο, οπότε πέφτει ξαναγράψιμο. Πιθανότατα θα απευθύνεται σε φοιτητές ιατρικής (που δεν είναι και οι πιο μορφωμένοι από γλωσσική άποψη). Ο Πλάτωνας γράφει κάπου ότι οι φιλόλογοι είναι οι πιο ηλίθιοι άνθρωποι μετά τους γιατρούς. No offense για τους γιατρούς, άλλωστε εγώ η καημένη φιλόλογος είμαι.

[banned8]

Ναι, και οι φιλόσοφοι, οι λιγότερο ηλίθιοι. Δώσε μου γενίκευση και πάρε μου την ψυχή.

Αν δεν παίρνεις λεφτά, βάλε όλο σου το μεράκι (να το ευχαριστηθείς τουλάχιστον). Τίμησε τις σπουδές σου και τις ευαισθησίες σου, μην επαναπαυτείς στο επιεικές μάτι του αναγνώστη σου. Και γράψε το σε μια στρωτή δημοτική που θα εκπλήσσει μόνο ευχάριστα. Καλή τύχη.

[λinaπ]

Και καλή δύναμη! :-)

[Claire P.]

Ευχαριστώ!