Κώστας Γ. Καρυωτάκης

[wings]

Δελφική εορτή

Στους Δελφούς εμετρήθηκε το πνεύμα δύο Ελλάδων.
Ο Αισχύλος πάλι εξύπνησε την ηχώ των Φαιδριάδων.
Lorgnons, Kodaks, operateurs, στου Προμηθέα τον πόνο
έδωσαν ιδιαίτερο, γραφικότατο τόνο.
Ένας λυγμός εκίνησε τ' απίθανα αυτά πλήθη.
Κι όταν, χωρίς να πέσει αυλαία, η ομήγυρις διελύθη,
τίποτε δεν ετάρασσε την ιερή εκεί πέρα
σιγή. Κάποιος γυπαετός έσχισε τον αιθέρα...

Από τη συλλογή Ελεγεία και σάτιρες (1927)

[Cuttlefish]

A friend has mentioned Βράδυ (Κώστας Καρυωτάκης) as his favorite poem, one which always makes him cry.  I have tried to find a translation of the whole poem (unsuccessfully), and machine-translated it with only limited success.  Some, I am sure, is a matter of idiomatic speech that does not machine-translate.  For now, I am asking about the last line (that is the subject line of this thread), but any hints as to expressions or meanings that the machine would miss would be very helpful indeed!

The entire poem follows: (if this violates forum rules, mod/admins, please delete it)

Βράδυ

Τα παιδάκια που παίζουν στ' ανοιξιάτικο δείλι
μια ιαχή μακρυσμένη –
τ' αεράκι που λόγια με των ρόδων τα χείλη
ψιθυρίζει και μένει,

τ' ανοιχτά παραθύρια που ανασαίνουν την ώρα,
η αδειανή κάμαρά μου,
ένα τραίνο που θα 'ρχεται από μια άγνωστη χώρα,
τα χαμένα όνειρά μου,

οι καμπάνες που σβήνουν, και το βράδυ που πέφτει
ολοένα στην πόλη,
στων ανθρώπων την όψη, στ' ουρανού τον καθρέφτη,
στη ζωή μου τώρα όλη...

Από τη συλλογή Ελεγεία και σάτιρες (1927)

Thank you in advance for any help you can offer.

[banned8]

Here's a quick, almost word-for-word, translation of the whole thing.

ΒΡΑΔΥ Τα παιδάκια που παίζουν στ' ανοιξιάτικο δείλι μια ιαχή μακρυσμένη – τ' αεράκι που λόγια με των ρόδων τα χείλη ψιθυρίζει και μένει, τ' ανοιχτά παραθύρια που ανασαίνουν την ώρα, η αδειανή κάμαρά μου, ένα τραίνο που θα 'ρχεται από μια άγνωστη χώρα, τα χαμένα όνειρά μου, οι καμπάνες που σβήνουν, και το βράδυ που πέφτει ολοένα στην πόλη, στων ανθρώπων την όψη, στ' ουρανού τον καθρέφτη, στη ζωή μου τώρα όλη...

EVENING The children playing in the springtime dusk a distant cry; the breeze that whispers words with the lips of roses and stays behind, the open windows that breathe the time, my empty room, a train coming most probably from some strange land, my lost dreams, the bells that fade away, the evening that keeps falling over the town, on the faces of men, on the mirror of the sky, on my whole life now.

[Cuttlefish]

Thank you very much!  What a fast response!

I am, I should have explained, trying to come up with a translation that preserves (if at all possible) the meter (at least) and rhyme (ideally) of the original.  I am on a second or third draft already, and will happily post my translation to see if it comes close to the proper feeling. 

As with any translation, the rhyme and meter will likely struggle against the meaning/feeling; I hope I will be able to strike a good balance.

If there are any phrases that you (or any) know translate idiomatically to something I would never get the meaning of from the word-for-word translation, I suppose you can tell me ahead of time, or wait until I get it wrong and laugh first.  (I mean that honestly–your translation is such a help that I would not mind paying with some laughter!)

I must say that the machine translations appear to have done a pretty good job for me, but there were some subtleties that I certainly did not get before, and I thank you very very much for your time and effort.

[Cuttlefish]

For comparison, this is the best I could get from a simple machine translation, a Greek-English dictionary, and some guesswork:  (this was the first draft, then.)

Dusk

The bantlings that play on a Spring evening
With long cries
The breeze of words from the rose garden
It whispers and remains

The open windows that breathe the hours
In my empty chamber
A train that comes from an unknown country
My lost dreams

The bells that extinguish, and the evening where it falls
Continuously in the city
In people, the aspect of the sky is mirrored
In my life now all…

*****

Close, but you can see that I needed your help.

[Cuttlefish]

A second (well, 2.5, with a couple of quick changes after your help) draft; this one focuses on the meter, but not yet the rhyme.  There are a few changes that had to be made to have things fit; if I made any seriously wrong choices...I throw myself on the mercy of the poetry lovers.

I do not pretend this is a final draft; I am not happy with all the meter, let alone the rhyme...but the process continues.

Evening

As the children are playing, in the dusk of the springtime
Hear their cries in the distance
Carried with the perfume of the rose from the garden
They will whisper and linger

Through the half-open windows comes the breath of the hours
To my room sitting empty
From some far-away land, hear the train sound its whistle
All forgotten in dreaming

City bells cease their ringing, as the evening is falling
Overtaking the city,
On the faces of men, on the sky’s silver mirror
On the whole of my life.

[banned8]

My comment so far: This is a very simple poem, or at least it manages to create that impression. You have already distanced yourself too much from the original. I believe it is an impossible task to try to retain the meaning and the effortless flow, while applying both meter and rhyme.

My suggestion: Stick as close to the original as possible, give it a proper flow and meter, and forget about the rhyme – or you'll be writing your own poem.

[spiros]

This poem has been set to music (among other poems by Karyotakis) by Lena Platonos (Λένα Πλάτωνος) and sung divinely by Savina Υannatou (Σαβίνα Γιαννάτου). The album is called "Karyotakis".

[Cuttlefish]

Spiros– I have heard that arrangement; it is beautiful and haunting.

Nickel–Thank you for your comments.  I was afraid of that, but did suspect as much.  Your translation shows it is (or appears to be, as you say) very simple.  The problem, of course, is that the simple word in one language is one syllable, in the other is three or four.  I fear it will be impossible.  It may even be impossible to match the meter, as it would require enough syllables to no longer be the simple phrase needed.

[spiros]

Και εδώ μερικές φωτογραφίες από μια συναυλία της στους Παξούς:
https://www.translatum.gr/gallery/index-20.html

[spiros]

Ο κήπος είμαι...

Ο κήπος είμαι που άλλοτε με τ' άνθη του ευωδούσε
κι εγέμιζε με χαρωπό τιτύβισμα πουλιών,
που με κρυφομιλήματα και ψίθυρο φιλιών,
τη νύχτα, στη σκιάδα του, η αγάπη επερπατούσε
Ο κήπος είμαι που έμεινε χρόνια πολλά στην ίδια
θέση, μάταια προσμέοντας κάποιαν επιστροφή,
που αντί λουλούδια τώρα πια στ' αγκάθια έχει ταφεί,
που σώπασαν τ' αηδόνια του και πνίγεται στα φίδια.

Από τη συλλογή Ελεγεία και σάτιρες (1927)

[peacefulsunset]

Ζωές

Κι έτσι πάνε και σβήνουνε όπως πάνε.

Λέω τις ζωές που δόθηκαν στο φως
αγάπης γαλήνης, κι ενώ κυλούν
σαν ποταμάκια, εντός τους το σφαλούν
αιώνια κι αξεχώριστα, καθώς
μες στα ποτάμια φέγγει ο ουρανός,
καθώς στους ουρανούς ήλιοι κυλούν.
Λέω τις ζωές που δόθηκαν στο φως...

Λέω τις ζωούλες που 'ναι κρεμαστές
απ' τα ρουμπίνια χείλη γυναικός
ως κρέμονται στα εικονοστάσια εμπρός
τα τάματα, οι καρδιές ασημωτές,
κι είναι όμοια ταπεινές, όμοια πιστές
στ' αγαπημένα χείλη γυναικός.
Λέω τις ζωούλες που 'ναι κρεμαστές...

που δεν τις υποψιάζεται κανείς,
έτσι όπως ακολουθάνε σιωπηλές
και σκοτεινές και ξένες και θλιβές
το βήμα, την ιδέα μιας λυγερής
(κι αυτή δεν υποψιάστη), που στη γης
θα γείρουνε, θα σβήσουν σιωπηλές
Που δεν τις υποψιάζεται κανείς...

Που διάβηκαν αμφίβολα, θαμπά
σαν άστρα κάποιας ώρας αυγινής,
από τη σκέψη μιας περαστικής
που, για να τρέχει τόσο χαρωπά,
δεν είδε τις ζωές που σβηούν σιγά
σαν την ψυχή καντήλας αυγινής.
Που διάβηκαν αμφίβολα, θαμπά...

[peacefulsunset]

Χαμόγελο

Χωρίς να το μάθει ποτέ εδάκρυσε,
ίσως γιατί έπρεπε να δακρύσει, ίσως
γιατί οι συμφορές έρχονται...

Απόψε είναι σαν όνειρο το δείλι·
απόψε η λαγκαδιά στα μάγια μένει.
Δε βρέχει πια. Κ' η κόρη αποσταμένη
στο μουσκεμένο ξάπλωσε τριφύλλι.

Σα δυο κεράσια χώρισαν τα χείλη·
κι έτσι βαθειά, γιομάτα ως ανασαίνει
στο στήθος της ανεβοκατεβαίνει
το πλέον αδρό τριαντάφυλλο τ' Απρίλη.

Ξεφεύγουν απ' το σύννεφον αχτίδες
και κρύβονται στα μάτια της· τη βρέχει
μια λεμονιά με δυο δροσοσταλίδες

που στάθηκαν στο μάγουλο διαμάντια
και που θαρρείς το δάκρυ της πως τρέχει
καθώς χαμογελάει στον ήλιο αγνάντια.

Από τη συλλογή Ο πόνος των ανθρώπων και των πραγμάτων (1919)

[peacefulsunset]

Όταν κατέβουμε τη σκάλα...

Όταν κατέβουμε τη σκάλα τι θα πούμε
στους ίσκιους που θα μας υποδεχτούνε,
αυστηροί, γνώριμοι, αόριστοι φίλοι,
μ' ένα χαμόγελο στ' ανύπαρκτα τους χείλη;

Τουλάχιστον δωπέρα είμαστε μόνοι.
Περνάει η μέρα μας, η άλλη ξημερώνει,
και μες στα μάτια μας διατηρούμε ακόμα
κάτι που δίνει στα πράγμα χρώμα.

Αλλά εκεί κάτου τι να πούμε, πού να πάμε;
Αναγκαστικά ένας τον άλλον θα κοιτάμε,
με κομμένα τα χέρια στους αγκώνες,
ασάλευτοι σαν πρόσωπα σε εικόνες.

Αν έρθη κανείς την πλάκα μας να χτυπήση,
θα φαντάζεται πως έχουμε ζήσει.
Αν πάρη ένα τριαντάφυλλο ή αφήση χάμου,
το τριαντάφυλλο θα 'ναι της άμμου.

Κι αν ποτέ στα νύχια μας ανασηκωθούμε,
τις βίλλες του Posillipo θα ιδούμε,
Κύριε, Κύριε, και το τερραίν του Παραδείσου
όπου θα παίζουν cricket οι οπαδοί σου.

[peacefulsunset]

Νύχτα

Είναι αξημέρωτη νύχτα η ζωή.

Στις μεσονύχτιες στράτες περπατάνε
αποσταμένοι οι έρωτες
κι οι γρίλιες των παράθυρων εστάξανε
τον πόνο που κρατάνε

Στις στέγες εκρεμάστη το φεγγάρι
σκυμμένο προς τα δάκρυα του
κι η μυρωμένη λύπη των τριαντάφυλλων
το δρόμο της θα πάρει

Ολόρθο το φανάρι μας σωπαίνει
χλωμό και μυστηριώδικο
κι η πόρτα του σπιτιού μου είναι σα ν' άνοιξε
και λείψανο να βγαίνει.

Σαρκάζει το κρεβάτι τη χαρά τους
κι αυτοί λέν πως έτριξε·
δε λεν πως το κρεβάτι οραματίζεται
μελλοντικούς θανάτους.

Και κλαίνε οι αμανέδες στις ταβέρνες
τη νύχτα την αστρόφεγγη
που θα' πρεπε η αγάπη ναν την έπινε
και παίζουν οι λατέρνες.

Χυμένες στα ποτήρια καρτερούνε
οι λησμονιές γλυκύτατες·
οι χίμαιρες τώρα θα ειπούν το λόγο τους
και οι άνθρωποι θ' ακούνε

Καθημερνών χαμώνε κοιμητήρι
το πάρκον ανατρίχιασε
την ώρα που νεκρός κάποιος εκίνησε
να πάει στη χλόη να γείρει.