| Τουρκοκρητικά | Ελληνικά |
| αταλέ, ταλέ | λεηλασία, αρπαγή, αυθάδεια (πληθ. ταλάδες) |
| απανωθιό | πάνω |
| απλά, αμπλά (abla) | μεγάλη αδελφή, υπηρέτρια |
| αγάς | κάθε σημαντικό πρόσωπο, προεστός, καλοζωισμένος, εξουσιαστής |
| αγιάζι (ayaz) | δροσούλα της αυγής |
| αγιάρι (ayar) | ρύθμιση της ώρας, προσοχή |
| αγιαρντίζω (ayarmak) | αποπλανώ, ξελογιάζω |
| αγορίτης | ορεσίβιος |
| αγουτζής | σκοπευτής |
| αζάπης | σύντροφος, φίλος, δυστυχισμένος, ταλαίπωρος |
| αζάς | πρόκριτος (πλ. αζάδες) |
| αζάτι (azat) | απελευθέρωση αιχμάλωτου |
| άζη | ευχή (είμαι το άζη σας, είμαι ευχέτης σας) |
| αζιγανιά (ziyan) και ζιγανιά | αδικία, δολιότητα |
| άζουδος | ταλαίπωρος |
| αϊλίκι | μισθός, μηνιάτικο |
| αϊπλίκη (ayplik) | ελάττωμα |
| αϊράνι (ayran) | ορός, επίστρωμα τσιμέντου |
| ακαρντάσης | βλ. αρκαντάσης |
| ακιντ(ζ)ές (akide) | καραμέλα, γλύκισμα. (σερμπέτια και ακιντζέδες) |
| ακουρμάζομαι | ακροάζομαι |
| αλάι | πλήθος, πομπή, παράταξη, όμιλος |
| αλάι - μαλάι (alay - malay) | (επίρρ.) έτι μάλλον |
| αλάνι (alan) | αλητόπαιδο (αλανιάρης) |
| αλαργάρω | απομακρύνομαι |
| αλάτες (alãt) | εφόδια, εργαλεία, όργανα. |
| αλατζάς (alaca) | φθηνό βαμβακερό ύφασμα |
| αλέ – λεσάπι (alal - hesap) | ως έγγιστα |
| αλιβερντίζω (alivermek) | μεσολαβώ, προμηθεύω |
| αλικοντίζω (alikomak) | αναχαιτίζω |
| αλισιβερίσι (alisveris) | δοσοληψίες |
| αμ – μα !! (amma) | (επιφ. θαυμασμού) πω – πω!! |
| αμάν(ι) | (επιφ.) έλεος! |
| αμανές | μουσικός σκοπός |
| αμανέτι (emanet) | ενέχειρο (και αμανάτι), αρραβώνας |
| αμπάρι (ambar) | αποθήκη |
| αμπάς (aba) και γαμπάς (πανωφόρι) | μάλλινο χοντρό ύφασμα |
| αμπάς πασάς | αντιβασιλέας αιγύπτου |
| αμπέρι (amber) | λουλούδι ακακίας (αμπεριά, ακακία, γαζία) |
| αμπτέστι (aptest) | άδεια |
| αναθυβάνω | διερωτώμαι, συλλογίζομαι |
| ανάκαρα | πνοή, δύναμη |
| ανεντρανίζω | κοιτάζω, σηκώνω τα μάτια, βλέπω |
| αντάμ – μπαμπαντάμ | ανέκαθεν |
| αντάμου (adam) | άνθρωπε! |
| αντέτι (adet) | συνήθεια |
| άντζεπα | άραγε |
| αντιδείρω | περνώ απέναντι |
| αξάμι (aksam) | εσπέρα, στιγμή της δύσης του ήλιου |
| αξωμάδα (açma) | αποκάλυψη, εκμυστήρευση |
| απάκι (apak) | καπνιστό κρέας |
| απακιάζω | μαυρίζω, ζαρώνω |
| απανωδιαστά | με επαναλήψεις, αλλεπάλληλα. |
| απεζέφνω | ξεπεζεύω, κατεβαίνω από το άλογο |
| απίρι | θειάφι |
| αποκλαμάρω | καλώ, δηλώνω, αναλύω |
| αποσπεροθιό | από την πέρα μεριά |
| απτ αλλά | πατέρας του προφήτη μωάμεθ (abd allah). πέθανε λίγο πριν ή λίγο μετά τη γέννηση του γιου του. |
| αραγός | ασκί |
| αραλίκι (aralik) | ελεύθερος χρόνος, διάλειμμα |
| αραμπάς (araba) | ιππήλατο όχημα τετράτροχο |
| αρκαντάσης (arkadas) | σύντροφος, συνεργάτης |
| αρκουμπούζια | όπλα |
| αρμιά | οι ράχες των βουνών |
| αρμπεντές | στάση, οχλαγωγία |
| αρναούτης | αλβανός |
| αρσίζης (arsiz) | αναιδής |
| αρτζιχάλιν (arzuhal) και αρτζουχάλι | αναφορά , αίτηση |
| ασ(ι)λάνης (aslan) | γενναίος, λιοντάρι |
| ασάς | ραβδί |
| ασίκης (asik) | γενναιόψυχος, λεβέντης |
| ασικιαρέ (asikare) | (επίρρ.) φανερά |
| ασκαλντί (azkaldi) | παρά λίγο |
| ασκέρι | στρατός, πλήθος |
| άσκι | έρωτας, αφοσίωση, επιθυμία να συμπληρώσεις κάτι |
| άσλα (asla) | (επίρρ) ουδέποτε, ακριβώς |
| άσπρα | χρήματα ασημένια, 1/3 του παρά |
| αστάρι | φόδρα |
| ατζαΐπικος (acayip) | περίεργος |
| ατζαμής (acemi) | αμαθής, αδέξιος |
| ατζέμπα (μου) | άραγε (και άτζεμπις) |
| ατζί (incik) | η γάμπα, το σαρκώδες μέρος της κνήμης |
| ατζιγγανεύω | αδικώ |
| ατικί (atici) | φρόνημος, στοχαστικός, αγαπημένος |
| ατλής | ιππέας (και ατιλής – άτι) |
| ατσιποδιά | κακοτυχία |
| ατσουπάς (hacip) | πονηρό πνεύμα, δαίμονας |
| αφερίμ | εύγε, καλά έκαμες |
| άφι (afu) | συγχώρηση, άφεση |
| αφορούμαι | υποψιάζομαι, μαντεύω (εφορέθηκε πως τού ’λεγε ψώματα) |
| αχτάρης | μυροπώλης |
| αχταρμάς | διαμετακόμιση, ανακάτεμα |
| άχτι | εκδίκηση |
| αχύρι | σταύλος, αχούρι |
| βαγ(ι)εστώ (vazgecmek) | βαρύνομαι, απελπίζομαι, παραιτούμαι |
| βαέθια | συμβάντα |
| βάι (vay) | αλίμονο |
| βακίτι ή βάχτι (vakit - vakt) | καιρός, χρόνος, κατάλληλη εποχή |
| βάκλη | με σεβασμό |
| βαλ(ι)δέ | μητέρα (και βαλτέ ως προσφώνηση της μητέρας) |
| βαλαχί! | μα το θεό |
| βάλη (τα) | τα παθήματα |
| βαλής | γενικός διοικητής |
| βάρδα – κώστα | ελαφρό πλοίο φύλαξης ακτών |
| βασι(γ)ιέτι (vasiyet) | διαθήκη, εντολή, παραγγελία, τελευταία επιθυμία |
| βγορίζει | φαίνεται |
| βέβγια | βέβαια (;) |
| βεζινές (vezne) | είδος ζυγαριάς |
| βεζίρης | αρχιγραμματέας της επικράτειας, πρωθυπουργός (ο μέγας) |
| βεηλέρ βέης | μπέης των μπέηδων, τιμητικός τίτλος |
| βεργί | φόρος, προσφορά |
| βερέμι (verem) | αρρώστια, φθίση |
| βερεσέ (veresiye) | επί πιστώσει |
| βιλαέτι (vilayet) | διοικητικό τμήμα, επαρχία, νομός (πληθ. βιλαέθια) |
| βιρανές (virane) | ερείπιο |
| βιστηδούρες | κεντητά γυναικεία μεσοφόρια |
| βίτσα | ευλύγιστο ραβδί |
| βουγιούμ μπεκλέρ | σε περιμένω (beklemek, περιμένω) |
| βουρ (vur) | εμπρός κτύπα |
| βούργια | σακκούλι βοσκού |
| βουτσί | βαρέλι |
| γαζέπι (gazap) | οργή, θεομηνία |
| γαζής | νικητής |
| γαζίνα | τρυφερή ονομασία της συζύγου (ματάκια μου, φως μου) |
| γαλανίζω | ασπρίζω |
| γαμπάς | χλαίνη, κάππα. |
| γαργερός | λερωμένος |
| γαρμπής (garbi) | νοτιοδυτικός άνεμος |
| γεζίτης (yezit) | αναιδής, αισχρός, άθεος |
| γελέκι (yelek) | επενδύτης |
| γεμεκλίκι (yameklik) | τα απαραίτητα προς το ζην |
| γέμι | κριθάρι για τα άλογα |
| γεμιτζής (gemici) | ναύτης |
| γεμουρούκι | τελωνείο |
| γερλή αγασή | αρχηγός των εντοπίων γενιτσάρων |
| γερλήδες | εντόπιοι, αυτόχθονες γιενίτσαροι της κρήτης |
| για... για... (ya–ya) | ή...ή... |
| γιαβάς – γιαβάς (yavas - yavas) | σιγά – σιγά. |
| γιαβουκλού (yavuklu) | η ερωμένη |
| γιαγκίνι (yangin) | πυρκαγιά, εσωτερική πίεση |
| γιαγλίκι | μαντήλι (γιαγλικάκι) |
| γιαγνίσι (yanlis) | λάθος |
| γιακιστίζω (yakismak) | ταιριάζω, αρμόζω |
| γιαλέλι (yal - el) | τραγούδι |
| γιαλιθι(α)νός | κάτοικος των παραλίων |
| γιαλτσένιος | λαμπερός σαν γυαλί. |
| γιαμάκια | βοηθοί, τσιράκια |
| γιαμπανά (yabana) | αδίκως |
| γιάρα (το) | η πληγή ( και ο γιαράς) |
| γιαραντίζω | δημιουργώ |
| γιαραντισμένος | πλασμένος- δημιουργημένος |
| γιαραππής | θεός-κύριος (και γιαραμπής) |
| γιαρτμτζής | βοηθός |
| γιασμάς (γιασμάκι) (yasmak) | λεπτό γυναικείο κάλυμα κεφαλής |
| γιαστίκι (yastik) | μαξιλάρι |
| γιαταγάνι (yatagan) | μεγάλο μαχαίρι ζωσμένο στη μέση |
| γιατάκι (yatak) | στρώμα, κλινη |
| γιαφτάς (yafta) | μερίδιο, κληρονομιά |
| γιαχουντής (yahudi) | εβραίος, ιουδαίος |
| γίβεντο (güvenmek) | ντροπή, καταισχύνη |
| γιγούμι (gügum) | δοχείο γάλακτος |
| γιεμενί | κάλυμα κεφαλής (όρκος, γεμίνι) |
| γιεμουρούκι | τελωνείο |
| γιολντάσης (yoltas) | σύντροφος, συνοδοιπόρος |
| γιορντάμι (yordam) | στόλισμα, επίδειξη |
| γιορνταμλής | ναζιάρης, στολισμένος |
| γιορνταναλίκι (yordamlik) | περιδέραιο |
| γιουνάνηδες | έλληνες |
| γιουρ(ου)ντώ | κάνω έφοδο |
| γιουρντάρω (yorumek) | ορμώ |
| γιουρούσι (yürüyus) | έφοδος |
| γιούσμπασης (yüzbasi) | λοχαγός |
| γκανίζω | γκαρίζω |
| γκιαούρ | άπιστος |
| γκιαουρέκ μπες παρά οκασί | του ρωμιού το κρέας, μια δεκάρα η οκά. |
| γκιαούρμπασης | αρχηγός των γκιαούρηδων |
| γκιουλνούς | ροδόσταγμα |
| γκιστάνι | φυλακή |
| γλακώ | τρέχω |
| γούμενα | χοντρό καραβόσχοινο |
| γουργουλές | λίμνες |
| γραντίζω | (ogramak) πέφτω σε συμφορά |
| γρετίδικος (igreti) | προσωρινός, εκκρεμής |
| γρόσσι | τουρκικό νόμισμα |
| δερβίσης (dervis) | μωαμεθανός μοναχός, φτωχός, ολιγαρκής |
| δεφτερδάρης | οικονομικός δευθυντής, έφορος |
| διάγουμα (yagma) | λεηλασία (διαγουμίζω) |
| διασάκι (yasak) | απαγόρευση |
| διβάνι | υπουργικό συμβούλιο, κυβέρνηση |
| δικώ | αρκώ, επαρκώ |
| δοξάρι | τόξο, κάτι τεντωμένο (μτφρ. το πτώμα) |
| εβλι(γι)άς | όσιος , άγιος της μουσουλμανικής θρησκείας. |
| εδά | τώρα |
| εζτερχάς (ežderhâ) | μέγας όφις, δράκος (και ιζτερχάς) |
| είμητας | ή μήπως |
| εκσίκικα | ελαττωματικά, ελλιπή |
| έλε μου (hele) | προ πάντων (και ίλα ή ίλε μου) |
| ελεμές (elleme) | ποταπός, παλιάνθρωπος |
| ελμπέτ (elbet) | βεβαίως, εξάπαντως |
| εμιρί (miri) | δημόσιος φόρος, μίσθωμα |
| εντέκια (hendek) | χαντάκια, τάφροι γύρω από τα φρούρια. |
| εντεψίζης (edepsiz) | αναιδής, αθυρόστομος |
| εντεψίζικος | άσεμνος |
| ερδέπιον | μέτρο βάρους σίτου |
| ερίφης (herif) | άθλιος, ευτελής |
| εσδρί | πρόστιμο |
| εσπέχης | φεουδάρχης, ιππέας (σπαχής) |
| ετέκι | υποπόδιο, μαξιλάρι ποδιών |
| ευτεξούσιος | (αυτεξούσιος) υπεύθυνος |
| εφέντης | αυθέντης, κύριος, αφέντης |
| ζαβάλι (zavalli) | παρακμή, κακή τροπή |
| ζάβαλος | ταλαίπωρος (και ζάβαλης) κλητ. ζάβαλε, καημένε |
| ζαγρουνώ | ξύνω (και τσαγκρουνώ) |
| ζαερές (zahire) | ζωοτροφία, σιτηρά |
| ζάλο | βήμα |
| ζαμάνι (zaman) | χρόνος, εποχή |
| ζαμπαράς (zampara) | γυναικοκατακτητής, γυναικοθήρας. |
| ζαμπίτης (zabit) | αξιωματικός, φύλακας της τάξης |
| ζαμπιτιλίκι | τάξη, αστυνόμευση, ασφάλεια |
| ζαπτιές | χωροφύλακας (και ζαφτιγιές) |
| ζαράρ(ι) (zarar) | βλάβη, ζημιά |
| ζαρίφικος (zarif) | κομψός, λεπτός, μικροκαμωμένος και όμορφος |
| ζαριφλίκι | κομψότητα, ομορφιά |
| ζάφτι (zapt) | εξουσία, έλεγχος (κάνω ζάφτι, υπερνικώ) |
| ζαφτιγές (zaptiye) | χωροφύλακας |
| ζεμπερές (zemberek) | κλειδί |
| ζεμπίλι (zembil) | καλάθι από φοινικόφυλλα για ψώνια |
| ζευζέκης (zevzek) | ανόητος |
| ζεύκι (zevk) | διασκέδαση, ηδονή |
| ζιαμέτια | φέουδα, τσιφλίκια |
| ζιαφέτι (ziyafet) | γεύμα, τιμητικό δείπνο |
| ζιγανιά και αζιγανιά (ziyan) | αδικία, δολιότητα |
| ζιλχιτζές | μήνας (αραβικά) |
| ζιμιό | λοιπόν (εις μίον) |
| ζόρες (zor) | βία, δυσκολία |
| ζορμπάς | κακούργος, θρασύς |
| ζουλούμια (zulüm) | βασανιστήρια, καταπίεση, αδικίες |
| ζουλφικάρι | δίκοπο μαχαίρι. |
| ζουμπούσι | τραπέζωμα παρέας, φαγητό (τσιμπούσι) |
| ζουρίδες | νυχτερινές επιθέσεις των τούρκων |
| θεριακλής (tiryakli) | παθιασμένος, εθισμένος |
| ιδαρές | διοίκηση |
| ιζάνι | προσευχή |
| ιζετλού | εντιμότατος |
| ιλάμι | αναφορά |
| ιμάνι (iman) | πίστη, θρησκεία |
| ιμπραχίμ | αβραάμ |
| ιμπρέτι (ibret) | παράδειγμα, δείγμα |
| ιναντινά (inantina) | πεισματικά |
| ιραδές | διαταγή |
| ίρτζι (irz) | τιμή, αξιοπρέπεια |
| ις ολά (is ola) | δήθεν |
| ίτσι (hiç) | καθόλου, μηδέν, ποσώς |
| ίχιαλά (insa allah) | μακάρι, είθε, ας δώσει ο θεός |
| κα(μ)πούλ(ι) (kabul) | αποδοχή, παραδοχή |
| κα(χ)βές | καφενείο, καφές |
| κααβάς | ναός μέκκας πάνω από τον μετεωρίτη λίθο. |
| καβάζης (kavas) | κλητήρας, υπασπιστής (και καβάσης ) |
| καβαλτίζω | προγευματίζω |
| καζαντίζω (kazanmak) | αποκτώ χρήματα |
| καζάς (kaza) | ατύχημα, δυσάρεστη κατάσταση, απόφαση του καδή |
| καϊμακάμης (kaymakam) | αντισυνταγματάρχης, υποδιοικητής, έπαρχος |
| καϊναντίζω (kaynamak) | ψήνομαι, βράζω, φτανω στον ύψιστο βαθμό |
| καϊρέτι ή καερέτι (gayret) | υπομονή, προσπάθεια ,γενναιότητα, θάρρος |
| καιτές | και τότε |
| καλαντάρα | ξύλινο πλαίσιο ύφανσης, που τρέμει |
| καλανταρίζω | τρεκλίζω |
| καλαροσύρω | μαζεύω τα πανιά του πλοίου ή τα δίχτυα. |
| καλίκια (kalik) | γυναικεία παπούτσια |
| καλιοντζής | ναύτης |
| καλντιρίμι (kaldirim) | λιθόστρωτος δρόμος |
| καλπαζάνης (kalpazan) | δόλιος, ψεύτης, παραχαράκτης |
| καλπάκι (kalpak) | σκούφος, στρογγυλό κάλυμα κεφαλής |
| κάλφας (kalfa) | ο πρώτος υπάλληλος καταστήματος |
| καμπαέτι (kabahat) | πταίσμα, αμάρτημα, παράπτωμα (πληθ. καμπαέθια) |
| καμπανίζω | ζυγίζω |
| κανάκια | χάδια, θωπείες |
| κανδιελής | ηρακλειώτης |
| κανίσκι | δώρο |
| καντζίκης (kancik) | άπιστος, απατεώνας |
| καντή – νενέ | γιαγιά (και καδή νενέ) |
| καντή νενέ | ώριμη κυρία |
| καντής | καδής, ιεροδικαστής |
| καντής (kadi) | δικαστής |
| καντίζω (kantirmak) | δελεάζω, πείθω |
| καντίνα | κυρία, παντρεμένη γυναίκα (και καντίνη) |
| καπανίκικος (kapanik) | κλειστός, σκοτεινός |
| καπάνταης (kapa dayi) | ψευτοαρχηγός, κομπορήμων |
| καπαντίζω (kapanmak) | υπερνικώ, καλύπτω |
| καπατουμά (kapatma) | παλλακίδα, γυναίκα σύντροφος |
| καπζάς (kapzik) | μικρό δοχείο, πορτοφόλι, θηλάκιο χρημάτων |
| καπίνι | γάμος, προικοσύμφωνο |
| καπουδάν πασάς | ναύαρχος |
| καρακόλι (karakol) | σταθμός χωροφυλακής |
| καραμπογιά | μαύρο χρώμα για τη βαφή μαλλιών |
| καράρι (karar) | απόφαση, κατάσταση, διαμονή |
| καρμίρης | πλεονέκτης, φιλαργυρος |
| καρνάδος | κατακόκκινος, χρώματος κρεατί (ιταλ.) |
| καρσί (karsi) | απέναντι |
| καρτσονάς | ο φορών κάλτσες, μαλθακός, αστός |
| καρτσόνια | κάλτσες (γνώρισμα των αστών και της άνετης ζωής) |
| κασαβέτι | βάσανο, πάθος, στενοχώρια (πληθ. κασαβέθια) |
| κατάπι (kitap) | βιβλίο, νόμος, κοράνι |
| κατράνι | κατράμι, εύφλεκτες ύλες |
| κατσιρμάς | λαθρεμπόριο |
| κατσουκανιά | πονηριά, πανουργία |
| κατώ | όνομα της συζύγου του μεμέτακα |
| καφαλτί (kahvalti) | πρόγευμα |
| καφέσι | ξύλινο πλέγμα παραθύρου (και καφάσι) |
| καφτάνι (kaftan) | αυτοκρατορικός χιτώνας με γούνα |
| κάχρι (kahir) | οργή |
| κελεπίρι (kelepir) | λάφυρο |
| κεμέρι (kemer) | βαλάντιο, κομπόδεμα, ταμείο |
| κερέμι (ikiram) | περιποίηση, βοήθεια |
| κερίμ | ευεργεσία |
| κερίμης | γενναιόδωρος- ευεργετικός |
| κεσίμι | κορμοστασιά, παρουσιαστικό |
| κεχαγιάς | οικονομικός διαχειριστής, επίτροπος |
| κιαμέτ γκιουνού | κατακλυσμός |
| κιάρι (kar) | κέρδος |
| κιατίπης (katip) | γραμματικός, γραφέας |
| κιβούρι | μνήμα |
| κιγιαμέτι (kiyamet) | μεγάλη ταραχή |
| κιεφέτι | νίκη (κάνω κιεφέτι, νικώ) |
| κιλινγκίρια | σιδεράδικα |
| κινάς | κόκκινη βαφή νυχιών |
| κιντί (ikindi) | βραδάκι |
| κιορμαίνομαι (görünmek) | φαίνομαι |
| κιρατζής (kiraci) | αγωγιάτης |
| κιρίμι | κριμαία |
| κιρμιζί (kirmizi) | κόκκινο χρώμα |
| κισ(ι)μέτι (kismet) | μέλλον, πεπρωμένο, τυχερό |
| κισλάς | στρατώνας (και κιχιλάς) |
| κλιτά | ταπεινά, προσεκτικά, με σκυμμένο κεφάλι |
| κνισάρι | δαντελωτό λίπος που περιβάλλει τα εντόσθια του ζώου |
| κολάνι | αορτήρας, αναβολέας στη σέλλα του αλόγου (κριάρης: περιλαίμιο) |
| κονάκι (konak) | οικία, σταθμός |
| κονσολάτο | κυβερνείο |
| κονσόλοι | σύμβουλοι |
| κοπανέ | κατάλληλη στιγμή |
| κοπανούρα | σκέπασμα, από πάνω (;) |
| κορβέτο | πολεμικό πλοίο, κορβέτα |
| κορδακιάζω | τεντώνομαι, πεθαίνω |
| κοσατέρ’ για μπαϊράκια | δρομείς σημαιοφόροι |
| κουγιουλτίζω (koyulmak) | κρίνω εύλογο |
| κουγιουμτζής (kuyumci) | χρυσοχόος |
| κουζουλός | τρελός |
| κουκοσάλι(ο) | χαλάζι |
| κουλαντρίζω (kullanmak) | διευθύνω |
| κουλές | φρούριο, πύργος |
| κουλούκι | σκυλάκι, φυλακή |
| κουλουκουτερό | ευτελές σκεύος |
| κουμουλάρι | αγγείο μέτρησης υγρών |
| κουμπές (kubbe) | θόλος, ωραίος άνθρωπος |
| κουμπός | σκυφτός, καμπούρης |
| κουρμπάνι | θυσία |
| κουρούνα | κόρακας |
| κούρτα | μαντρί |
| κουρτέλα | σφύρα, βαριά |
| κουρτουλούσι (kurtulus) | σωτηρία |
| κουσούρι (kusur) | ελάττωμα, έλλειψη – σφάλμα |
| κουτουρού (götürü) | στην τύχη, χωρίς σχέδιο |
| κούφιρα σιρκ’ ιχτά | η βλάσφημη πλάνη της ειδωλολατρίας (küfür) |
| κρέτα | κρέατα |
| λαγούμι (lagim) | υπόνομος για ανατίναξη. σε πολιορκία αντι-υπόνομος |
| λαδοπατσάβρα | λαδωμένη πατσαβούρα για άναμμα φωτιάς |
| λαήνι | πήλινο σκεύος, σταμνί νερού |
| λακριντί (lakirdi) | ομιλία |
| λαλίνι (nalin) | ξύλινο παπούτσι |
| λαφαζάνης (lafazan) | πολυλογάς, φλύαρος |
| λαχούρι | είδος υφάσματος |
| λέσι (το) | πτώμα (πλ. τα λέσια) |
| λεχάμι | φώτιση |
| λόντρα | φορτηγό πλοίο (ναυπηγούμενο στο λονδίνο) |
| λοντραντζής | κυβερνήτης φορτηγού πλοίου λόντρας |
| λουλάς (lüle) | καπνοσύριγκα |
| λουσσόθηρο | ερείπιο |
| λουφές (ulufe) | μισθός |
| λυκιάς | τόπος με υφάλμυρο νερό |
| μαγκλαβίζω | τυραννώ, βασανίζω |
| μαγλατάς (mugalata) | απάτη, αθέτηση υποχρεώσεων |
| μαγλινός | λείος, χωρίς τρίχες, ξυρισμένος |
| μαγρίπ | δύση |
| μαζανένιος ντολουμάς | μελιτζανένιος ντολμάς |
| μαζμπατάς | έκθεση |
| μαϊμούνι | μαϊμού |
| μαϊτάπι (maytap) | ειρωνεία, εμπαιγμός |
| μαλάϊκας | άγγελος, ουρί, πνεύμα (και μελάϊκας, πληθ. μελαϊκέδες) |
| μαλεμιρί | φόροι |
| μαλικιανές | φόρος (αντικατέστησε τον μουκατά) |
| μάλτα | πορτοκάλι |
| μαμουντι(γ)ές (mahmudiye) | χρυσό νόμισμα 25 γροσίων |
| μαμουρλούκι | (μαχμουρλούκι) δυσαρέσκεια, κακοκεφιά |
| μανσούπι (mansip) | αξίωμα, θέση, πόστο ευθύνης |
| μανταλώνω | κλειδώνω |
| μαντές (madde) | υπόθεση, ζήτημα (μαντέδες, ξεσηκωμοί) |
| μαντρατζής | φύλακας της μάντρας |
| μαξούλι | κέρδος, παραγωγή |
| μαριφέτι (marifet) | τέχνασμα, επιτηδειότητα (και μαραφέτι) |
| μάρμαρα (τα) | το σούνιο με το ναό του ποσειδώνα |
| μαρμουρέτια | επαρχίες, πολιτείες |
| μαρόπα | πρόβατο, αμνάδα |
| μασρίκ | ανατολή |
| μαστραπάς (mastrapa) | χαλκινο κύπελο, ποτήρι |
| ματζέτα | αγελάδα |
| μαχαλάς (mahalle) | συνοικία |
| μαχιαλλά (masaallah) | εύγε! |
| μαχλουκάτι | ζώο |
| μεζάρι (mezar) | τάφος |
| μεζαρλίκι | νεκροταφείο |
| μεϊντάνι (meydan) | πλατεία |
| μεϊτέπι | σχολείο μουσουλμανικό |
| μελούν | καταραμένος |
| μενδρεσές | ιεροσπουδαστήριο |
| μεντάτι (imidat) | βοήθεια (και μιντέτι) |
| μεντζίλι | έφιππος ταχυδρόμος |
| μερχαμέτι (merhamet) | ευσπλαχνία, έλεος |
| μερχαμετλής | οικτίρμων |
| μεσκίνης (miskin) | λεπρός |
| μετζιλίχι (mecilis) | συμβούλιο |
| μιθάλι | πρότυπο – παράδειγμα |
| μιλέτι | η μουσουλμανική θρησκεία, το έθνος του αλλάχ |
| μιραλάης | συνταγματάρχης, ανώτερος αξιωματικός |
| μισίρι (misir) | αίγυπτος |
| μιτάτο | τυροκομείο |
| μονετζιά | πολεμοφόδια |
| μος | μόλις |
| μόσκοβος | ρωσία |
| μουζδές (και μουζντές) | είδηση, πληροφορία |
| μουκαρέμι | είδηση, διάγγελμα, αγγελία |
| μουκατάς | φόρος προϊόντων |
| μουλαζίμης | αστυνόμος, υπαξιωματικός |
| μούλκια | ιδιοκτησίες |
| μουλλάς | ανώτερος κληρικός των μωαμεθανών |
| μουμπασίρης | κλητήρας, διαγγελέας, αγγελιαφόρος |
| μουρ(ν)ταρεύω | μολύνω, λερώνω, χαλώ μια συμφωνία, συγχύζω |
| μουρντάρης (murdar) | ανήθικος, ακόλαστος, γυναικάς |
| μουρτάτης | αρνησίθρησκος |
| μουσαμάς | αδιάβροχο σκέπασμα όπλων |
| μουσίρης | γενικός διοικητής, στρατηγός |
| μουσταφάς | εκλεγμένος- (επίθετο του προφήτη μωάμεθ) |
| μουτασερίφης | νομάρχης, υποδιοικήτής, έπαρχος (και μουτεσαρίφης) |
| μουτζιζές | θαύμα |
| μουτής (müti) | υποταγμένος, μη επαναστάτης |
| μουτίζω | παραδίδομαι, υποτάσσομαι |
| μουχαλεμπί (muhallebi) | γλύκισμα με γάλα και ριζάλευρο |
| μουχαρέμ | σεπτέμβριος |
| μουχασεμπετζής | λογιστής |
| μουχασίλης | νομάρχης |
| μουχούρι (mühür) | βουλοκέρι, σφραγίδα , μάρκα |
| μπαδιέρα | παντιέρα, σημαία |
| μπαϊλντίζω ( bayilmak) | δυσανασχετώ, υποφέρω |
| μπαϊραγασής | οπλαρχηγός, αρχηγός μικρού σώματος ενόπλων. |
| μπαϊράκι (bayrak) | σημαία |
| μπαϊραχτάρης | σημαιοφόρος, της σωματοφυλακής του πασά. |
| μπάλ(λ)α | σφαίρα |
| μπαλουξής | ψαράς |
| μπάντα | μεριά |
| μπαντέτι (ibadet) | λατρεία, προσευχή |
| μπαξές (bahce) | κήπος |
| μπαξίσι (bahsis) | δώρο, χρηματικό φιλοδώρημα (μτφ.και σφαίρα) |
| μπας κιατίπης | αρχιγραμματέας |
| μπας κουμαντάρης | αρχιαστυνόμος (μπάχης κουμαντάρης) |
| μπας ουστάς | αρχηγός γενιτσάρων |
| μπας χανούμ | η πρώτη κυρία του χαρεμιού |
| μπαταξής (batakci) | ζωηρός, άτακτος |
| μπαταξιλίκι | αταξία, αναρχία |
| μπατζάς | καπνοδόχος, φωταγωγός, φεγγίτης |
| μπατσαλμάς | αλώνι |
| μπάχι κουμαντάρης | αρχιαστυνόμος |
| μπαχίζω | στενοχωρώ |
| μπεγεντώ | αρέσω, εκτιμώ |
| μπεγίκι (belki) | ίσως |
| μπεγίρι (beygir) | άλογο, υποζύγιο |
| μπεϊλί | φανερός |
| μπεϊλίτικος (beylik) | αυτός που ανήκει στο δημόσιο |
| μπελ(ί)κι (belki) | ίσως |
| μπεντένι (beden) | τείχος, έπαλξη |
| μπεράτι | διάταγμα |
| μπεράτι | διοριστήριο έγγραφο δημοσίου λειτουργού |
| μπερεκέτι (bereket) | αφθονία |
| μπιζιγάρω | πιέζω , στενοχωρώ |
| μπινίσι | μανδύας, πανωφόρι |
| μπιρ | ένας μία |
| μπιτίζω | τελειώνω |
| μπομπιάς | (άγνωστη λέξη, ίσως μέρος καραβιού ή άνεμος) |
| μποτώνια | χρυσά κουμπιά |
| μπουγιουρ(ουλ)ντί | έγγραφη διαταγή |
| μπουγιουρντί | πρόσταγμα , διαταγή |
| μπουλούκι | τάγμα στρατού |
| μπουλούκι | τάγμα του τουρκικού στρατού |
| μπουλούμπασης | ταγματάρχης |
| μπουρμάς (burma) | άπιστος, εξωμότης, άθεος (αρχικά, το στριμμένο σαρίκι.) |
| μπουρμπάδα | κανονιά, κανόνι, τηλεβόλο |
| μπροσκάδα | ενέδρα |
| μυσίρι | αίγυπτος |
| μυσιρλής | αιγύπτιος |
| μωάμεθ (μουχαμέτ, μουχαμάντ) | ο άξιος ύμνων |
| ναγές (ο) | κτήμα, περιφέρεια |
| νάκλι (nakil ) | διήγηση |
| ναμάζι | προσευχή, τελετή |
| νάμι (τουρκ.) | φήμη, όνομα |
| ναντρανίζω | αναντρανίζω, σηκώνω τα μάτια, αναρρώνω |
| νάτ(κ)ι | λογικός, ομιλών συνετά, φήμη, όνομα |
| νε | ούτε |
| νένα | η τροφός |
| νενέ | μητέρα |
| νετζέτι | λύτρωση, σωτηρία |
| νηκιάς | νόμιμος γάμος |
| νιζαμετλής | οπαδός της νέας τάξης, προοδευτικός |
| νιζάμι δζετίτ | νέα τάξη πραγμάτων |
| νισάνι | σημείο, παράσημο σουλτανικό (πληθ. νισάνια) |
| νομπέτι | εκ περιτροπής, με σειρά |
| νούρ(ι) | λάμψη, φως , καλλονή |
| νουσ(ου)ρέτι (nusret) | θεϊκή βοήθεια- δύναμη για νίκη |
| νούχης ( nûh) | νώε |
| νταβάς | δίκη, φιλόδικος |
| νταβραντώ | αντέχω, υπομένω, εγκαρτερώ |
| νταγιαντώ (-ίζω) | (dayanmak) υπομένω, αντέχω, διατηρούμαι |
| νταής | ψευτοπαληκαράς |
| ντάντας | τροφός, παιδαγωγός |
| νταπιέθια | ειδήσεις |
| νταύκος | μικρή σπηλιά σε βράχο |
| ντεβλέτι | κράτος, δύναμη (και δοβλέτι) |
| ντεληκανής | νέος |
| ντελής | ιππέας, αλλά και τρελός, παράτολμος, ζωηρός, απερίσκεπτος |
| ντελίδικος | παράτολμος, ζωηρός |
| ντελίνια | μεγάλα πλοία |
| ντελόγκως | αμέσως (και ντελόγο) |
| ντεναζέ ναμάζι | τελετή κηδείας |
| ντερεϊλής | κτηματίας, προύχων |
| ντέρτι | πάθος, ασθένεια, πόνος, θλίψη |
| ντεψίζης | αναιδής, αθυρόστομος (βλ. εντεψίζης) |
| ντιβάνι (divan) | ανάκλιντο, συμβούλιο, συνεδρίαση αξιωματούχων |
| ντιπ | καθόλου |
| ντο(υ)ά | προσευχή, ευχή, παράκληση |
| ντοβλέτι | κράτος, κυβέρνηση, δημόσιο |
| ντογρουτζάς (dogruca) | συγκοπή καρδιάς |
| ντολμά μπαξέ | παλάτι στην κωνσταντινούπολη |
| ντοτόρος | γιατρός |
| ντουκιάνι (dükkan) | κατάστημα, μαγαζί |
| ντουλ(ου)μές | σκέψη, συλλογισμός |
| ντουμάνι (duman) | πυρκαγιά, φλόγα, καπνός. |
| ντουνιάς (dünya) | γη, κόσμος |
| ντουντού | κυρία, παρατηρητής σε σκοπιά |
| ντουντού χανούμ | πρώτη κυρία (πληθ. ντουντούδες) |
| ντουσ(ου)μάνης | άσπονδος εχθρός |
| ντουχιουντίζω (düsünmek) | σκέπτομαι, υπολογίζω, υποθέτω |
| ντρέτα | κατ’ ευθείαν |
| ξαθέρι | ό,τι πιο διαλεκτό |
| ξεκουκούλωτος | αιμοβόρος, κακούργος οθωμανός. |
| ξεστομάτου | προφορικά. |
| ξεφτυλίζω | (σε λύχνο) φτιάχνω το φυτίλι |
| ξίγκικος | ελλιποβαρής, ελλιπής |
| ξυστερνός | μεταγενέστερος, μελλοντικός (ξυστερνάδα, ο χρόνος μετά) |
| οβριός | εβραίος |
| όμπανέ | το βράδυ |
| οντάς | πάνω όροφος |
| οντζάκι | στρατώνας γενιτσάρων |
| όντιμως | όταν όμως – αλλ’ όμως (και όντιμας) |
| ορ(ν)τάς | τάγμα γενιτσάρων |
| ορνταγασής | ταγματάρχης, επικεφαλής του ορτά |
| ορντού | στρατός |
| ορτάκης (ortak) | στρατιωτικός συνεργάτης των τοπαρχών, σύντροφος, εταίρος |
| οσκελντί (hos geldim) | καλώς ήρθες |
| ουλεμάς | ιεροδικαστής, γνώστης του ιερού νόμου, νομομαθής |
| ουλφές (λουφές) (ulufe) | μισθός γενιτσάρων |
| ουμμέτι | έθνος, λαός, θρησκευτική κοινότητα μουσουλμάνων |
| ουρί (huri) | γυναίκα - άγγελος του παραδείσου, για τους πιστούς μουσουλμάν. |
| όυστάς (usta) | τεχνίτης, μάστορας (ουσταμανώλης, μαστρομανώλης) |
| πα(ν)τισάχ | «ο βασιλεύς των βασιλέων», ο σουλτάνος |
| πάκικος | αγνός, καθαρός |
| παλαζάκι | νεαρό ζώο |
| παμπόρια | βαπόρια, πλοία |
| παντολίδικος | γριππιασμένος |
| παπιόρα | σημαία |
| παπούρα | πλαγιά |
| παράς | χρήμα, το ¼ του γροσίου. (τρεις στον παρά, απαξιωτική εκφραση) |
| πασαλής | σωματοφύλακας του πασά, κρητικό μαχαίρι της ζώνης |
| πασρί | όραση |
| πατούλια | ομάδα, ένοπλη συντροφιά |
| πεζεβένκης (pezevenk) | άτιμος, μαστρωπός |
| πεϊχαμπέρης | προφήτης |
| πέλης | σαφής |
| περίτου | προπάντων |
| ποκατωθιό | από κάτω |
| ποπανωθιό | από πάνω |
| πούρι | όμως, ίσως, λοιπόν, βεβαίως (η λέξη και στον ερωτόκριτο) |
| πουσί | σκοπιά |
| προσοβάρω | δοκιμάζω |
| πρωτολήου | ιουνίου (και πρωτογούλης) |
| ραέτι | γεύμα, φιλοξενία, περιποίηση |
| ράι | υποταγή (και αράι ) |
| ραμαζάνι | εορτή αυστηρών νηστειών |
| ραμπής | θεός |
| ραχμέτι (rahmet) | ευσπλαχνία, οίκτος, έλεος |
| ραχμετλής (rahmetli) | μακαρίτης, συχωρεμένος |
| ρεγιαπερβέρ | χριστιανόφιλος, φίλος των ραγιάδων |
| ρεέμι | όμηρος (και ριέμι) |
| ρεμπιουλεββέλης | τρίτος μήνας του σεληνιακού έτους, ιούλιος |
| ρεντίφι | εφεδρεία |
| ρεφουδέρνω | εγκαταλείπω |
| ριβαγιέτι | αφήγηση, ιστορία |
| ρισβάνις (rüsvag) | ο δυσφημούμενος |
| ριτζά (ς) (rica) | παράκληση, δέηση, παρακλητικός |
| ριτζάλι | παράκληση, ο σύμβουλος |
| ριτζατζής | ο παρακαλών, μεσολαβητής |
| ροζονάρω | συνομιλώ |
| ροσπού (orospu) | πόρνη |
| ρουγιά | όνειρο |
| σαής (sai) | πεζοπόρος, αγγελιαφόρος, γραμματοκομιστής πληθ. σαήδες |
| σάικα | ασφαλώς, εξάπαντως, αλήθεια |
| σαϊντίζω | εκτιμώ, υπολογίζω, τιμώ |
| σακκούλι | χρηματικό ποσό –500 γρόσια |
| σαλαβάτι | ευχή: «ο θεός χαρίζει την ευλογία και την ειρήνη» |
| σαλαμέτι | σωτηρία, κατευώδιο |
| σαλντί(ρί)ζω | ορμώ |
| σαντακάς | ελεημοσύνη |
| σαντζάκ βέης | διοικητής μεραρχίας. (και αραβ. λιβά βέης) |
| σαντζάκι | σημαία |
| σαπριλίκι (sabir) | υπομονή |
| σαρντίζω | περιβάλλω, περικυκλώνω, τυλίσσω, επιδένω πληγή |
| σε(μ)πέπι (sebep) | αιτία, λογική σκέψη |
| σεβντάς (sevda) | έρωτας |
| σεΐζης | έμπιστος υπηρέτης, ιπποκόμος |
| σεΐρι | θέα, διασκέδαση |
| σεΐχης | ηγούμενος |
| σεϊχου(λ)ισλάμης | ανώτερος αρχηγός του ισλάμ |
| σελάμ | χαιρετισμός |
| σελαμέτι | σωτηρία, ασφάλεια |
| σελαμλίκι | ανδρωνίτης (στο ισόγειο της κατοικίας) |
| σελάτος | κυρτός |
| σελβί (selvi) | κυπαρίσσι |
| σελέμης | αγοραστής φόρων |
| σελί | χαμηλό μέρος ανάμεσα σε δύο βουνά |
| σεμπιλχανές | βρύση κοινόχρηστη, (εκ φιλανθρωπικής κατασκευής) |
| σεπέτι (sepet) | πανέρι, καλάθι, σεντούκι, δώρο επίσημο |
| σερ(μ)πέτι | δροσιστικό ποτό, αρωματικό και ζαχαρούχο |
| σεραμέτι | σχέδιο, σύσκεψη |
| σερασκέρης | στρατιωτικός διοικητής, αρχιστράτηγος, γενικός διοικητής |
| σερδάρ εκρέμ | στρατάρχης |
| σερούρι | χαρά |
| σερταρέ | θηλειά, βρόχος |
| σετζτέ | λατρεία, προσκύνηση |
| σεφέρι | πόλεμος- εκστρατεία, είδηση (και σιφέρι) |
| σεχίτης | μάρτυρας |
| σιγουρά(ν)τζα | διασφάλιση |
| σιλιχτάρης | υπασπιστής του πασά |
| σιντζα(ν)τές (seccade) | χαλί εορταστικών εκδηλώσεων |
| σισανές (sisane) | πολεμικό τουφέκι εμπροσθογεμές |
| σιφέρι (sefer) | περίσταση, εποχή |
| σκάρες | γύπες, σαρκοβόρα πουλιά |
| σκιας | τουλάχιστον |
| σκληβώνω | κάμπτομαι, συγκινούμαι |
| σοζουμάν ολσούμ | με το συμπάθιο |
| σουβαρής | έφιππος χωροφύλακας, αγγελιαφόρος |
| σουγγιά | λόγχες |
| σούμπασης | αγροφύλακας, επιστάτης (και σούμπαχης) |
| σουνετλή γκιαούρ | περιτετμημένος άπιστος, τουρκοκρητικός |
| σουννέτι | περιτομή (σουνετζής, ο περιτέμνων) |
| σουντούς (sündus) | όνομα στρώματος νεφών (sündürmek, εκτείνω,απλώνω) |
| σουπές | αμφίβολος |
| σουσούμια | γνωρίσματα |
| σουτούν | στύλος, κίων |
| σοφράς | τραπέζι με φαγητό |
| σοχπέτι (sohbet) | συνομιλία |
| σπαλέτο | γυναικείο φόρεμα |
| σπαχής (sipâhî) | φεουδάρχης, άτακτος ιππέας (και εσπέχης) |
| σπεράντζα | βόλτα, επιθεώρηση, περίπατος |
| σπιροπούλι | γεράκι, άσπρο περιστέρι |
| στιμάρω | εκτιμώ |
| συγκουλές | κρίση, απόφαση (;) |
| σφουγγίζω | σκουπίζω |
| ταβάφι | στροφές περί τον κααβά (;) |
| ταβλόπιστος | χριστιανός, εικονολάτρης |
| ταγύ | τροφή αλόγων |
| ταΐνι | σιτηρέσιο |
| ταϊφάς | ομάδα, πλήρωμα, στρατιωτικό σώμα |
| τακάτι | δύναμη, αντοχή |
| τακρίριο | αναφορά |
| ταλάδες | αρπαγές, λεηλασίες, αυθάδεια (ατάλε) |
| ταμπούτι | φέρετρο |
| ταμπούτι (tabut) | φέρετρο, νεκρός |
| ταραμπουλούσι | τρίπολη της συρίας |
| ταρικάθια | δόγματα, θρησκευτικές αιρέσεις |
| ταρουμάρω | διασκορπίζω (και ταρουμαρίζω) |
| τάταρης (tatar) | αυτοκρατορικός ταχυδρόμος |
| ταϋτέρου | αύριο |
| ταχινή | πολύ πρωί, το επόμενο πρωί |
| τεκκελής | τρόφιμος μοναστηριού (τεκκέ), μοναχός |
| τεμεννάς | χαιρετισμός, υπόκλιση |
| τεμεσούκοϊ (temoşa) | φανερά, θέα, κοίταγμα |
| τενεχίρι (tenesir) | χαμηλό τραπέζι, πάγκος |
| τερτίπια | σχέδια |
| τες | τότε |
| τεσκερές | γράμμα, σημείωμα |
| τεφτέρι | σημειωματάριο, γραφή |
| τζασίτης | κατάσκοπος |
| τζεβαερικά (cevahir) | χρυσαφικά, διαμάντια, στολίδια (και τζοβάιρα) |
| τζεβάπι | απάντηση |
| τζελίλης | έξοχος |
| τζεναζέ ναμάζι | νεκρώσιμη ακολουθία |
| τζεννέτι | παράδεισος |
| τζερεμές (cereme) | πρόστιμο, φόρος |
| τζίνσι | είδος ζώου |
| τζούγκρα | ανώμαλο έδαφος |
| τζούνκιμ | αφού, διότι |
| τίβοτσι | τίποτα, κάτι |
| τιμουρούκι | όργανο βασανισμού |
| τοβλέτι | κράτος (και δοβλέτι – ντοβλέτι) |
| τοκάρω | μιλώ, απευθύνομαι |
| τοπανάς | κανόνι |
| τοπές | μεταμέλεια |
| τορναλέτον | σκέπασμα κλίνης |
| τουκιάνι | κατάστημα, αγορά της πόλης |
| τουκιαντζής | καταστηματάρχης |
| τουρνατζής (turnaci) | αρχικά οι τουρνατζήδες αποτελούσαν ιδιαίτερο γενιτσαρικό σώμα, που εκπαίδευε τους κυνηγετικούς σκύλους του σουλτανου και έκανε το παιδομάζωμα. αργότερα αξιωματούχος κοντά στο σουλτάνο. |
| τουφάνι | κατακλυσμός |
| τσαΐρι | χλωρό χορτάρι |
| τσακάκι (çaki) | σουγιάς, τραπεζομάχαιρο |
| τσαλοπατώ | πατώ και καταστρέφω |
| τσάρκα | λαφυραγωγία, ζωοκλοπή |
| τσάρκια | έλικες, τροχοί, ρόδες του ατμοπλοίου (και τσέρκια) |
| τσαρσί | αγορά, οδός (τσαρσί – τσαρσί, από τη δημοσιά) |
| τσελεπής (celebi) | ηγεμονόπαις, ευγενής, ένδοξος |
| τσεπ(χ)ανές | πυριταποθήκη, αποθήκη όπλων |
| τσεπελής | ευγενής, ψιλομαθημένος |
| τσικίνι | χρυσό βενετικό νόμισμα, αξίας 20 χρυσών δραχμων. (και τσεκίνι) |
| τσιμπουξής | επιμελητής της καπνοσύριγγας του σουλτάνου. |
| τσιφλίκι | αγρόκτημα, μετόχι |
| τσουρώ | κρημνίζω |
| τσόχα | είδος υφάσματος και χαλιού υποδοχής (πληθ. τσοχάδες) |
| τσοχαντάρης (cokadar) | ενδυματολόγος του σουλτάνου |
| φακίρης (fakir) | φτωχός, ταπεινός |
| φάρζιο | υποθέσεις |
| φαρφουρί (fagfuri) | πορσελάνινο (και φαφλουρί) |
| φερίκ | αντιστράτηγος |
| φερμάνι | διάταγμα |
| φέσι (fes) | κάλυμα κεφαλής χωρίς γείσο |
| φεσφεσές (fesvese) | υπόνοια, υποψία |
| φετφάς (fetva) | ιερονομική ρήτρα, ποινική γνωμοδότηση, απόφανση |
| φηκάρι | θηκάρι, θήκη μαχαιριού |
| φιρκάς (firka) | μεραρχία |
| φκαιραίνω | χύνω, αδειάζω |
| φλαμπουζάνι | (άγνωστη λέξη) |
| φουριαρεύω | φεύγω βιαστικά, εξαγριώνομαι |
| φράγκοι | οι ευρωπαίοι γενικώς, και ειδικότερα οι γάλλοι |
| φωτικλιά τσικίνια | λαμπερά, χρυσά φλουριά |
| χαβαλές (havale) | επιφόρτιση, μετάθεση χρέους |
| χαβάνι (havan) | γουδί |
| χαβάς (hava) | άνεμος, ατμόσφαιρα , μουσικός σκοπός |
| χαββά | εύα |
| χαβεσιλίκι (haveslik) | ζωηρή επιθυμία, πάθος |
| χαβούζα | δεξαμενή νερού |
| χαζ(η)ρέτ | άγιος |
| χάζι | ευχαρίστηση, απόλαυση |
| χαζιρεύω | προετοιμάζω |
| χαζίρης | έτοιμος |
| χαϊλάζης | οκνηρός, αργός |
| χαϊμαλί | φυλακτό |
| χαΐνης (hain) | επαναστάτης, αντιστασιακός στα βουνά |
| χάιντες (haydi) | εμπρός, έλα τώρα, άντε να πάμε– |
| χαϊρέτι (hayir) | αγαθοεργία, καλοσύνη, εύνοια |
| χαΐρι (hayir) | όφελος, καλό |
| χάιτας (hayta) | άνεργος, αποστάτης |
| χάκι | δικαίωμα, περιουσιακός κλήρος |
| χακικάτ | αλήθεια |
| χαλάλι | δες χελάλι |
| χαλαμπαλίκι (kalabalik) | θόρυβος συνωστισμός |
| χαλίλης | ειλικρινής φίλος. |
| χαλίσικος (halis) | αγνός αμιγής |
| χαλίφης | αρχηγός του ισλάμ |
| χαμάμ(ι) | δημόσιο λουτρό |
| χαμπέρι | είδηση, πληροφορία |
| χανιαλής | χανιώτης |
| χανούμη | κυρία |
| χαντζέρι (hancer) | μακρύ μαχαίρι, κυρτό πολεμικό σπαθί (και χαντζάρι) |
| χαπίσι (hapis) | φυλακή (η χάπση) |
| χαράμι | αθέμιτο, άδικο |
| χαραρέτι (hararet) | πυρετός, θερμότητα, δίψα |
| χαράτσι | φόρος κεφαλικός |
| χαρέμι | γυναικωνίτης |
| χαρεμλίκι | γυναικωνίτης (ανώγειο κατοικίας) |
| χαρέτι | έκπληξη, θαυμασμός |
| χαρμπαλέτα (η) | το όπλο |
| χαρτζιλίκι | μικρό ποσό για καθημερινά έξοδα |
| χάσικος | καθαρός, υπήκοος υποταγμένος (χας ραγιάς ↔ ασή ραγιάς) |
| χασιλαμάς (haslama) | εξαιρετική ποιότητα |
| χασίλι (hasil) | χορτοβοσκή – τελωνείο |
| χατήρι | χάρη, εξυπηρέτηση |
| χαττί σερίφ | ιερό γράμμα |
| χαττί χουμαγιούν | αυτοκρατορική διαταγή |
| χεκίμ | γιατρός |
| χελάλι ή χαλάλι (helal) | χάρισμα, νόμιμο, θεμιτό (αντίθ. χαράμι) |
| χεριάτ | θείος νόμος |
| χετζώνω | ανθίσταμαι, φοβούμαι |
| χιλάφι | διαφορά |
| χιλές (hille) | απάτη |
| χιλός | χυλός, πολτώδες ρόφημα (για το χιλό, για το θεό) |
| χιμμέτι | προθυμία, προσπάθεια |
| χιράμι (ihiram) | κλινοσκέπασμα, χαλί |
| χιτζάζ | αραβία. |
| χιτς | καθόλου, ουδαμώς |
| χλαμπιντάνι | (άγνωστη λέξη) |
| χολιάζω | στενοχωριέμαι (και χολιώ) |
| χοτζέτι (hüccet) | τίτλος ιδιοκτησίας |
| χουβαρντάς (hovarda) | γενναιόδωρος |
| χούγια | έξεις, ήθη (χούϊ, συνήθεια) |
| χουζούρι (huzur) | η άνεση |
| χουρήδες | νύμφες του παραδείσου (ουρί) |
| χουρχουλούκια | κρεμαστάρια της ζώνης |
| χουτζούμι | αντίσταση |
| χτήμα | άλογο, υποζύγιο |
| χυλαντίζω | περιχύνω, μουσκεύω |
| ψαρόγαρος | η σαρδέλα (πληθ. τους ψαρογάρους) |
| ψηφί | υπόληψη (ψηφώ) |
| ψιακώνω | δηλητηριάζω |
| ψιγομαραίνομαι | παγώνω και μαραίνομαι |
| ψιχάλι | μικρό κομμάτι, ελάχιστο |
| ψωρόκαπες | οι έλληνες από το ελεύθερο βασίλειο |
| ωζά (αλλού οζά) | τα ζώα, τα πρόβατα |
| ωξαποπισωθιό | κατόπιν |