Τ. Κ. Παπατσώνης

[wings]

Τ. Κ. ΠΑΠΑΤΣΩΝΗΣ (1895 - 1976)

Ο Τάκης Παπατσώνης γεννήθηκε στην Αθήνα. Μαθήτευσε στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και το 1913 δημοσίευσε τα πρώτα του ποιήματα στην εφημερίδα Ακρόπολις. Σπούδασε Νομική και Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ως το 1920 και το 1927 παρακολούθησε μαθήματα οικονομικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης. Από το 1914 και για σαράντα χρόνια εργάστηκε στο Υπουργείο Οικονομικών φτάνοντας ως τη θέση του Γενικού Γραμματέα. Το 1928 έμεινε για μήνες στο Άγιο Όρος. Το 1932 παντρεύτηκε την Ευανθία Εμπεδοκλή με την οποία απέκτησε μια κόρη.

Ταξίδεψε πολύ σ' όλη τη διάρκεια της ζωής του και λόγω της εργασίας του και από προσωπικό πάθος (ενδεικτικά αναφέρονται εδώ τα ταξίδια του στο Βελιγράδι, την Κωνσταντινούπολη, την Ιταλία, την Πράγα, την Ελβετία, τη Γαλλία, το Βερολίνο, τη Δρέσδη, την Αγγλία, την Ισπανία, το Βουκουρέστι, τη Βέρνη, τα Καρπάθια, τη Νέα Υόρκη, την Κούβα, το Σικάγο, το Σαν Ντιέγο).

Διετέλεσε αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εμπορικής Τράπεζας (1941), Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Πινακοθήκης (1953-1964), Αντιπρόεδρος στο Διοικητικό Συμβούλιο του Εθνικού Θεάτρου (1955-1964), Αντιπρόεδρος και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής (1963 και 1966 αντίστοιχα). Τιμήθηκε με το γαλλικό παράσημο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής (1920) και με το πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1963). Το 1967 έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Πέθανε στην Αθήνα.

Η πρώτη έκδοση ποιημάτων του Παπατσώνη πραγματοποιήθηκε το 1934 με την «Εκλογή Α'». Είχε προηγηθεί η δημοσίευση της πρώτης ελληνικής μετάφρασης της Έρημης Χώρας του Τόμας Έλλιοτ από τον Παπατσώνη στο περιοδικό Κύκλος και με τίτλο Ερημότοπος. Από το 1935 και για πέντε χρόνια συνεργάστηκε με την εφημερίδα Καθημερινή, όπου δημοσίευσε κριτικά δοκίμια. Το 1944 εξέδωσε την «Ursa Minor». Ακολούθησαν η «Εκλογή Β'» (1962), το οδοιπορικό «Άσκηση στον Άθω» (1963), το ταξιδιωτικό κείμενο «Μολδοβλαχικά του Μύθου», οι μελέτες «Friedrich Holderlin, 1970-1843-1970» και «Εθνεγερσία: Σολωμός, Κάλβος», και οι συλλογές δοκιμίων «Ο Τετραπέρατος κόσμος (δυο τόμοι)» και «Όπου ην κήπος». Ασχολήθηκε επίσης με τη λογοτεχνική μετάφραση και συνεργάστηκε με τα περιοδικά Ελλάς, Οι Νέοι, Λόγος, Λύρα, Μούσα, Πειθαρχία, Πρωτοπορία, Ρυθμός, Νέα Γράμματα, Νέα Εστία, Ελεύθερα Γράμματα, Χρονικά Αισθητικής κ.α.

Ο Τάκης Παπατσώνης τοποθετείται από τους ιστορικούς της λογοτεχνίας στην ποιητική γενιά του τριάντα, ως μια ιδιαίτερη όμως περίπτωση που υπερβαίνει τις όποιες κατηγοριοποιήσεις. Υπήρξε ένας από τους εισηγητές του ελεύθερου στίχου στη μοντέρνα ελληνική ποίηση. Το ποιητικό του έργο χαρακτηρίζουν ποικίλες δημιουργικά αφομοιωμένες επιδράσεις και έντονα προσωπικό ύφος στα πλαίσια του μυστικιστικού και θεολογικού στοχασμού του.

[Πηγή: http://www.perizitito.gr/authors.php?authorid=31250]

Ποιήματα δημοσιευμένα στο Translatum:

• Η παρηγοριά - Εκλογή Α' (1934)

[wings]

[Από την ενότητα Αρχή σοφίας]

Τ. Κ. Παπατσώνης, Η παρηγοριά

Ένα μικρό πράσινο δρομάκι οδηγεί στην Ευτυχία.
Είναι μια τόσο πρόωρα ζεστή Άνοιξη.
Στο βάθος, θηριώδης Κερασιά λάμπει από τον καρπό.
Βρίσκεται εκεί Σπιτάκι, στην γαλήνην ερημιάς σπουδαίας.
Τι φουντωμένα είναι όλα τα δέντρα τριγύρω.
Ό,τι μαζεύουμε πικρία και απελπισίες της ζωής,
πάμε συχνά και τα κρύβουμε στην Λήθη
αυτής της πρασινάδας. Τάφος του κακού,
οπόθε πηγάζει η Ανάσταση Καλής Ελπίδας
και το απαραίτητο Θάρρος για τη σκληρήν αυτή Ζωή.

Από τη συλλογή Εκλογή Α' (1934)

[banned]

Πώς είναι δυνατόν μια κερασιά να είναι «θηριώδης»;  Εντελώς ακατάλληλη η λέξη. Με ξένισαν ακόμη ο διδακτικός τόνος του ποιήματος και η επίδειξη του θρησκευτικού συναισθήματος με ηχηρές λέξεις.

Η σύλληψη όμως είναι ωραία, όπως και η αγνότητα και η λαχτάρα για την αληθινή ζωή.  Αυτή είναι  «η παρηγοριά».

[wings]

Ναι. Κι εμένα μου άρεσε η σύλληψη και η απλότητα και η ομορφιά του πρώτου δίστιχου.

Σκέφτηκα πως ίσως η κερασιά φαντάζει «θηριώδης» όταν λάμπει απ' τον καρπό. Πάντως, μου αρέσει η εικόνα της φορτωμένης κερασιάς κοντά στο σπιτάκι στη γαλήνη ερημιάς σπουδαίας και δίπλα στο μικρό πράσινο δρομάκι που οδηγεί στην ευτυχία.

Όσο για τον τόνο του ποιήματος, ναι, είναι διδακτικός και με ηχηρές θρησκευτικές λέξεις - όμως, δες πότε γράφτηκε το ποίημα. Άλλα ήθη, άλλα έθιμα, άλλες εποχές τότε. Είναι και το προσωπικό στίγμα του Τάκη Παπατσώνη στην ποίηση. Χαμηλοί τόνοι γραφής, ήρεμη ποίηση, από έναν ποιητή αναμφίβολα αξιόλογο που τον διέκρινε το έντονο θρησκευτικό συναίσθημα.

Η αλήθεια είναι, Τόλη, πως αν και το θρησκευτικό συναίσθημα δεν αποτελεί δικό μου χαρακτηριστικό, ωστόσο εκτιμώ όσους το έχουν και το εκφράζουν ανυπόκριτα, όπως ο Παπατσώνης στο συγκεκριμένο ποίημα. Αυτά που πιστεύει γράφει ο άνθρωπος και επ' αυτού «ουδείς ψόγος» που λένε κάποιοι γνωστοί μου, ποιητές τε και μη. :-)

Μόλις προσέθεσα στο πρώτο μήνυμα της παρουσίασης του έργου του ποιητή μέσα από τις σελίδες του Translatum το βιογραφικό του σημείωμα για να γνωρίσουμε όλοι μας καλύτερα την πορεία του Τάκη Παπατσώνη και τη μορφή του έργου του. Βέβαια, όπως πάντα, καλύτερα απ' όλα τα βιογραφικά μιλάνε τα ποιήματα.