Τόλης Νικηφόρου

[wings]

Όσο ουτοπικό και το να «βάφει κόκκινα τα υποδήματα κάθε περαστικού θεού». :-)

[Anastasia]

Α... τώρα είδα την απάντηση.

Τόλη, πολύ όμορφη και ενδιαφέρουσα η εξήγηση. Θα μου επιτρέψεις, όμως, να τα βλέπω πιο «χρωματιστά» τα πράγματα. Μου αρέσει, γενικώς, να συνοδεύω τα άστρα και τον ουρανό με χρώματα, μουσικές και ασημόσκονη. ;-)))

[banned]

Μα, κι εμένα μ' αρέσει, Αναστασία μου, να είναι όλα μέσα στα χρώματα, τις μουσικές, μέσα στο φως και την αγάπη. Μ' αρέσει τόσο πολύ αυτό το στιγμιαίο εκθαμβωτικό χαμόγελο της ουτοπίας, που ξεγελιέμαι πάντα σαν μικρό παιδί. Έτσι, Βίκυ; Κι ύστερα προσγειώνομαι στην άσφαλτο.

Καλή σας νύχτα.

[wings]

Έτσι είναι, Τόλη. Για να 'χει λόγο ύπαρξης η ουτοπία.

Καλή σου νύχτα και σ' ευχαριστούμε θερμά για το κασελάκι με τα χρώματα, το κασελάκι με τις λέξεις.

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=-LubkUoj6tQ

Σταμάτης Κραουνάκης & Λίνα Νικολακοπούλου: Μαμά, γερνάω! (με την Τάνια Τσανακλίδου)

Τόλης Νικηφόρου, στη διάλεκτο της μοναξιάς

στο βάθος ξεχωρίζει η θάλασσα
ένα γαλάζιο αστραφτερό κι απρόσιτο
μια δίψα
ψηλά στο μυστικό κελάρι τ’ ουρανού
μπρούσκο εκλεκτό της μνήμης

στο βάθος ξεχωρίζει η θάλασσα
όπως γυναίκα σε φανταστική οθόνη
που ως αργά τη νύχτα μεταφράζει όνειρα
στη διάλεκτο της μοναξιάς

όσοι εδώ μέσα μπήκαν έφυγαν
άφησαν πίσω τα βιβλία τους, τις μουσικές
κάτι απ’ το χνώτο τους
ένα αποτσίγαρο μες στον πηχτό ντελβέ

άφησαν πίσω τους κενό και αινίγματα
κάδρα που όρθια γέρνουν
χρώματα που θαμπώνουν μες στο φως
διπλό κρεβάτι για το αχ χωρίς το άγγιγμα
τον κούφιο ήχο του νερού στο μπάνιο
ένα λυγμό που δεν διαλύει
την πέτρα μέσα της

στο βάθος ξεχωρίζει η θάλασσα
σαν ποίημα που υπόσχεται το μακρινό ταξίδι
ή σαν ψυχή που πρόδωσε
αυτό το κάτι στη φωνή της
και τώρα πνίγεται μέσα στο καθημερινό της τίποτα
μέσα στην έπαρση και τη λαχτάρα της

Το ποίημα γράφτηκε τον Αύγουστο του 2010 και είχε αρχικά δημοσιευτεί στο Translatum. Ανήκει πλέον στη συλλογή Το μυστικό αλφάβητο (2010).

Στα δύο χρόνια που σας παρουσιάζω τα γραπτά των ποιητών της Θεσσαλονίκης δεν μου έχει τύχει δυσκολότερη δημοσίευση από αυτή που κάνω τώρα.

Ο Τόλης Νικηφόρου έγραψε αυτό το ποίημα μέσα από τις αφηγήσεις τόσο τις δικές μου για την ως τώρα ζωή μου όσο και άλλων γυναικών που ζουν μόνες τους – άλλοτε από δική τους επιλογή, άλλοτε από επιλογές άλλων, άλλοτε γιατί απλώς γιατί έτσι τα έφερε η «ρημάδα» η ζωή. Και σκιαγραφεί με εικόνες σκληρές κι οδυνηρές, αλλά απόλυτα ρεαλιστικές, την ψυχή μας και τον ζωτικό μας χώρο.

Όπως βλέπετε, το ποίημα γράφτηκε πολύ πρόσφατα. Ο ποιητής μού το έστειλε με ένα email-έκπληξη μαζί με άλλα δύο ποιήματα στο τέλος του περασμένου μήνα μόλις γύρισα από τις φετινές μου διακοπές, μου αφιέρωσε αυτό το συγκεκριμένο ποίημα και μου έδωσε την άδεια να δημοσιεύσω και τα τρία γραπτά πρώτη εγώ και όπου ήθελα (είτε στο ιστολόγιό μου είτε στο Translatum).

Θα μπορούσα να το κρύψω στα συρτάρια μου ή να το καταχωνιάσω σε κάποιο φάκελο στον υπολογιστή μου. Όμως, κατά την προσωπική μου εκτίμηση και γνώμη, είναι ένα από τα ωραιότερα ποιήματα του Τόλη Νικηφόρου. Θα προτιμούσα να μην το είχε σκεφτεί ποτέ, να μην το είχε γράψει ποτέ – αλλά το ποίημα γεννήθηκε και δεν μπορώ να το σκοτώσω. Δεν έχω, λοιπόν, παρά να το βοηθήσω να βγει στο φως, να μεγαλώσει και να ενηλικιωθεί σαν να ήταν και δικό μου παιδί. Γιατί, τελικά, είναι και δικό μου παιδί, όπως και αρκετών άλλων γυναικών που ζουν μόνες. Είναι και της Τάνιας Τσανακλίδου και της Λίνας Νικολακοπούλου παιδί, αφού πριν από χρόνια μάς έδωσαν το «αυτοβιογραφικό» τραγούδι «Μαμά, γερνάω» που συνοδεύει το ποίημα στη σημερινή μου δημοσίευση. Οι στίχοι τους (του τραγουδιού και του ποιήματος) συνδέονται με «συγγένεια αίματος».

Τόλη Νικηφόρου, είναι στιγμές που νιώθω να σε μισώ γι' αυτό το ποίημα. Κάπως έτσι νιώθω και για το τραγούδι και τους δημιουργούς του. Παρ’ όλα αυτά, σου οφείλω ένα μεγάλο «ευχαριστώ» που το έγραψες και, κυρίως, που μου το έδωσες σχεδόν αμέσως. Μονάχα, πώς να το πω τώρα; – θα ’θελα τα επόμενα που θα μου δώσεις να είναι πιο φωτεινά, πιο αισιόδοξα, ν’ αφήνουν ένα παράθυρο ανοιχτό στη χαρά. Μου το υπόσχεσαι;

[Anastasia]

Είναι ένα από τα ομορφότερα ποιήματα που έχω διαβάσει... Τόλη, πρέπει να πω... συγχαρητήρια! Διάβαζα το ποίημα και μπροστά μου ζωντάνευε ένα γεμάτο απίτι... γεμάτο από πράγματα και εικόνες... γεμάτο κι από μοναξιά, λύπη, θυμό αλλά και ελπίδα.

Για μένα αυτό το ποίημα είναι σκληρό... βλέπω, όμως, και εικόνες σαγηνευτικές, μυστήριες και ερωτικές μέσα του... κάνω λάθος; Μπορεί και να κάνω... δεν ξέρω... Βίκυ, το ποίημα είναι μαγευτικό!

[wings]

Αναστασία, μπορεί να είναι όλα τούτα που λες ή και άλλα τόσα ή και τίποτα απ' όλα αυτά... δεν ξέρω να πω. Συγχωρήστε μου τη συναισθηματική φόρτιση – τη δικαιούμαι κι εγώ καμιά φορά με ορισμένα ποιήματα. Συνεχίστε την κουβέντα, αν θέλετε, εσείς οι υπόλοιποι. Θα προτιμήσω απλώς να σας «παρακολουθώ» διακριτικά.

[banned]

Είναι πολύ δύσκολο και για μένα να πω οτιδήποτε τώρα. Θα προσπαθήσω όμως.

Δεν πίστευα ότι η Βίκυ θα δημοσίευε αυτό το ποίημα. Θαυμάζω τώρα το θάρρος και τη βαθύτερη αξιοπρέπειά της. Πρέπει ακόμη να ομολογήσω ότι έγραψα το ποίημα από μεγάλη συναισθηματική φόρτιση μετά μια εξαιρετικά οδυνηρή προσωπική μου εμπειρία. Τα λάθη μας τα πληρώνουμε όλοι με αίμα, με αίμα τα πλήρωσε η Βίκυ, με αίμα έγραψα κι εγώ αυτό το ποίημα. 

Με συγκίνησε η ανταπόκρισή σου, Αναστασία. Έχεις δίκιο, είναι όλα εκεί. Και παραμένουν. Το ποίημα αυτό όμως δεν είναι ορφανό. Έχει δύο αδέρφια, αδέρφια πιο φωτεινά και αισιόδοξα, όπως τα θέλεις, Βίκυ. Οι τρικυμισμένες ψυχές όπως η δική μου αιωρούνται ανάμεσα στον ουρανό και την άβυσσο. Δεν μπορείς παρά να μας δείξεις τώρα και τον ουρανό.

[wings]

Δεν μπορείς παρά να μας δείξεις τώρα και τον ουρανό.

Μακάρι να ’ξερα πώς. Δεν ξέρω αν φτάνουν τα δυο αδέρφια του.

[wings]

Τόλης Νικηφόρου, μήπως

νύχτα αμίλητη που υφαίνεται
απ’ τις θλιμμένες στάλες της βροχής
τόσο που κάπου κρύβεται το κόκκινο
σε κάποια μυστική πηγή ελλοχεύει
εκεί πυκνώνει η ανάσα του
σαν από θαύμα μήπως
και σπινθηρίσει κάποτε το φως

μήπως ανοίξει κάποια πόρτα ξαφνικά
χαμόγελο κρυφό στη σκοτεινιά
ένα χάδι
ο ήχος της φωνής της μήπως
η λάμψη από τα μάτια της
εκείνο το βελούδο των χεριών της

μήπως σκορπίσει κάποτε τριγύρω
θαμπή η μυρωδιά του ξύλου
και η βαθιά κρυμμένη των βιβλίων
μεθυστικό
το ξεχασμένο άρωμα
σαν από τα μπουμπούκια της γαρδένιας της

μήπως η νύχτα γίνει εσύ
η νύχτα γίνει εγώ
και όνειρο

Το ποίημα γράφτηκε το 2008 και είχε αρχικά δημοσιευτεί στο Translatum. Ανήκει πλέον στη συλλογή φλόγα απ’ τη στάχτη (2017).

[vbd.]

Τα δυο τελευταία ποιήματα είναι πολύ όμορφα! Έχουν μια γλυκιά... οικειότητα. Και αυτό είναι επόμενο όχι μόνο της τέχνης με την οποία ο ποιητής χειρίζεται το θέμα του, αλλά περισσότερο της τέχνης με την οποία διαλέγει το θέμα του.

[wings]

Πολύ σωστή η επισήμανσή σου, Αλέξανδρε. Όντως, αυτό ισχύει και τα δύο αυτά ποιήματα.

Νομίζω ότι είναι απόρροια της πείρας που αποκτούν οι ποιητές όσο περνούν τα χρόνια και όσο εξελίσσεται η τεχνική και η τέχνη τους. Και μάλλον εξαρτάται και από την ψυχική τους ωριμότητα, τις εμπειρίες τους και τα βιώματά τους. Γι' αυτό συχνά λέμε ότι ένας ποιητής μέχρι τα 50 του είναι ακόμα σχεδόν νεοσσός. :-)

Πάντα, όμως, αυτό που λες είναι γεγονός αναμφίβολο. Η επιλογή του θέματος από το οποίο πηγάζει η έμπνευση του ποιητή, εν προκειμένω του Τόλη Νικηφόρου, είναι απαιτούμενο ή «κεκτημένο» χάρισμα.

[banned]

Ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια και για τις εύστοχες παρατηρήσεις σας. Υπάρχει όμως και μια άλλη οπτική. Υπάρχουν εκείνοι που υποστηρίζουν ότι δεν επιλέγει ο ποιητής το θέμα (του) αλλά το θέμα (του) τον ποιητή. Ότι δεν επιλέγει εκείνος τις λέξεις και τη μουσική για να το εκφράσει αλλά τα ανακαλύπτει μέσα του και απλώς τους δίνει διέξοδο.

Τα τελευταία χρόνια συνειδητοποιώ ολοένα και με μεγαλύτερη ένταση ότι, όπως έχω πει κι άλλες φορές, δεν είμαι παρά ένας διάμεσος, ο πρώτος αναγνώστης των ποιημάτων μου και των βιβλίων μου. Δεν είναι εύκολο να το διατυπώσει κανείς αυτό. Μας κινούν, μας εμπνέουν, μας κατευθύνουν ανεξιχνίαστες αρχέγονες δυνάμεις. Εκείνο που είναι εύκολο να πει κανείς είναι ότι αυτή η συναίσθηση καταρρίπτει την οποιαδήποτε έπαρση και τον οποιοδήποτε εγωισμό.

[wings]

Claude Monet, "The Walk (Argenteuil)", 1875, oil on canvas (59.5 x 80 cm), Private Collection, Japan.
Πηγή: intermonet.com

Τόλης Νικηφόρου, έρωτας

τα χόρτα χάιδευαν τα πόδια της
ο αέρας τα μαλλιά της
η πρωινή δροσιά ριγούσε στην επιδερμίδα της

κι ο ουρανός;

μόλις την είδε στ’ ανοιξιάτικο λιβάδι
ο ουρανός
κατέβηκε αργά και μίκρυνε
και έγινε στο χέρι της γαλάζια ομπρέλα

Αδημοσίευτο ποίημα (2007)

Το ποίημα είναι πλέον δημοσιευμένο και ανήκει στη συλλογή Το μυστικό αλφάβητο (2010)

[vbd.]

Πολύ γλυκό ποίημα. Αλλά και εσύ, Βίκυ, οι πίνακες που βρίσκεις για να συνοδεύουν τα ποιήματα είναι λες και είναι γι' αυτό φτιαγμένοι.