συγγνώμη ή συγνώμη; → συγγνώμη

[spiros]

Τη βλέπουμε συχνά να γράφεται με ένα γάμα, είναι όμως σωστό;

Η λέξη προέρχεται από το «συν + γνώμη» (συν + γιγνώσκω: έχω την ίδια γνώμη με κάποιον, αλλάζω γνώμη, μετανοώ). Το «ν» αφομοιώνεται από το «γ» που ακολουθεί και μετατρέπεται και αυτό σε «γ».

Επηρεαζόμενοι από την προφορά της, όπου το «γγ» ακούγεται ως ένα «γ», παραλείπουμε και στον γραπτό λόγο το ένα από τα δύο «γ». Έτσι όμως αλλοιώνουμε την προέλευση της λέξης αφού προέρχεται από το «συν + γνώμη» και όχι από το «συ + γνώμη». Επομένως, η σωστή γραφή είναι συγγνώμη.


συγγνώμη (η) (προφέρεται κ. συγνώμη) 1. (α) η έκφραση τής μετάνοιας κάποιου για λόγο ή πράξη του εις βάρος άλλου: σας ζητώ συγγνώμη για ό,τι είπα εναντίον σας || τι να την κάνω τη συγγνώμη σου; (β) η αποδοχή τής μετάνοιας (κάποιου) από το πρόσωπο που έχει θιγεί από λόγο ή πράξη του: δίνω τη συγγνώμη μου (συγχωρώ) συν. συγχώρεση 2. ΝΟΜ. η απόσβεση των νομικών συνεπειών παραπτώματος με σχετική άτυπη δήλωση αυτού που έχει προσβληθεί· ως επιφώνημα: συγγνώμη!) 3. για να εκφράσει κανείς τη μεταμέλειά -του: συγγνώμη, δεν ήθελα να σε πληγώσω! || συγγνώμη για χθες· δεν έπρεπε να μιλήσω έτσι! || (επιτατ.) χίλια συγγνώμη! 4. στην αρχή τού λόγου, ως ευγενική / διακριτική εισαγωγή σε αίτημα, ερώτημα, παράκληση κ.λπ.: συγγνώμη μπορώ να περάσω; / επαναλαμβάνετε; / να πω κάτι; || συγγνώμη αλλά θα πρέπει να σας διακόψω συν. (λαϊκ.) με το συπάθιο 5. (ειδικότ. + αλλά) (α) για την έκφραση ενστάσεως, διαφωνίας: συγγνώμη, αλλά δεν έχεις δίκιο! || συγγνώμη, αλλά αυτό που είδα δεν ήταν ένα απλό καβγαδάκι· μόνο μαχαίρια δεν τράβηξαν! (β) για να αρνηθεί ή να απορρίψει κανείς κάτι ευγενικά: συγγνώμη, αλλά δεν μπορώ να δεχτώ αυτό το δώρο! || συγγνώμη, αλλά προηγείται ο κύριος! 6. για να διορθώσει κανείς δικό του λάθος: Ο Μιχάλης είναι εδώ; συγγνώμη, ο Μίλτος ήθελα να πω! || έχε μαζί σου και τη φωτογραφία, συγγνώμη, την ταυτότητα σου 7. για τον ειρωνικό ή υποτιμητικό σχολιασμό τής αντίδρασης κάποιου σε αυτά που του είπαμε: Καλά, συγγνώμη! Δεν ήξερα ότι σ’ ενοχλεί τόσο η αλήθεια! || συγγνώμη, δεν ήξερες ότι θα αντιδράσει αρνητικά; Βλέπε σχόλιο λ. -γγ-, -γκ-.
[ΕΤΥΜ. αρχ., αρχική σημ. «συμπάθεια, επιείκεια», < συγγιγνώσκω «έχω την ίδια γνώμη, συμφωνώ - συγχωρώ, συμπονώ» (βλ. και γνώμη)].

συγγνώμη: προφορά. Κανονικά η προφορά τής λέξης είναι /siŋ-γnómi/ με το πρώτο γ να προφέρεται ως έρρινο μπροστά οπό το γ τον β' συνθετικού τής λέξης (συν + γνώμη), όπως συμβαίνει σε παρόμοιες λέξεις (πβ. συγ-γραφέας, εγ-γενής, έγ-γάμος, βλ. -γγ-). Ωστόσο, λόγω τής κοινής χρήσεως τής λέξης και της γρήγορης εκφοράς της στον λόγο, το α' έρρινο έχει την τάση να σιγάται στην προφορά (συ-γνώμη), ιδίως στην «αμελή» λεγόμενη άρθρωση. Σε αυτό συντείνει και το δυσπρόφερτο συμφωνικό σύμπλεγμα που ακολουθεί μετά το α' έρρινο, έτσι που να γεννάται και ένα είδος ανομοίωσης των αλλεπαλλήλων ερρίνων συμφώνων (/ŋγn/ > /γn/). Πάντως, όπως κι αν προφέρεται η λ., πρέπει να γράφεται πάντοτε ως συγγνώμη (με δύο -γ). Όσα ελέχθησαν για το συγγνώμη ισχύουν και για το συγχωρώ / συχωρώ όπου το /ŋx/ απλοποιείται σε /x/.
Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας, Γεωργίου Μπαμπινιώτη

συγγνώμη η [siŋγnómi] & (προφ.) συγνώμη η [siγnómi] Ο30α : η συγκατάθεση, η επιείκεια που ζητάει κάποιος για να του συγχωρεθεί ένα σφάλ μα που διέπραξε, μια άπρεπη ή άστοχη ενέργεια ή συμπεριφορά: Zητώ συγγνώμη. Kατάλαβε το λάθος του και ζήτησε συγγνώμη. Aπαιτώ να μου ζητήσει συγγνώμη. || απόλυτα (με παράλειψη του ρ. ζητώ) συγγνώμη, συγχωρήστε με: συγγνώμη, δεν το ήθελα. συγγνώμη, που σας ενοχλώ. συγγνώμη, αν σας κούρασα. συγγνώμη, δεν εννοούσα αυτό. || ευγενικός τρόπος για να αποταθούμε σε κπ.: συγγνώμη, κύριε, σας έπεσαν τα τσιγάρα. συγγνώμη, δεσποινίς, μήπως ξέρετε πού είναι το Δημαρχείο; συγγνώμη, αλλά εδώ απαγορεύεται το κάπνισμα! || (δίκ.) άτυπη δήλωση βούλησης, με την οποία κάποιος συγχωρεί κπ. άλλο για ένα παράπτωμα που διέπραξε και αίρει τις νομικές συνέπειες.
[λόγ. < αρχ. συγγνώμη `επιείκεια, συχώρεση΄ & σημδ. γαλλ. pardon· απλοπ. του συμφ. συμπλ. [ŋγn > γn] για διευκόλυν ση της άρθρ.]
— Λεξικό της κοινής νεοελληνικής του ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη

συγγνώμη
κ. συγνώμη (η) ουσ.  άφεση αδικήματος ή παραπτώματος, συχώρεση, συμπάθιο | η αιτ. συγγνώμη(ν) ως επιφών. φιλοφρονήσεως, με συγχωρείτε | (νομ.) δήλωση βούλησης με την οποία ο θιγόμενος συγχωρεί αυτόν που με ενέργεια, η οποία επισύρει νομικές κυρώσεις, τον έβλαψε
ΜΕΛ

συγγνώμη
η, ΝΜΑ, και συγνώμη Ν, και αττ. τ. ξυγγνώμη Α [συγγιγνώσκω]· άφεση, χάρη αδικήματος ή παραπτώματος, συγχώρηση· || (νεοελλ.) 1. (αστ. δίκ.) άτυπη δήλωση βούλησης με την οποία ο προσβεβλημένος από παράπτωμα αναγόμενο από τον νόμο σε λόγο λύσης μνηστείας, γάμου ή υιοθεσίας ή σε λόγο αποκλήρωσης και κληρονομικής αναξιότητας συγχωρεί τον πταίσαντα, υπό την έννοια ότι αποσβήνει τις νομικές συνέπειες τού παραπτώματος· 2. (φρ.) «ζητώ συγγνώμη», ή, απλώς, «συγγνώμη»· με συγχωρείτε· || (αρχ.) 1. συμπάθεια, εύνοια, επιείκεια· 2. (στη ρητ.) α) ομολογία, αναγνώριση· β) αναίρεση, ακύρωση· 3. (σε συνεκφορά με τα ρήματα δίδωμι, ποιοῡμαι, νέμω και ἀπονέμω) συγχωρώ· 4. (φρ.) α) «συγγνώμην ἔχω»· συγχωρώ (Ευρ.)· β) «συγγνώμης τυγχάνω [ή λαμβάνω]»· συγχωρούμαι (Ανδοκ.)· γ) «συγγνώμη ἐστί [ή γίγνεταί] τινι»· συγχωρείται κάποιος (Ηρόδ.)· δ) «συγγνώμην αἰτοῡμαι»· ζητώ συγγνώμη (Πλάτ.)· ε) «ξυγγνώμη ἐστί»· πρέπει να συγχωρεθεί (Ηρόδ.)· στ) «συγγνώμην ἔχει»· μπορεί να συγχωρεθεί (Σοφ.).
— Πάπυρος – Μέγα Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας

συγγνώμη ,
A. fellow-feeling, forbearance, lenient judgement, allowance, Ar.Pax 997, Pl.Criti.107a, Arist.EN1143a23, 1 Ep.Cor.7.6. Phrases: a. συγγνώμην ἔχειν judge kindly, excuse, pardon, E.Or. 661, Ar.Pax 668, etc.; τινι Hdt.1.116,155, S.Ph.1319, Lys.12.29, Pl.Phd.88c, X.HG6.2.13, etc.; “ἑαυτῷ κακῷ ὄντι” Pl.R.391e; τινος for a thing, Hdt.6.86. γ́, S.El.400, Ar.V.368, Lys.10.2, Pl.Phdr.233c, etc.; “περί τι” Arist.EN1143a22; folld. by ὅτι, Hdt.7.13, Pl.R.472a; by εἰ . . , E.Hipp.117, etc.; by inf., S.Aj.1322; c. gen. abs., “ς. ἔχε ἐμοῦ παρανοήσαντος” Ar.Nu.1479; so “ς. ποιήσασθαι” Hdt.2.110; “διδόναι” Plb.8.35.2; “νέμειν” Paus.2.27.4, Jul.Or.2.50c; “ἀπονέμειν” Luc.Nigr. 14: opp.
b. “συγγνώμης τυγχάνειν” X.Mem.1.7.4, And.1.141, Lys.1.3; παρά τινος from a person, Id.24.17, Isoc.12.38, etc.; συγγνώμης τινός, ὑπέρ τινος τυχεῖν, for a thing, E.Hipp.1326, Isoc. 12.271; ξυγγνώμην ἁμαρτεῖν . . λήψονται will be pardoned for offending, Th.3.40; “συγγνώμην αἰτεῖσθαι” Pl.Criti.106b; ς. ἔχει calls for for-bearance, S.Tr.328; “ἔχοντάς τι ξυγγνώμης” Th.3.44; ἐχέτω ς. let it pass, Plu.2.1118e.
c. πολλὴ ἔκ γε ἐμεῦ ἐγίνετο ς. Hdt.9.58; συγγνώμη τοι I excuse you, Id.1.39, cf. Th.8.50 (both c. inf.): συγγνώμη [ἐστί], c. acc. et inf., it is excusable that . ., Id.4.61, 5.88, cf. D.19.238; τὸ πεπεῖσθαι . . ς. Id.Prooem.34: also with a part., “ς. [ἐστί τινι] πλοῦτον ἀγειρομένῳ” AP11.389 (Lucill.); ς. [ἐστὶ] εἰ . . , ἐὰν . ., Th.1.32, 4.114, Pl.Hp.Mi.372a.
2. Rhet., confession and avoidance, Hermog.Stat.2, al.
Liddell, Scott, Jones Ancient Greek Lexicon (LSJ)


[Επιστροφή στα περιεχόμενα των Γλωσσικών Σημειωμάτων]

[chiara_1998]

Να φανταστείς ότι νόμιζα τόσα χρόνια που το γράφω με ένα ''γ'' δεν μου φαινόταν σωστό. Τώρα μπορώ να κάνω του κεφαλιού μου και να το γράψω ''λάθος''...συγγνώμη!

[wings]

Αccording to three major Greek dictionaries (ΜΕΛ, ΛΚΝ & Κριαράς) both forms are equally acceptable in Modern Greek.

[spiros]

Μάλλον έχει περάσει εσφαλμένα σε κοινή χρήση... Αυτό βέβαια δεν το καθιστά σωστό.

Π.χ. Στο ΜΕΛ το λήμμα είναι συγγνώμη, συγνώμη και καθιστά σαφές ότι η χρήση συγνώμη είναι «κοινή»:

συγγνώμη, συγνώμη
κ. συγνώμη (η) ουσ.  άφεση αδικήματος ή παραπτώματος, συχώρεση, συμπάθιο | η αιτ. συγγνώμη(ν) ως επιφών. φιλοφρονήσεως, με συγχωρείτε | (νομ.) δήλωση βούλησης με την οποία ο θιγόμενος .

Μπαμπινιώτης
...όπως κι αν προφέρεται η λέξη πρέπει να γράφεται πάντοτε ως συγγνώμη (με δύο -γ)...

[wings]

Εμένα θα μου επιτρέψετε να χρησιμοποιώ την κοινή λέξη χωρίς να παραγνωρίζω την ορθότητα του αρχαϊκού τύπου κι ας με συγχωρέσουν ο Θεός κι ο Μπαμπινιώτης (ή μήπως έπρεπε να γράψω τα ονόματα με αντίστροφη σειρά;)

[loubie_lou]

Thank you!

I have a text message sent to me in Greek, the start of it was what I asked earlier, I would be greatful if you could translate!

I think this is right!!!.....

den ksero (with a little ^ above the o) kala ellenika (^above the middle e)
and that's it!

[Philip]

"I don't know much Greek/my Greek is not very good/my Greek is poor" etc.

Philip

Υ.Γ Ο Σπύρος γράφει

Μάλλον έχει περάσει εσφαλμένα σε κοινή χρήση... Αυτό βέβαια δεν το καθιστά σωστό.

.  Δεν συμφωνώ μαζί του, αλλά αυτή είναι μια συζήτηση για αλλού.

[zephyrous]

Θεωρώ ότι μόνο το "συγγνώμη" είναι σωστό. Προέρχεται από συνένωση των "συν" και "γνώμη", οπότε το "ν" γίνεται δεύτερο "γ". Τώρα, χάριν ευφωνίας, έχει αρχίσει να επικρατεί το "συγνώμη". Και όντως η προφορά του παραπέμπει εκεί. Ο ορθός τύπος, όμως, είναι "συγγνώμη", άλλο αν η ευρεία χρήση του "συγνώμη" στον προφορικό λόγο το έχουν πλέον καταστήσει σχεδόν επίσημο β' τύπο.

Και για να ενισχύσω το επιχείρημά μου, απλώς θα αναφέρω ότι είναι το ίδιο γραμματικό φαινόμενο που ισχύει και για τα "συγγραφέας", "συγγενής" κ.λπ.

[banned8]

Συμφωνώ με τον zephyrous (αλλά όχι με τον Μπαμπινιώτη). Το συγγνώμη πρέπει να προφέρεται κανονικά [σινγνόμι], όπως ο συγγραφέας [σινγραφέας]. Ο "συγγραφέας" και τα όμοια γλίτωσαν την απλοποίηση γιατί δεν έχουν το δυσπρόφερτο -νγν. Τη γλίτωσε και ο συγγνωστός γιατί δεν είναι λέξη στα χείλη του καθενός. Από τη στιγμή που αρχίσαμε να προφέρουμε [σιγνόμι], κάποιοι το έγραψαν συγνώμη. Με τον ίδιο τρόπο γράφουμε (και κανένας δεν ταράζεται) "μπουκιά και συχώριο" και "αχ το φχαριστήθηκα" και δεκάδες παρόμοια. Από τη στιγμή που η γλώσσα επιτρέπει να γράφονται τύποι που αντιστοιχούν σε προφορά και αφίστανται της ιστορικής ορθογραφίας, τα λεξικά είναι υποχρεωμένα να τους καταγράφουν. Από 'κεί και πέρα, ο καθένας μας χρησιμοποιεί τον τύπο που εξυπηρετεί καλύτερα το κείμενό του.

[Φειδίας]

Χαίρετε, κατ' αρχάς.

"Συγγνώμη", συμφωνώ απολύτως. (Και στο σχολείο έτσι τό μάθαμε.)

Έχω, ωστόσο, μία απορία. Ο κ. Μπαμπινιώτης, ο οποίος διακρίνεται από τέτοια -αξιέπαινη- προσήλωση στην ετυμολογία, και συνιστά εδώ -ορθότατα- την γραφή "συγγνώμη", γιατί επιμένει, και αυτός και όλοι, στο αηδές "καμία" (με ένα μι); (Λέξη της οποίας η ετυμολογία είναι προφανέστατη και στον αδαή, διότι ακριβώς με την έννοια "καν ένας" τήν χρησιμοποιούμε, και τα "καν" και "ένας" είναι λέξεις κοινής χρήσεως, ενώ από το συν+γνώμη μέχρι την σημερινή έννοια της συγγνώμης υπάρχει μεγαλύτερη απόσταση.)

Και χώρια που το "καν" είναι εμφανέστατο στο αρσενικό και στο θηλυκό. Καένας, καμία, καένα.

[psifio]

Δε νομίζετε ότι από ένα σημείο και μετά αυτά είναι περισσότερο θέμα γλωσσικής ιδεολογίας και λιγότερο θέμα ετυμολογίας;

[Φειδίας]

Ναι, Ψηφίον, τό παραδέχομαι ειλικρινώς.

Αλλά, πολλοί θα πουν ότι εγώ λόγωι ιδεολογίας γράφω "καμμία", "τραίνο", "εκινούμην", χωρίς όμως να παραδεχθούν ότι και οι ίδιοι λόγωι ιδεολογίας γράφουν "καμία", "τρένο", "κινιόμουνα"! Αν τό παραδεχθούμε και οι μεν και οι δε, καλώς!

[psifio]

Σαφώς. Εννοώ ότι αντικειμενικά σωστή είναι η ορθογραφία που χρησιμοποιεί το παιδαγωγικό ινστιτούτο - όλα τα υπόλοιπα είναι θέμα ιδεολογικής τοποθέτησης του γράφοντα. Ο καθένας από μας έχει το δικό του ρεπερτόριο, φαντάζομαι, και κανένας δεν μας βάζει το πιστόλι στον κρόταφο ν' ακολουθούμε συγκεκριμένη ορθογραφία κλπ - αρκεί που συνεννοούμαστε.

[banned8]

Το «συγγνώμη» σέρνεται έτσι από τα αρχαία χρόνια και γι’ αυτό μ’ αρέσει να γράφω «συγγνώμη» και να προφέρω [σιγνόμι]. Η εξήγηση που δίνεται από τον Μπαμπινιώτη για το μεσαιωνικό «καμιά, καμία»: Το θηλυκό καμία (μεσν.) < καν μία θα μπορούσε τυπικώς να γραφεί με δύο –μμ- (καμμία, καμμιά) λόγω αφομοιώσεως, αλλά η γραφή αυτή θα ήταν ουσιαστικώς εσφαλμένη, διότι τα διπλά σύμφωνα δεν προφέρονταν στη μεσν. ελληνική.

Στα θέματα της απλογράφησης γίνεται συχνά αυτή η διάκριση ως προς την ιστορική προέλευση μιας λέξης.

Καλώς ήρθες, Κρατύλε, στα λημέρια μας. Σου εύχομαι να περνάς συχνά και να καλοπερνάς. Κατά κανόνα θα διαφωνούμε, αλλά η διαφωνία είναι γόνιμη. Αρκεί να μπαίνει και σε σωστές βάσεις. Για παράδειγμα, δεν θα βγουν σωστά συμπεράσματα αν βασίσουμε μια συζήτηση για τη γλώσσα και τις ορθογραφίες σε ιδεολογικά ερείσματα, γιατί θα φτάσουμε να χρησιμοποιούμε το σαχλότατο επιχείρημα ότι όσοι γράφουν «τρένο» είναι γραικύλοι. Ή ότι όσοι γράφουν «τραίνο» ή «τραῖνο» είναι καραδεξιοί. Εδώ τις συζητήσεις μας προτιμούμε να τις διεξάγουμε σε επιστημονικές βάσεις – και με χιούμορ.

Ήταν ενδιαφέρον το πέρασμά σου γιατί μου έδωσε την ευκαιρία να επισκεφτώ τις σελίδες σου και να δω διάφορες δημοσιεύσεις στη γλώσσα που κάποτε χειριζόμουν αρκετά καλά. (Παραφωνία εκείνος ο Σεφέρης, ο οποίος, εν έτει 1941, γράφει σε μια γλώσσα που είναι σαν τη μύγα μες στο γάλα σε σχέση με τα υπόλοιπα ελληνικά εκεί μέσα. :-) Έκατσα πάντως αρκετή ώρα εκεί μέσα και θα περάσω κι άλλες, όπως κι εσύ στις δικές μας σελίδες, ελπίζω.

Δεν μπόρεσα να αφιερώσω πολύ χρόνο στο Αντίβαρο, που επίσης φαίνεται να έχει ενδιαφέρον, αλλά τσατίστηκα από το «πρώτη μπουκιά και τρία κόκαλα»:
Σκοπός μας ὁ πόλεμος στὴν ἰδιωτεία, ἐλπίδα μας η διαμόρφωση μίας κοινωνίας πολιτῶν μὲ γνώση καὶ ἄποψη
Ἀπὸ τὴν γέννεσή του
Μόνον ἔτσι θὰ ὁδηγήσουμε τὴν Ἑλλάδα μας ἐκεῖ ποῦ θέλουμε!

Αν τους γνωρίζεις ή επειδή θα έχεις, φαντάζομαι, το θάρρος να επικοινωνήσεις μαζί τους, ζήτησέ τους να τα διορθώσουν:
μιᾶς κοινωνίας (στην καθαρεύουσα), μιας κοινωνίας (στη δημοτική). Αυτό το «μίας» στο στομάχι μού κάθεται αν δεν σημαίνει «όχι δύο και τριών».
γένεση, φυσικά
ἐκεῖ ποὺ θέλουμε

Αλλιώς, εμένα αποκλείεται να με τραβήξουν εκεί που θέλουνε...

Συνέχεια μη σχετικών με το θέμα μηνυμάτων εδώ: Ζητήματα ορθογραφίας

[spiros]

Προσπαθώντας να θυμηθώ την τελευταία φορά που κάποιος ζήτησε [συγγνώμη, συγνώμη] για όσα είπε σε ανθρώπους που μοχθούν καθημερινά  –ο καθένας από το μετερίζι του– για να προσφέρουν στους άλλους, το μόνο που κατάφερα να θυμηθώ, ήταν αυτό το θέμα.

Και αυτό καλό είναι!