Χρυσούλα Βακιρτζή

wings

Χρυσούλα Βακιρτζή (1961-2020)

Γεννήθηκε το 1961 στην Καβάλα, όπου και κατοικεί. Από νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με τη συγγραφή και την ποίηση. Αν και δεν φοίτησε σε σχολείο, έμαθε μόνη να διαβάζει, να γράφει, να χειρίζεται γραφομηχανή και ηλεκτρονικό υπολογιστή. Με τη μέθοδο σπουδών δι’ αλληλογραφίας σπούδασε Αγγλικά, δημοσιογραφία, δημόσιες σχέσεις και ψυχολογία. Ήταν κάτοχος πτυχίου ψυχολογίας (ακαδημαϊκού επιπέδου) εγκεκριμένου από το υπουργείο Παιδείας της Ισπανίας και επίτιμο μέλος μετ' επαίνου της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας (ΕΛΨΕ). Συνεργάστηκε με την εφημερίδα Χρονόμετρο ως βιβλιοκριτικός και χρονογράφος και κείμενά της δημοσιεύτηκαν σε λογοτεχνικά έντυπα και ιστοσελίδες του διαδικτύου. Με το έργο της ασχολήθηκε ο Οδυσσέας Ελύτης, ο οποίος πίστεψε και στήριξε τα πρώτα της λογοτεχνικά βήματα. Πέθανε στην Καβάλα στις 18 Νοεμβρίου 2020.

Ο ιστότοπος της ποιήτριας

[Πηγές: ο ιστότοπος της ποιήτριας για το βιογραφικό και τη βιβλιογραφία και η σελίδα της στο Facebook για τη φωτογραφία]

Ποιητικές συλλογές:
«Σε χρόνο διαγώνιο», Καβάλα, 1996
«Με αφετηρία τη ζωή» (ποίηση και πεζά), Καβάλα, 1998
«Σε πλεύση καθολική», Καβάλα, 2001
«Άθικτα κείμενα», Καβάλα, 2006
«Υδάτινη τέφρα», Καβάλα, 2008
«Άλικος άνεμος», εκδ. Χρονόμετρο, Καβάλα, 2011
«Η Φαίδρα του Αυγούστου», Καβάλα, 2015

Δοκίμια:
«Ένα ταξίδι χωρίς Ιθάκη (;)», Καβάλα, 2008

Πεζογραφία:
«Η Εγνατία Οδός μου» (διηγήματα), εκδ. Ξυράφι, Καβάλα, 2013

Ανθολογημένα ποιήματα:

Άρθρα της Χρυσούλας Βακιρτζή:

Ο Κύριος Δ. Εμμανουηλίδης, το άγχος κι εγώ

Έγραψαν για τη Χρυσούλα Βακιρτζή:

Συνεντεύξεις της Χρυσούλας Βακιρτζή:

[ Επιστροφή στο ευρετήριο της ανθολογίας «Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα» ]

wings

Φυλάγω τα βιβλία της ως κόρη οφθαλμού εδώ και μια πενταετία περίπου. Όμως, ελάχιστα γραπτά της έχω δημοσιεύσει ως τώρα σε διάφορες ιστοσελίδες μου. Γιατί είχα από μιας αρχής κατά νου να παρουσιάσω το έργο της ποιήτριας πρωτίστως στην ανθολογία μου όταν θα ερχόταν η κατάλληλη στιγμή, όταν θα ήμουν απολύτως έτοιμη.

Στα χρόνια που πέρασαν καταφέραμε να γίνουμε κάτι παραπάνω από φίλες - ουσιαστικά αδελφές. Ψυχικά, πνευματικά, ηθικά. Κι ας μην έχουμε συναντηθεί ποτέ. Δεν μπορέσαμε, δεν βόλεψε, δεν χρειάστηκε. Κι ούτε χρειάστηκε να αλληλογραφήσουμε εκτενώς. Καμιά φορά είναι σαν ν' ανασαίνουμε ταυτόχρονα, σαν να κλείνουμε διαρκώς (συχνά σκανταλιάρικα) το μάτι η μια στην άλλη. Γεννηθήκαμε την ίδια χρονιά στην ίδια μεγάλη γειτονιά της Ελλάδας που λέγεται Μακεδονία. Αγαπάμε και υποστηρίζουμε τις ίδιες ιδέες, τις ίδιες κοσμοθεωρίες, τα ίδια γραπτά, τα ίδια μουσικά ακούσματα. Είχαμε κι οι δυο ένα μικρό τρανζιστοράκι συντροφιά από μικρά παιδιά, ένα τρανζιστοράκι δώρο των πατεράδων μας, που μας άνοιξε διάπλατα ένα παράθυρο στον κόσμο. Και, κυρίως, έχουμε μια κοινή αγαπημένη φίλη και πνευματική αδελφή: τη σπουδαία ποιήτρια Μαρία Κυρτζάκη.

Δεν συνηθίζω να κάνω τόσο εκτεταμένους προλόγους για τους ποιητές που παρουσιάζω στην ανθολογία μου. Όμως, σήμερα ήταν απολύτως αναγκαίο. Γιατί πολλοί θα μου πουν: μα τι γυρεύει μια αμιγώς Καβαλιώτισσα στην ανθολογία των ποιητών της Θεσσαλονίκης; Μου έχουν ξαναπεί κάτι παρεμφερές ως τώρα για τουλάχιστον 10 ποιητές της ανθολογίας. Δράττομαι της ευκαιρίας να απαντήσω στους ενιστάμενους: φίλοι κι αδέλφια της Θεσσαλονίκης είναι όλοι οι Έλληνες ή, αλλιώς, όλοι οι Έλληνες είναι και λίγο Θεσσαλονικείς. Πόσω μάλλον οι γείτονες Καβαλιώτες. Γιατί η Θεσσαλονίκη ήταν και θα παραμείνει «η επίσημη αγαπημένη» των κατοίκων αυτής της χώρας, όπως είχα πει πριν από χρόνια στην (δυστυχώς μακαρίτισσα πλέον) ΕΡΑ Αιγαίου μιλώντας με τη φίλη μου τη Νάσια Δαφιώτη. Και γιατί ποιον λόγο ύπαρξης έχει αυτή η ανθολογία αν δεν μπορεί να θεωρηθεί κάτι σαν σταθμός πολιτισμού για τη λογοτεχνία της Μακεδονίας; Πώς αλλιώς θα καταφέρω να τιμήσω κάποιους σπουδαίους Μακεδόνες με αστείρευτη προσφορά ζωής στα γράμματα της χώρας;

Καλωσορίζω, λοιπόν, με ειλικρινή συγκίνηση και χαρά τον 119ο συγγραφέα της ανθολογίας μου, την εξαίρετη ποιήτρια Χρυσούλα Βακιρτζή!

wings

Brendan Behan & Μίκης Θεοδωράκης, Άνοιξε το παράθυρο
(απόδοση στα Ελληνικά: Βασίλης Ρώτας, τραγούδι: Μαρία Φαραντούρη / έργο: Ένας όμηρος (1966))

Χρυσούλα Βακιρτζή, Ελιγμός

Δεν άντεχε άλλο να αντικρίζει
το εκτυφλωτικό φως του ήλιου
που έμπαινε από το παράθυρο,
γι’ αυτό έκλεισε ερμητικά
το παντζούρι.

Δεν είχε περιθώρια
για άλλον ελιγμό.

Από τη συλλογή Σε χρόνο διαγώνιο (1996)

Σημείωση:

Επέλεξα το συγκεκριμένο τραγούδι (κι ας πάει κόντρα (;) στο περιεχόμενο του γραπτού) για να θυμηθούμε, η Χρυσούλα κι εγώ, το παράθυρο στον κόσμο που μας χάρισαν από τα παιδικά μας χρόνια κάποιοι φωτισμένοι συγγραφείς σαν τον Μπίαν.

wings

Γιώργος Ζήκας, Πάμε νότια
(τραγούδι: Γιώργος Ζήκας & χορωδία (Βαγγέλης Ασημάκης, Σωκράτης Γανιάρης, Άννα Μπουρμά, Τάκης Μπουρμάς, Σοφία Παπάζογλου) / δίσκος: Πάμε νότια (1998))

Χρυσούλα Βακιρτζή, Χώρος...

Αν δεν ήταν
ο τοίχος,
ίσως ζητούσα
μια νότια
παράταση
του εαυτού μου.

Από τη συλλογή Σε χρόνο διαγώνιο (1996)

wings

Ελένη Καραΐνδρου & Κ. Χ. Μύρης, Αυτοί που ξαγρυπνάνε
(τραγούδι: Μαρία Φαραντούρη / δίσκος: Η μεγάλη αγρύπνια (1975))

Χρυσούλα Βακιρτζή, Πρωινό

Ξημέρωσε...
Το κατάλαβα
από το χρώμα του ουρανού,
είχε πάρει την ίδια απόχρωση
με το κοντομάνικο θαλασσί σου
πουκάμισο∙ το θυμάσαι;
πέρασε πολύς καιρός από τη μέρα
που το φορούσες
(ήταν ανάλαφρο
και σου «πήγαινε» πολύ).
Η καμαρούλα ακατάστατη...
Στο πάτωμα σκόρπια χαρτιά
τσαλακωμένα,
απομεινάρια μιας άγρυπνης νύχτας
και πάνω τους, μετουσιωμένο σε στίχους,
το μεγαλείο του Πόνου
(η ψυχή είχε και πάλι
ακατάσχετη αιμορραγία).
Στην απόκρυφη Άγια Τράπεζα
της καρδιάς,
φώλιασε ξανά η ιερή Ανάμνηση
του μεταξένιου καλοκαιριού.
Ώρα να συγυρίσω το δωμάτιο...
Καλημέρα.

Από τη συλλογή Σε χρόνο διαγώνιο (1996)

wings

Μάνος Χατζιδάκις, Η τιμωρία
(τραγούδι: Νάνα Μούσχουρη / από τη συναυλία «Έξω από το χρόνο» του Μάνου Χατζιδάκι στο Καστελόριζο το 1991
(πρώτη εκτέλεση από την ίδια το 1960 στο Β' φεστιβάλ τραγουδιού του ΕΙΡ))

Χρυσούλα Βακιρτζή, Αποφυγή

Μη...
Σας παρακαλώ...
μη με αγγίζετε...
θα με πληγώσετε.
Αφήστε τις πληγές μου
να ματώσουν μόνες τους.

Έτσι θα πονέσω λιγότερο.

Από τη συλλογή Σε χρόνο διαγώνιο (1996)

wings

Μάνος Χατζιδάκις, Χορός με τη σκιά μου
(τραγούδι: Δήμητρα Γαλάνη / δίσκος: Χορός με τη σκιά μου (1998))

Χρυσούλα Βακιρτζή, Εξέλιξη...

θα περιμένω
(ώσπου) η σκιά μου
να επιστρέψει
στον καθρέφτη
κι ύστερα,
λέω να φύγω
χωρίς τις
αρτηρίες.

Από τη συλλογή Σε χρόνο διαγώνιο (1996)

wings

Χρυσούλα Βακιρτζή, Σε χρόνο διαγώνιο

Στην εφικτή προσέγγιση,
αυθεντικός βόμβος νερού
δίχως κάρμα και άλλοθι
–ή, καλύτερα, η πτυχή μου
στο σχετικό σπιράλ
(άμεση τοξική έκβαση).

Σχισμένο σελοφάν
η διάθλαση της εγκοπής
ίσως αίλουρος

Από τη συλλογή Σε χρόνο διαγώνιο (1996)

wings

Pablo Picasso, Violin and grapes (1912)
Πηγή: https://www.quora.com/What-museums-have-Pablo-Picassos-most-famous-paintings

Χρυσούλα Βακιρτζή, Στίξη

Ραβδοσκόπος κύκλος
η τρισυπόστατη σταγόνα
αργοκύλησε για να
μυρώσει το αριστερό
σημείο του προσδιορισμού

στο κολάζ
ξέθωρη η θαλασσιά
διακύμανση.

Τις θερινές τους διακοπές
θα χαρούν σε λίγο
τα μαθητούδια.

Ανεπάρκεια στις κλεψύδρες,
για τα σταφύλια.

Από τη συλλογή Σε χρόνο διαγώνιο (1996)

wings

Jean Michel Jarre, L' Orchestre Sous La Pluie (Band in the rain) [album: Images | The best of Jean Michel Jarre (1991)]

Χρυσούλα Βακιρτζή, Λήθη

Τελική ισορροπία
έλλειψη οξυγόνου
ευκαμψία άκαμπτη
φόντος μαύρος
λίθινη αιώρα
συμμετοχή αμέτοχη
του ρολογιού
των αγαλμάτων.

Ο καιρός,
κραυγής απομεινάρι.

Σήμερα έβρεξε πολύ.

Από τη συλλογή Σε χρόνο διαγώνιο (1996)

wings

Γιάννης Μαρκόπουλος & Νότης Περγιάλης, Το κορίτσι με το κορδελάκι (δίσκος του 1964)

Χρυσούλα Βακιρτζή, Τελική παράλληλος

Από το κόκκινο μεταξένιο ύφασμα
της ζωής,
κόψε μου μια κορδέλα
για να την χαρίσω στο θάνατο.
Το παρελθόν
φλόγα καντηλιού που έσβησε,
παίρνοντας μαζί της
την τελευταία αυταπάτη.
Στην γυάλινη διαφάνεια της κανάτας
της γεμάτης νερό,
που βρίσκεται στη μέση
του μακρόστενου φθαρμένου τραπεζιού,
αντικρίζω το μέλλον
να μου αποκαλύπτει την αληθινή του
διαβρωμένη μορφή.
Μια κόκκινη τεθλασμένη γραμμή
πάνω σε λευκή επιφάνεια,
ό,τι απομένει...
Σ’ ευχαριστώ για την κορδέλα.

Από τη συλλογή Σε χρόνο διαγώνιο (1996)

wings

Χρυσούλα Βακιρτζή, Προσωπεία

Σε μια κρίση αναπόφευκτης
ειλικρίνειας
η ζωή έβγαλε τη φανταχτερή
μάσκα του θριάμβου της,
και τότε αποκαλύφθηκε το νικηφόρο
πρόσωπο του θανάτου
που χαμογελούσε σαρκαστικά.

Από τη συλλογή Σε χρόνο διαγώνιο (1996)

wings

Χρυσούλα Βακιρτζή, Απορία

Πες μου...
Σε ποιον ανήκει ο Παράδεισος;
Σ’ εκείνον που αγαπά
για ν’ αγαπιέται,
και έχει για όνειρα
σπασμένες λόγχες;
Ή στον «τρελό»
που μετρά τη θλίψη
με κόκκινους κρίνους∙
κι αποζητά παρηγοριά
διαβάζοντας στίχους
της Αγίας Γραφής,
με το μανδύα της βροχής
στους ώμους...

Ερωτηματικό.

Από τη συλλογή Σε χρόνο διαγώνιο (1996)

wings

Χρυσούλα Βακιρτζή, Λέξεις

Μην αφήνεις τη φωνή σου να τρέμει...
Με τη μιλιά σου, μιλά η Άνοιξη.
Μη φοβάσαι τις λέξεις
που μιλούν για θάλασσα
για δύο ρόδα
για τρία αστέρια
για ένα παιδί.
Είναι οι μόνες
που να πληγώσουν
δεν μπορούν.

Από τη συλλογή Σε χρόνο διαγώνιο (1996)

wings

Χρυσούλα Βακιρτζή, Ώρες μοναχικές

Μες στο μικρό μου σπίτι,
έπιπλα ταιριασμένα,
όλα αγαπημένα,
καινούρια ή παλιά.
Το καθετί μου λέει
και κάποια ιστορία,
που χάρισε σε μένα
ως τώρα η ζωή.
Μες στο μικρό μου σπίτι
ο χρόνος σταματάει,
ούτε το παραθύρι
δεν βλέπει πουθενά.
Έξω η ζωή κυλάει
κι εγώ σε μια γωνίτσα,
κρύβω την μοναξιά μου
κανείς να μη τη δει.

(Μια ερώτηση και μια απάντηση)
Ερώτηση:
Ποιος φέρνει με τη θλίψη τη βροχή;
Ποιος κρύβει στην ψυχή του δυο χειμώνες;
Ποιος έβαψε τη μέρα γκριζωπή;
Ποιος έγινε θυσία στους αιώνες;
Απάντηση:
Είν’ η καρδιά του προδομένου ποιητή
που ’ναι γεμάτη από πόνο και από πίκρα.
Είναι ο άνθρωπος που έχει πληγωθεί
από το φως, απ’ τη ζωή κι από τη νύχτα.

Είν’ η φωνή ενός αγνού τραγουδιστή
που εξυμνούσε τη χαρά και την ειρήνη.
Είναι το μέλλον μας που έχει πια χαθεί
μέσα στου πόνου τη σιωπή και την οδύνη.

Από τη συλλογή Σε χρόνο διαγώνιο (1996)