umbrella term -> όρος-ομπρέλα, γενικός όρος, ευρεία διατύπωση, υπερώνυμο, γένιος όρος

[fil]

• Tweet

Καλημερίζω το forum :-)

Σε ένα κείμενο μεταφρασεολογικό έχει το "umbrella term".
Η πρώτη σκέψη που μου έρχεται είναι να το μεταφράσω ως "υπερώνυμο".
Βέβαια, το βρήκα και ως "όρο ή έννοια-ομπρέλα"!!!

Να προτιμήσω λέτε το υπερώνυμο, να βάλω την ομπρέλα ή μήπως έχει κανείς καμιά καλύτερη ιδέα;

Merciii

[NadiaF]

Καλημέρα Φιλομήλα,

Ουσιαστικά, το "term" δεν θα μετέφραζα ως "έννοια" αλλά "όρο". Το "umbrella", ως ουσιαστικό στα αγγλικά, χρησιμοποιείται και με την έννοια του "of uniting a group of similar things" και ως επίθετο με την έννοια του "covering or applying simultaneously to a number of similar items or elements or groups".

Στα λεξικά το βρίσκεις ως "blanket term = περιεκτικός όρος", αν και εγώ (στις δικές μου δουλειές ταιριάζει) το αποδίδω ως "γενικό όρο". Μπορεί όμως να είναι και "ευρύς όρος", ανάλογα με το συγκείμενο (δεν μας δίνεις τίποτα να μας βοηθήσει εδώ), ή "ολοκληρωμένος όρος" ή/και "καθολικός όρος".

Δες και εδώ "Από την άλλη πλευρά, οι κάθετες διαδικασίες, που μοιάζουν με τους μακροκανόνες του vanDijk, εφαρμόζονται σε προτάσεις του αρχικού κειμένου, για να προκύψουν ιεραρχικά ("κάθετα") υψηλότερες προτάσεις, δηλαδή η μακροδομή του πρωτοτύπου, η περίληψή του. Τέτοιες είναι η απαλοιφή και η γενίκευση [deletion / generalization], η επιλογή [selection] και το "δεμάτιασμα" ["bundling"]. Η απαλοιφή και η γενίκευση νοούνται όπως και στον vanDijk. Η επιλογή αντιστοιχεί στον μακροκανόνα του "μηδενός", ενώ το "δεμάτιασμα" θυμίζει την ανασύνθεση, δηλαδή είναι η συνένωση συναφών πληροφοριακών στοιχείων και η ένταξή τους κάτω από ένα γενικευτικό όρο (όχι απαραίτητα ένα υπερώνυμο) που δηλώνει τη μεταξύ τους σχέση." http://www.komvos.edu.gr/glwssa/perilipsi/3.2.1Basic.htm

Δεν ξέρω αν σε βοήθησα καθόλου, αλλά προσπάθησα.

Καλή συνέχεια και καλό Σ/Κ :-))

[banned8]

Πολύ ωραία τα λέει η Νάντια. Θα νόμιζε κανείς ότι είναι εύκολο να πούμε ότι ήδη έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται ο "όρος-ομπρέλα" (με ενωτικό, όπως η "γλώσσα-στόχος"). Εδώ, στον Κόμβο, τον έχουμε και σε μια μετάφραση: Η Εκπαίδευση Εμβάπτισης είναι ένας όρος ομπρέλα. Ο όρος και οι σχετικές εμπειρίες αναφέρονται σε ποικίλα καναδικά προγράμματα, τα οποία διαφέρουν ως προς τα εξής...

Σε μια άλλη δουλειά θα ήταν επίσης εύκολο να το κάνουμε "γενικό όρο" (αν και δεν ξέρουμε αν μιλάμε για general term ή generic term, που τώρα έχει γίνει και "γένιος όρος"). Δεν θα έβαζα το "υπερώνυμο" σε ένα κείμενο μεταφρασεολογίας, όπου θα μπορούσαν να γράψουν hypernym. Άλλωστε δεν έχουν και ταύτιση στις χρήσεις, π.χ. στο 'Animal' is a hypernym of 'cat' δεν θα μπορούσες να μεταφράσεις με "όρο-ομπρέλα".

Ωραία αντίστοιχα είναι ο "περιεκτικός όρος" (που λέει η Νάντια – ελπίζω να μην μπούμε στον πειρασμό να κάνουμε το "blanket term" "όρο-κουβέρτα") και ο "περιληπτικός όρος" και ο "γενικευτικός όρος" (από το γαλλικό généralisateur, νομίζω).

Το umbrella χρησιμοποιείται ευρύτερα στα αγγλικά. Εδώ με την έννοια της κάλυψης/προστασίας, π.χ. an umbrella organization, οργάνωση-ομπρέλα ή οργανισμός-ομπρέλα· umbrella coverage in an insurance policy, περιεκτική κάλυψη.

Επειδή μ' αρέσει να έχω αντίστοιχους όρους και εύκολη αντιστρεψιμότητα, επειδή η "ομπρέλα" είναι μια όμορφη εικόνα και επειδή έχουμε αρχίσει να τη χρησιμοποιούμε και στα ελληνικά σε διάφορες φράσεις, εγώ δεν θα δίσταζα να χρησιμοποιήσω τον όρο "όρος-ομπρέλα".

[wings]

Επειδή μ' αρέσει να έχω αντίστοιχους όρους και εύκολη αντιστρεψιμότητα, επειδή η "ομπρέλα" είναι μια όμορφη εικόνα και επειδή έχουμε αρχίσει να τη χρησιμοποιούμε και στα ελληνικά σε διάφορες φράσεις, εγώ δεν θα δίσταζα να χρησιμοποιήσω τον όρο "όρος-ομπρέλα".

Kαι επειδή εδώ στη Θεσσαλονίκη έχουμε βροχή σήμερα, η Φιλ. θα πάρει τον όρο της παραμάσχαλα ή υπεράνω της και θα βγει για βόλτα.:-)))

[NadiaF]

Επειδή μ' αρέσει να έχω αντίστοιχους όρους και εύκολη αντιστρεψιμότητα, επειδή η "ομπρέλα" είναι μια όμορφη εικόνα και επειδή έχουμε αρχίσει να τη χρησιμοποιούμε και στα ελληνικά σε διάφορες φράσεις, εγώ δεν θα δίσταζα να χρησιμοποιήσω τον όρο "όρος-ομπρέλα".

Ούτε κι εγώ, Νίκο, και το χρησιμοποιώ κατά κόρον, ειδικά στα ξερά και στεγνά που μεταφράζω εγώ. Όμως έδωσα όλα τα παραπάνω γιατί αρχικά είχα προβληματιστεί κι εγώ πολύ και επειδή δεν είχα συγκείμενο για να ξέρω τι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η Φιλ.

[fil]

Κατ' αρχάς, Νάντια, Νίκ & Βίκυ, χίλια ευχαριστώ για τις απαντήσεις!

Όσον αφορά το συγκείμενο, δεν το παρέθεσα εδώ γιατί με τόσα βιβλία εδώ (πήξιμοοοοοο) δε θυμάμαι που ακριβώς το εντόπισα!
Βασικά, θέλω να χρησιμοποιήσω τον όρο στη διπλωματική και στην ομιλία (εδώ πέφτει γέλιο) στη Συνάντηση Μεταφρασεολόγων, όπου θέλω να αναφερθώ στο γιατί επέλεξα να χρησιμοποιήσω τον όρο "μεταφραστική δεξιότητα", αντί "μεταφραστική ικανότητα" (σοβαρό θέμα...).
Κάπου, λοιπόν, είχα διαβάσει το εξής: "ο όρος δεξιότητα είναι ένας umbrella term ο οποίος περικλείει τις ικανότητες, τις γνώσεις του μεταφραστή κλπ κλπ". Κάπως έτσι δηλαδή ήταν το συγκείμενο.
Όντως, το υπερώνυμο είναι εντελώς ακατάλληλη απόδοση. Το "όρος-ομπρέλα" αρχικά το απέρριψα γιατί μου ήχησε κάπως αστείο, αλλά εφόσον λέτε κι εσείς ότι είναι αποδεκτό μάλλον θα το χρησιμοποιήσω, αν και το "γενικός όρος" είναι εξίσου καλό.
Παρεμπιπτόντως, είστε υπέρ του "μεταφραστική ικανότητα" ή "δεξιότητα";

Καλό ΣΚ σε όλους :-)

[F_idάνι]

Προσωπικά, από τους δύο όρους που παρέθεσες, προτιμώ τον όρο ''δεξιότητα'', απλά και μόνο επειδή το μεταφραστικό ''ταλέντο'' ή η ''κλίση'', ή η ''ικανότητα'', οπωσδήποτε χρειάζεται εξαντλητική και εφ' όρου ζωής εξάσκηση. Αν και κατά βάθος πιστεύω ότι πρόκειται περισσότερο για μία ''τέχνη''.

[fil]

Προσωπικά, από τους δύο όρους που παρέθεσες, προτιμώ τον όρο ''δεξιότητα'', απλά και μόνο επειδή το μεταφραστικό ''ταλέντο'' ή η ''κλίση'', ή η ''ικανότητα'', οπωσδήποτε χρειάζεται εξαντλητική και εφ' όρου ζωής εξάσκηση. Αν και κατά βάθος πιστεύω ότι πρόκειται περισσότερο για μία ''τέχνη''.

Εγώ ασπάζομαι (πλέον) την εξής άποψη:

Ideally, translators should combine their natural talent with acquired skill. The
answer to anyone who is sceptical about the formal teaching of translation is
twofold: students with a gift for translation invariably find it useful in building
their native talent into a fully developed proficiency; students without a gift for
translation invariably acquire some degree of proficiency.
(Hervey et al. 1995: 5)

(Από: Tennent, Martha, “Training for the New Millennium. Pedagogies for translation and interpreting”, John Benjamins, Philadelphia, 2005 ή http://site.ebrary.com/pub/benjamins/Top?id=10075860&isbn=1588116093&layout=document σελ. 68)

[F_idάνι]

Κάπου, λοιπόν, είχα διαβάσει το εξής: "ο όρος δεξιότητα είναι ένας umbrella term ο οποίος περικλείει τις ικανότητες, τις γνώσεις του μεταφραστή κλπ κλπ"

Πώς σου φαίνεται το ''....είναι ένας όρος-ομπρέλα, ο οποίος καλύπτει τις ικανότητες..........''

Ως γνωστόν, η ''κάλυψη'' στα ελληνικά, καλύπτει και υπερίσταται ενός αξιοσημείωτου εύρους εννοιών....

[banned8]

θέλω να αναφερθώ στο γιατί επέλεξα να χρησιμοποιήσω τον όρο "μεταφραστική δεξιότητα", αντί για "μεταφραστική ικανότητα"

Για να μεταφράσεις τι; Ή να αναφερθείς σε τι;
Δεξιότητα είναι συνήθως το αγγλικό skill. Και να παραθέσω εδώ ένα αγγλικό κειμενάκι για το skill, που πιστεύω ότι ταιράζει και στη "δεξιότητα":
Skill is the least formal of these [synonyms], the most general, and the most clear-cut in reference. It may refer, most simply, to relatively commonplace abilities gained largely through training (e.g. skill at keyboarding). But it may also refer to ability that training alone could not account for without considerable natural talent (e.g. the skill of the prima ballerina). Even in this situation, however, skill would suggest a necessary adjunct of artistic accomplishment rather than its lifeblood.

Έτσι και με τη "δεξιότητα". Προϋποθέτει εκπαίδευση, μαθητεία, εξάσκηση, αλλά ήδη εμπεριέχει την (έμφυτη) "επιδεξιότητα".

Και η "ικανότητα" τι είναι εδώ για σένα; Ένα σκέτο, γενικό και αόριστο ability, ή μήπως το competence, που μας πάει περισσότερο στην επάρκεια;

Εν ολίγοις, θες να κάνεις τη διάκριση έτσι ώστε να αναφερθείς στη διάκριση που κάνει ο Hervey; Κοινότοπη και ισχύει για όλες τις δουλειές. Αλλά ταυτόχρονα, σκέτη διαφήμιση για το χώρο της παιδείας (της μεταφραστικής ειδικότερα ή της γενικής όπως λειτουργεί σήμερα). Χωρίς κλίση και αγάπη για τη δουλειά που βρέθηκες να μαθαίνεις να κάνεις, καλύτερα να ψαχτείς περισσότερο. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ να τολμούσε να το πει π.χ. για τις μπαλαρίνες. Εγώ θα το διατύπωνα αλλιώς: students without a gift for translation have nothing but the formal teaching of translation to rely on, though they should really be studying something they are better suited for.

[fil]

Και η "ικανότητα" τι είναι εδώ για σένα; Ένα σκέτο, γενικό και αόριστο ability, ή μήπως το competence, που μας πάει περισσότερο στην επάρκεια;

Σε πολύ γενικές γραμμές, ως "ability" κατανοώ κάθε έμφυτο-εγγενές χαρακτηριστικό του μεταφραστή το οποίο δεν προκύπτει ως αποτέλεσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Μπορεί, βέβαια, μέσω αυτής να ενισχυθεί κιόλας ίσως. (Μη νομίζεις, δεν τις έχω ξεκαθαρίσει πλήρως τις έννοιες, έχω ψιλομπερδευτεί).

Εν ολίγοις, θες να κάνεις τη διάκριση έτσι ώστε να αναφερθείς στη διάκριση που κάνει ο Hervey; Κοινότοπη και ισχύει για όλες τις δουλειές. Αλλά ταυτόχρονα, σκέτη διαφήμιση για το χώρο της παιδείας (της μεταφραστικής ειδικότερα ή της γενικής όπως λειτουργεί σήμερα). Χωρίς κλίση και αγάπη για τη δουλειά που βρέθηκες να μαθαίνεις να κάνεις, καλύτερα να ψαχτείς περισσότερο. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ να τολμούσε να το πει π.χ. για τις μπαλαρίνες. Εγώ θα το διατύπωνα αλλιώς: students without a gift for translation have nothing but the formal teaching of translation to rely on, though they should really be studying something they are better suited for.

Κοίτα, αν και κοινότυπη διατύπωση, συμφωνώ βασικά με το εξής:
Ideally, translators should combine their natural talent with acquired skill.

Αυτό, βέβαια, θα ήταν το ιδανικό. Από κει και πέρα, θεωρώ πως αν κάποιος δεν διαθέτει φυσικό μεταφραστικό χάρισμα, μπορεί ως ένα σημείο να βασιστεί κατ' αρχάς στην εκπαίδευση και μετέπειτα και -κυρίως- στην εμπειρία, προκειμένου να εξελιχθεί σε έναν επαρκή μεταφραστή, πάντοτε υπό την προϋπόθεση ότι αγαπάει πολύ αυτό που κάνει. Έχει δηλ. ως ένα σημείο έννοια η μεταφραστική εκπαίδευση, αρκεί να συνοδεύται από πολύχρονη επαγγελματική εμπειρία στον τομέα και αγάπη προς το αντικείμενο. Φυσικά, θεωρώ πολύ δύσκολο, ακόμη και υπό αυτές τις προϋποθέσεις, ο μη έχων το μεταφραστικό χάρισμα να αντισταθμίσει τις όποιες ελλείψεις προκύπτουν από την απουσία ταλέντου.
Αλλά και αυτός που διαθέτει το λεγόμενο "μεταφραστικό χάρισμα", μπορεί να αποκομίσει πολλά -ή και λίγα έστω- χρήσιμα μέσω της εκπαίδευσης. Τουλάχιστον της μεταφραστικής εκπαίδευσης όπως τη βίωσα τα τελευταία 2 χρόνια, (παρόλες τις ελλείψεις και τα κενά, νιώθω ότι μου προσέφερε αρκετά :-))

[tsioutsiou]

Δεξιότητα είναι συνήθως το αγγλικό skill. Και να παραθέσω εδώ ένα αγγλικό κειμενάκι για το skill, που πιστεύω ότι ταιράζει και στη "δεξιότητα":
Skill is the least formal of these [synonyms], the most general, and the most clear-cut in reference. It may refer, most simply, to relatively commonplace abilities gained largely through training (e.g. skill at keyboarding). But it may also refer to ability that training alone could not account for without considerable natural talent (e.g. the skill of the prima ballerina). Even in this situation, however, skill would suggest a necessary adjunct of artistic accomplishment rather than its lifeblood.

Έτσι και με τη "δεξιότητα". Προϋποθέτει εκπαίδευση, μαθητεία, εξάσκηση, αλλά ήδη εμπεριέχει την (έμφυτη) "επιδεξιότητα".

Και η "ικανότητα" τι είναι εδώ για σένα; Ένα σκέτο, γενικό και αόριστο ability, ή μήπως το competence, που μας πάει περισσότερο στην επάρκεια;

Δηλαδή στο "Τα μεταξωτά βρακιά θέλουν κι επιδέξιους... ", πού πέφτει το βάρος; Στην κατάρτιση, την ικανότητα, την αγωγή, τη φυσική χάρη... ; Μάλλον πέραν της καταρτίσεως


<sub>Ως γνωστόν, Ν., λέμε και κρύα αστεία!

Φιλιά σε όλους</sub>

Σπύρο, θερμές ευχές

[spiros]

umbrella term" "γενικός όρος
umbrella term" "ευρεία διατύπωση

An umbrella term is a term used to cover a broad number of functions or items that all fall under a single common category. Umbrella term is also called a hypernym. For example, cryptology is an umbrella term that encompasses cryptography and cryptanalysis, among other fields. Similarly, an umbrella organization is a central and coordinating body representing a number of smaller, separate bodies.
https://en.wikipedia.org/wiki/Umbrella_term