Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου

wings · 125 · 152042

wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 74332
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου (1935-2024)



[Φωτογραφία: © EKEBI, 2001. Μητρόπουλος]

Γεννήθηκε το 1935 στην Καβάλα. Οι γονείς του ήταν πρόσφυγες από την Καππαδοκία και τον Πόντο. Το 1944 χτυπήθηκε από γερμανική χειροβομβίδα και έχασε το αριστερό του χέρι. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών Αθηνών (ΑΣΟΕΕ). Δούλεψε σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Από το 1971 ζει στη Θεσσαλονίκη. Έγγραψε ποίηση, πεζά και μικρά δοκίμια. Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1962 με την ποιητική συλλογή «Έγκλειστοι». Ποιήματα και πεζά του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Ολλανδικά, Γερμανικά, Πολωνικά, Ρουμάνικα και Ρώσικα. Το 1998 έλαβε το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για το βιβλίο του «Σπαράγματα» και το 2004 έλαβε Βραβείο Διηγήματος της Ακαδημίας Αθηνών [Ίδρυμα Πέτρου Χάρη] για το βιβλίο του «Διέφυγε το μοιραίον». Πέθανε τον Σεπτέμβριο του 2024 στη Θεσσαλονίκη.

Ποιητικές συλλογές:
«Έγκλειστοι», Καβάλα, 1962
«Χωροστάθμηση», Καβάλα, 1965
«Τα κύματα και οι φωνές», Θεσσαλονίκη, 1971
«Το δόντι της πέτρας», Θεσσαλονίκη, 1975
«Συνοπτική διαδικασία», Θεσσαλονίκη, 1980
«Πάροδος Μοναστηρίου», εκδ. Στιγμή, Αθήνα, 1989
«Σημειώσεις για ποιήματα που δεν γράφτηκαν», εκδ. Χειρόγραφα, Θεσσαλονίκη, 1993
«Έσχατη υπόσχεση (1958-1992)» (συγκεντρωτική έκδοση), εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 1996
«Ονείρων κοινοκτημοσύνη», εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 2002

Πεζογραφία:
«Ο χώρος της Ιωάννας και ο χρόνος του Ιωάννη» (νουβέλα), εκδ. Εγνατία, Θεσσαλονίκη, 1980 (α' έκδοση) / εκδ. Στιγμή, Αθήνα, 1985 (β' έκδοση) / εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 1999 (γ' έκδοση)
«Στιγμή», Αθήνα, 1985
«Σταθερή απώλεια» (διηγήματα), εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα, 1992 (α' έκδοση) / εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 2001 (β' έκδοση)
«Σπαράγματα» (νουβέλα), εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 1996
«Διέφυγε το μοιραίον» (επάλληλα διηγήματα), εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 2003
«Καταδολίευση» (μυθιστόρημα), εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 2006
«Τα σύννεφα ταξιδεύουν τη νύχτα» (διηγήματα), εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 2011
«Συντυχία» (νουβέλα), ένθετο βιβλίο στο περιοδικό «Ένεκεν», τ. 33, Θεσσαλονίκη, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2014

Ποιήματα και πεζά:
«Κείμενα μικράς πνοής», εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 2009

Ανθολογημένα ποιήματα:


Άρθρα/Παρουσιάσεις του Πρόδρομου Μάρκογλου:

Συνεντεύξεις του Πρόδρομου Χ. Μάρκογλου:

[ Επιστροφή στο ευρετήριο της ανθολογίας «Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα» ]
« Last Edit: 14 Sep, 2024, 01:03:26 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 74332
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Ημέρες του 1965

[Ενότητα Καθημερινό τοπίο]

Η μέρα ήταν βροχερή με μικρά διαλείμματα από φως διυλισμένο
δύσκολα βρίσκαμε καταφύγιο στους δρόμους
ανεβαίναμε ψηλά κατά το λόφο
κάτω η πολιτεία γλιστρούσε σταθερά στη θάλασσα
Να γυρίσουμε πίσω, είπες, δεν έχουμε καιρό –
Πάντα έτσι ήτανε: στενά τα περιθώρια του χρόνου:
αλλά ζήσαμε –
Ας γυρίσουμε
και κοίταξες, στρέφοντας το κεφάλι, την πολιτεία με τρόμο.

Ανεβαίναμε τρέχοντας στο λόφο
με δεμένα τα χέρια μέσα στα στενά περιθώρια
των ημερών που γκρεμίζονταν, κατά το βράδυ, με πάταγο εκκωφαντικό.

Τα γεγονότα ακολουθούσαν
η προδοσία, η συναλλαγή, η νοθεία κάθε αισθήματος
διαγράφονταν φαύλος ο κύκλος
ξεπουλούσαν τους ανθρώπους εν σπουδή,
Πιο γρήγορα, πιο γρήγορα – Καιρός να βιαστούμε –
Καμιά βεβαιότητα – Πρέπει ν’ αντισταθούμε

κι έφευγαν οι σκιές ερμητικά
μέσα στο σούρουπο.

Από τη συλλογή Τα κύματα και οι φωνές (1971)
« Last Edit: 31 May, 2017, 12:07:41 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)



banned

  • Sr. Member
  • ****
    • Posts: 1094
    • Gender:Male
Δυο λόγια για τα ιστορικά γεγονότα στα οποία αναφέρεται ο Πρόδρομος.

Ημέρες του 1965 ήταν οι μέρες που διακόπηκε ο εκδημοκρατισμός της χώρας. Οι μέρες που συγκρούστηκε ο με συντριπτική πλειοψηφία εκλεγμένος πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου («ο γέρος της δημοκρατίας») με το παλάτι και εξαναγκάστηκε σε παραίτηση. 

Ήταν οι μέρες της αποστασίας και του διορισμού διαδοχικών κυβερνήσεων προδοτών της δημοκρατικής παράταξης, της συστηματικής εξαγοράς βουλευτών, των διαδηλώσεων διαμαρτυρίας και όλων των άλλων δραματικών γεγονότων που οδήγησαν στη δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967. 

Ένας από τους κύριους προδότες της εποχής εκείνης, έγινε 25 χρόνια αργότερα πρωθυπουργός, επιχείρησε σε συνεντεύξεις του να ξαναγράψει την ιστορία, και σήμερα θεωρείται περίπου κεφάλαιο για το έθνος.
« Last Edit: 17 Oct, 2007, 21:58:31 by wings »


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 74332
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Μα, ξαναγράφεται τελικά τόσο εύκολα η ιστορία;

Εθνικό κεφάλαιο είναι κι ο λιγνίτης στην Πτολεμαΐδα, αλλά δεν τον έχουμε αναγάγει σε μείζον εθνικό θέμα.

Πάντως, μ' αρέσει αυτός ο ευθύβολος τρόπος που χρησιμοποιεί ο Πρόδρομος Μάρκογλου για να αναφερθεί στα ιστορικά γεγονότα.
« Last Edit: 13 Jan, 2018, 01:21:31 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)



banned

  • Sr. Member
  • ****
    • Posts: 1094
    • Gender:Male
Πάντως, μ' αρέσει αυτός ο ευθύβολος τρόπος που χρησιμοποιεί ο Πρόδρομος Μάρκογλου για να αναφερθεί στα ιστορικά γεγονότα.

To 1976 o Μανόλης Αναγνωστάκης παρουσίασε σε αμφιθέατρο του πανεπιστημίου δύο νέους ποιητές και έναν νέο πεζογράφο. Οι ποιητές ήταν ο Ανέστης Ευαγγέλου και ο Πρόδρομος Μάρκογλου και ο πεζογράφος εγώ (η (επι)στροφή μου στην ποίηση έγινε λίγο αργότερα). Γνωρίζω, λοιπόν, τον Πρόδρομο πάνω από 30 χρόνια, τον αγαπώ και τον εκτιμώ ιδιαίτερα. Ο ευθύτατος και ευθύβολος λόγος του παρέμεινε αναλλοίωτος όλα αυτά τα χρόνια, όπως και η ψυχή του.

Ο Πρόδρομος κατάγεται από την Καβάλα, όπως και ο Βασίλης Βασιλικός και o Γιώργος Στογιαννίδης, έχασε το χέρι του από γερμανική χειροβομβίδα στα παιδικά του χρόνια, ήρθε νέος στη Θεσσαλονίκη αλλά ξαναγυρίζει στις οδυνηρές μνήμες της αγαπημένης του πόλης στα ποιήματά του και σχεδόν σε όλα τα πεζά του κείμενα.

Μα, ξαναγράφεται τελικά τόσο εύκολα η ιστορία;

Αν ξαναγράφεται τόσο εύκολα η ιστορία;

Θυμήσου το «Επιτύμβιον» («Α, ρε Λαυρέντη, εγώ μόνο ήξερα τι κάθαρμα ήσουν, μια ζωή μέσα στο ψέμα») του Αναγνωστάκη και διάβασε το βιβλίο του Κυριάκου Σιμόπουλου, «Διανοούμενοι και καλλιτέχνες, ευτελείς δούλοι της εξουσίας - από την αρχαιότητα ως τον εικοστό αιώνα. Εξωνημένοι ή χωρίς ήθος δοξολογούν μονάρχες, αυτοκράτορες, στρατοκράτες, πάπες, δόγηδες και πολιτικοοικονομιικούς μεγιστάνες, εξωραΐζοντας τις αντιλαϊκές κακουργίες τους. Επαίσχυντοι πλαστογράφοι της ιστορίας.»
« Last Edit: 04 Nov, 2007, 15:22:55 by wings »


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 74332
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Μα, δεν κατάλαβες. Στο χέρι μας είναι «τα κεφάλαια του έθνους» να μην ξαναγράφουν την ιστορία κατά το δικό τους δοκούν.

Σου είπα ότι μου αρέσει ο ευθύβολος τρόπος αναφοράς των γεγονότων από τον Π. Μάρκογλου ακριβώς γι' αυτό το λόγο. Δεν αφήνει περιθώρια στον αναγνώστη να αναρωτηθεί «τι εννοεί ο ποιητής» - το αντίθετο μάλιστα. Καθιστά σαφές το θέμα του από τον τίτλο ακόμη του ποιήματος.
« Last Edit: 17 Oct, 2007, 22:02:16 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 74332
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Θα ζήσουμε όπως εμείς ξέρουμε

[Ενότητα Καθημερινό τοπίο]

Πόσο δύσκολο έγινε να μιλήσεις
καθώς τα μάτια σε ερευνάνε
περιμένουνε ν’ αδράξουν τις λέξεις σαν πουλιά στα δίχτυα,
μια ζεστή χειρονομία ζητάνε να σκοτώσουν,
γιατί ποιος θα πιστέψει
πως τα χέρια ζητάνε ν’ αγκαλιάσουν
κι όχι να πνίξουν,
ποιος προσφέρεται να κινδυνέψει
αφήνοντας την ψυχή του σε ξένα χέρια,
και πώς να ζήσεις
με χειρονομίες ακρωτηριασμένες, ανέκφραστες,
κραυγές που δηλώνουν τον αρχέγονο πόνο,
πολιορκημένος από τις φοβισμένες ψυχές των άλλων∙

αυτή η ζωή δεν είναι για μας
δεν είναι για κανένα μας
αυτή η ευτέλεια,
θα ζήσουμε όπως εμείς ξέρουμε
κι ας φτάσουμε στην τέλεια απόγνωση
κι ας καρπωθούν ακόμα και την απελπισία μας οι άλλοι,
μέσα στη μέθη του κέρδους
δε θα υποψιαστούν την αγάπη μας,
την απέραντη χώρα που εδραιώνουμε
σταγόνα σταγόνα χύνοντας,
το αίμα μας.

Από τη συλλογή Τα κύματα και οι φωνές (1971)
« Last Edit: 13 Jan, 2018, 01:23:48 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 74332
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou


Μίκης Θεοδωράκης & Μάνος Ελευθερίου, Ζωή μικρή
(τραγούδι: Μανώλης Μητσιάς & Τάνια Τσανακλίδου / δίσκος: Τα λαϊκά (1974))


Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Με το μαχαίρι στα δόντια

[Ενότητα Καθημερινό τοπίο]

Η αγάπη δεν κουβαλάει το φως,
καθώς σ’ αδιέξοδους δρόμους τη συναντάμε,
μ’ ένα πρόσωπο που χρόνια χτίζαμε
κι ένας σεισμός το ραγίζει
και φέγγουνε τα χάσματα, καίνε,
οι περιστάσεις το αφανίζουν,
πώς να σταθούμε
ενώ αυτή σχεδόν δε μας νιώθει,
φοβόμαστε μην πέσουμε
πρόσωπο με πρόσωπο
και τότε απελπισμένα
την αγκαλιάσουμε
με κλάμα αντρίκειο,
εμείς που πολύ αγαπήσαμε
και δεν μπορούμε να προδώσουμε,
εμείς που μείναμε μακριά
και δεν εγκαταλείψαμε τις θέσεις μας.

Λοιπόν
πώς να μιλήσω με το μαχαίρι
στα δόντια.

Από τη συλλογή Τα κύματα και οι φωνές (1971)


Ένα «σκληρό» ποίημα του Πρόδρομου Μάρκογλου για την αγάπη, την κοινωνία, την επανάσταση, τη ζωή. Μα, μήπως η ίδια η ζωή δεν είναι εξίσου σκληρή για όλες τις γενιές, όλες τις ηλικίες, όλες τις εποχές;
« Last Edit: 03 Jul, 2017, 17:20:27 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


banned

  • Sr. Member
  • ****
    • Posts: 1094
    • Gender:Male
Δεν νομίζω ότι η ζωή είναι εξίσου σκληρή για όλες τις γενιές. Η γενιά των πολέμων και της προσφυγιάς πέρασε δια πυρός και σιδήρου (1ος παγκόσμιος, μικρασιατική καταστροφή, δικτατορίες του μεσοπολέμου, 2ος παγκόσμιος, εμφύλιος, κ.ο.κ.). Στη δική μου γειτονιά οι παππούδες ήταν σπάνιο φαινόμενο και οι περισσότερες γυναίκες ήταν μαυροφορεμένες. Οι νεότερες γενιές τα βρήκαν όλα πολύ πιο εύκολα (η νεότατη γενιά δεν γνώρισε ούτε καν τη δικτατορία των ηλιθίων) και προφανώς γι' αυτό δεν τα εκτιμούν, τουλάχιστον όσο θα έπρεπε.

Είναι γεγονός ότι ο Πρόδρομος, απ' όσα έζησε και γνώρισε, συχνά χρησιμοποιεί μια γλώσσα σκληρή. Άλλες φορές όμως είναι εξαίσια ρομαντικός και ερωτικός. Όσο αντιφατικό κι αν ακούγεται αυτό, είναι χαρακτηριστικό του επαναστατημένου ανθρώπου. Και όχι περισσότερο αντιφατικό από την ίδια τη ζωή.
« Last Edit: 17 Oct, 2007, 22:04:12 by wings »


mavrodon

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 6582
    • Gender:Male
Τόλη, συνυπογράφω με τα δύο χέρια αυτά που λες. Πράγματι, δε γνώρισα τους δύο παππούδες μου που πέθαναν μέσα στην κατοχή, πριν από μένα, που και εγώ κατοχικός είμαι. Όσα τράβηξαν αυτοί οι πρόγονοί μας με την προσφυγιά εύχομαι να μην τα γνωρίσουν τα παιδιά και τα εγγόνια μας, που όπως βλέπω δεν εκτιμούν αυτά που έχουν, δυστυχώς.
« Last Edit: 10 Aug, 2008, 05:16:54 by wings »


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 74332
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Β' [ακραίες συνοικίες]

Τα σύννεφα χαμηλώνουν
του τρόμου συγκεντρώνουν το σπέρμα
κλείνουν οι πόρτες του ορίζοντα
οι πηγές σβήνουν του φωτός.

Ένας άνεμος σαρώνει τους δρόμους
τις πόρτες χτυπάει τα παράθυρα
διαστέλλει τα μάτια.

Στις ακραίες συνοικίες
οι ειδήσεις έρχονται
κύματα της θάλασσας.

Στις πόρτες
στις γωνίες των σπιτιών
πρόσωπα με πελώριες ραγισματιές
ξεχάσαν την ελπίδα.

Από τη συλλογή Χωροστάθμηση (1965)
« Last Edit: 31 May, 2017, 12:11:15 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 74332
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Η δίνη

Στον Γ. Ξ. Στογιαννίδη

Όλο κάποιος μας εγκαταλείπει.
Δε μας προδίδει,
ανοίγει μόνο την πόρτα και φεύγει.

Τότε φωταγωγούμε το δωμάτιο,
ξεσκονίζουμε τα έπιπλα,
ανοίγουμε το ραδιόφωνο σε όλη την ένταση.

Με το θόρυβο
τα εκτυφλωτικά φώτα
με το να κρύβουμε στο υπόγειο τις άδειες καρέκλες
προσπαθούμε να καλύψουμε το κενό,
να ξεχάσουμε.

Όμως η πόρτα πάντα ανοίγει
κι η νύχτα παίρνει τη θέση αυτού που έφυγε.
Το κενό όλο μεγαλώνει
ανεβαίνει στην οροφή, κατεβαίνει στο πάτωμα,
στριφογυρίζει,
γίνεται δίνη μάς παρασέρνει
στο κέντρο της περιστροφής
και πια δεν ξέρεις
αν είσαι αυτός που έφυγε
ή αυτός που έχει μείνει.

Από τη συλλογή Έγκλειστοι (1962)
« Last Edit: 31 May, 2017, 12:11:49 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 74332
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Περιδιάβαζε

Περιδιάβαζε
Κομψά επιτήδειος
Συζητώντας για τη μελλοντική επανάσταση
Τις ωραίες γυναίκες
Εξαργυρώνοντας παλιές νεανικές επιδόσεις,
Ενθουσιασμούς που γρήγορα κατάπνιξε,
Αναλύοντας την παρακμή των Αστών την άνοδο
της Εργατικής Τάξης
Καλά βολεμένος
Εύκολα να ελίσσεται μέσα στους ανίδεους.

Βέβαια όταν περνούσε
Απ’ τις παλιές συνοικίες τα εργατικά σπίτια
Μέσα απ’ τα νεανικά του χρόνια
Μια φλέβα ενοχής ξεκινούσε
Ρήμαζε την όψη έθαβε τα μάτια στο χώμα,
Τα αισθήματα διαδικασία παρακμής,
Γρήγορα έβρισκε τον έλεγχο
Ξαναγύριζε η όψη του
Γυμνασμένο σκυλί χασάπικου.

Πρώτος στο γάβγισμα
Πρώτος να γλείφει το αίμα στους δρόμους.

Από τη συλλογή Το δόντι της πέτρας (1975)
« Last Edit: 03 Jul, 2017, 17:21:04 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 74332
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Ναυαγοί

Βαριά σκοτεινή βροχή
Στο προσκεφάλι μου φωνές
Φωνές που δεν εξαγοράζονται
Και παραμένουν βαθιά στο αίμα
Βαθιά στην εξορία της πατρίδας

Έσπασε ο καιρός στη σιωπή τ’ ουρανού
Στη δικαιοσύνη μένουμε της ιστορίας
Στην πίκρα που διασχίζει τις ψυχές
Λεηλατημένων ονείρων κοινοκτημοσύνη

Ναυαγοί της ιστορίας κωπηλατούμε.

Από τη συλλογή Ονείρων κοινοκτημοσύνη (2002)
« Last Edit: 31 May, 2017, 12:13:07 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 74332
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Το κόκκινο τρένο

Ξυπνώ στο βάθος της νύχτας

Καθώς το παλιό εκείνο τρένο ορμά
Με πάταγο διασχίζει, με τριγμούς το δωμάτιο
Σφυρίζει στους παγωμένους ατμούς η ουτοπία

Κόκκινες ανεμίζουν σημαίες ασυμβίβαστες
Φεύγει πηδώ και δεν το φτάνω
Χάνονται οι προβολείς στο χιόνι
Παλιές πληγές με σφάζουν

Από το φως του δρόμου
Τέλος εισβάλλει η λογική του πραγματικού

Από τη συλλογή Ονείρων κοινοκτημοσύνη (2002)
« Last Edit: 18 Jul, 2017, 23:15:31 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


 

Search Tools