PART A

A. Word level
William Legrand
New Orleans
Sullivan's Island
Charleston
South Carolina
Jupiter
Massa Will
Moultrie
Swammerdamm
Newfoundland
Solus
Scarabei
mile
feet

B. Above word level
Burdening the air
White as a goose
Vulgar notions
Scarabaeus caput hominis
Birds burn
Quotation

C. Grammatical equivalence
Punctuation (words in capitals, hyphenated words, incomplete words, and wide use of dashes)
Tenses (rendering of Past Simple)

D. Cultural equivalence
Huguenot family
Sociolect - idiolect

PART B1

1. Example
William Legrand
Sullivan
Charleston
Moultrie
Swammerdamm
South Carolina
New Orleans

Analysis
Το πρόβλημα έγκειται στη μεταγραφή των ονομάτων καθώς δεν είμαστε σίγουροι για το σωστό τρόπο της γραφής και της εκφοράς τους. Έχουμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε δύο τρόπους επίλυσης: την αρχή της αντιστρεψιμότητας μέσω της ορθογραφίας και την αρχή της απλογράφησης.

Rendering
Ακολουθούμε την κατά το δυνατό πλησιέστερη ηχητική τους απόδοση και καταφεύγουμε στη μέθοδο της απλογράφησης όσον αφορά την ορθογραφία τους. Έτσι, έχουμε αντιστοίχως: Γουίλιαμ Λεγκράν
Σάλιβαν
Τσάρλεστον
Μάουλτρι
Σβάμερνταμ
Για τα τοπωνύμια, όμως, South Carolina και New Orleans ακολουθούμε την τάση της εκσυγχρονιστικής περιόδου, σύμφωνα με τον Θ. Καρζή, κατά την οποία τα ξένα τοπωνύμια προσαρμόζονται στην ελληνική γλώσσα και παγιώνεται η χρήση τους. Συνεπώς, μεταφράζουμε ως εξής: Νότια Καρολίνα και Νέα Ορλεάνη.

2. Example
"...three miles long."
"...a quarter of a mile."
"...fifteen or twenty feet..."

Analysis
Οι αγγλοσαξονικές μονάδες μέτρησης μήκους στο πρωτότυπο κείμενο αποτελούν πρόβλημα καθώς ανήκουν σε σύστημα διαφορετικό από το δικό μας.

Rendering
Επιλέγουμε τη λύση της μετατροπής των μονάδων μέτρησης στο σύστημα SI. Οπότε μεταφράζουμε ως εξής: "...μήκος περίπου πέντε χιλιόμετρα".
"...τα τετρακόσια μέτρα ".
"...τέσσερα με έξι μέτρα".

3. Example
"...as white as a goose..."

Analysis
Η συγκεκριμένη παρομοίωση χρησιμοποιείται για να δείξει την άσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο Λεγκράντ. Η κατά λέξη μετάφραση της παρομοίωσης δε θα είχε αποτέλεσμα στα ελληνικά γιατί εμείς δε χρησιμοποιούμε την αντίστοιχη παρομοίωση. Εντοπίζεται διαφορά σε πολιτιστικό επίπεδο.

Rendering
H αντίστοιχη παρομοίωση που χρησιμοποιούμε στα ελληνικά για να δείξουμε την άσχημη εικόνα κάποιου, την αδιαθεσία του, είναι: "άσπρος σαν το πανί".

4. Example
"Swamerdamm"

Analysis
Η απλή αναφορά του κύριου αυτού ονόματος προκαλεί σύγχυση ως προς την ιδιότητά του και τη σχέση του με το κείμενο. Καθώς δεν πρόκειται για εξειδικευμένο κείμενο, οι πιθανότητες να γνωρίζει ο αναγνώστης την ιδιότητά του είναι ελάχιστες.

Rendering
Αφού πρόκειται για λογοτεχνικό κείμενο και η ιδιότητα του ονόματος παίζει ρόλο στην κατανόηση της συγκεκριμένης πρότασης, επιλέγουμε να το ενισχύσουμε και να μεταφράσουμε ως: "...ο εντομολόγος Σβάμερνταμ".

5. Example
"Huguenot family"

Analysis
Πρόκειται για αναφορά πολιτιστικού - θρησκευτικού στοιχείου και σημαίνει "οικογένεια Ουγενότων".

Rendering
Επιλέγουμε την ερμηνεία της λέξης "Ουγενότοι", δηλαδή "Γάλλοι προτεστάντες", για να διευκολύνουμε τον αναγνώστη να σχηματίσει ολοκληρωμένη εικόνα για την καταγωγή και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του Λεγκράν.

6. Example
"William Legrand", "Jupiter"

Analysis
Σύμφωνα με κριτικές για τον Edgar Allan Poe η επιλογή των δύο αυτών ονομάτων δεν είναι καθόλου τυχαία. Συγκεκριμένα, το "William Legrand" προκύπτει από την αυτούσια μεταφορά του ονόματος του αδερφού του Πόε (William Henry Leonard Poe) και το επίθετό του από το συνδυασμό των ονομάτων Edgar και Leonard. Όσον αφορά τον Jupiter, το όνομα συνδέεται με τον πλανήτη και το θεό Δία. Από την αστρονομία αντλεί την έννοια του μεγέθους-μεγαλείου και από τη μυθολογία την έννοια της προσφοράς. Άρα η επιλογή αυτού του ονόματος είναι συμβολική.

Rendering
Για το πρώτο όνομα επιλέγουμε απλά να το μεταγράψουμε καθώς είναι αδύνατο να δείξουμε την προέλευσή του. Αντίθετα, το όνομα Jupiter επιλέγουμε να το μεταφράσουμε ως "Δίας" για να μεταφερθεί σωστά ο συμβολισμός του Πόε.

7. Example
a)" I verily believe that my ill looks alone saved me a flogging."
b)"...and flatter myself that I am not quite a blockhead" (Legrand)
c)"...but to what fortunate circumstance am I attribute the honor of a visit from you today?"(the narrator)
d)"Massa Will sat noffin at all aint de matter wid him--" (Jupiter)

Analysis
Η ιδιόλεκτος - κοινωνιόλεκτος του κάθε ήρωα αποτελεί μεταφραστική δυσκολία καθώς πρέπει τα λόγια του να αντικατοπτρίζουν το κοινωνικό και μορφωτικό του επίπεδο.
Στα δύο πρώτα παραδείγματα εντοπίζεται ο συνδυασμός δύο διαφορετικών επιπέδων λόγου (high and low register).
Το τρίτο παράδειγμα είναι ενδεικτικό του τρόπου ομιλίας του αφηγητή καθώς σε όλη την έκταση του κειμένου χρησιμοποιεί αρχαϊκές και λόγιες λέξεις και εκφράσεις υψηλού μορφωτικού επιπέδου.
Το τέταρτο παράδειγμα είναι ενδεικτικό του λόγου του υπηρέτη ο οποίος είναι ομοιόμορφος και χαμηλού επιπέδου σε όλη την έκταση του κειμένου.

Rendering
Συνεπώς, τα δύο πρώτα παραδείγματα μεταφράζονται ως εξής:
"Εντόνως πιστεύω ότι η άσχημη όψη μου με γλίτωσε από το ξυλοφόρτωμα".
"...δεν είμαι τόσο σκράπας".
Αντίστοιχα το τρίτο παράδειγμα γίνεταi:
"...αλλά σε ποια ευτυχή συγκυρία οφείλω την τιμή της επισκέψεώς σου";
Και για το τελευταίο έχουμε:
"... 'φέντη Γουίλ ντε λέει τίποτα τι έχει..."

8. Example
"birds burn"

Analysis
Πρόκειται για παρήχηση του αρχικού συμφώνου "b"

Rendering
Διατηρούμε την παρήχηση επιλέγοντας τις λέξεις: "κότες", "καούν"

PART B2

PART B3

Εμμανουήλ Ροΐδης

Μελετώντας το κείμενο του Εμμανουήλ Ροΐδη παρατηρούμε ότι σε σχέση με εκείνο της γλώσσας-πηγής έχουν γίνει παρεμβάσεις σε μεγάλο βαθμό. Το αποτέλεσμα είναι να μιλάμε για μια αρκετά ελεύθερη μετάφραση.

Συγκεκριμένα ο Ροΐδης παραλείπει στο μετάφρασμά του πολλές πληροφορίες όπως: "the city of his forefathers", "where Fort Moultrie stands", " so much prized by the horticulturists of England", "just before sunset I scrambled my way through the ... of the present day", "... and wishing the hole tribe of scarabaei at the devil", "succeeded by a scratching at the door", "VERY sick, Jupiter!- - why didn't you say so at once? ", "... stuff a piece of it in the mouff- -dat was de way. " I verily believe that my ill looks alone saved me...", "I have made no addition to my cabinet since we met". Επίσης παραλείπει επιφωνήματα, φράσεις ή προτάσεις ολόκληρες που δίνουν μια ιδιαίτερη χροιά στο πρωτότυπο (έκπληξη, απορία) π.χ. "Nonsense! ", "... I keep a tellin' you", "Would you believe it? "," Eh? - - what?- - ah yes! ", "Ah, if I had only known you were here! "
Ακόμα, αξίζει να σημειώσουμε ότι από πουθενά δεν προκύπτει το γιατί ο Ροΐδης κάνει την άστοχη, κατά τα φαινόμενα, επιλογή της λέξης "Μπίλιον" ως μετάφραση του ονόματος "Will", ενώ προηγουμένως έχει μεταφράσει το όνομα "William" ως "Γουλιέλμον".

Είναι εξάλλου αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ο Ροΐδης οδηγείται σε δικά του συμπεράσματα με αποτέλεσμα να διαβάζουμε ανακρίβειες σε σχέση με το πρωτότυπο, π.χ. " δέν εφαίνετο αγαπών την ανάγνωσιν", "ως επέμενε να τον ονομάζη και αφού εμεγάλωσε", "την φθινοπωρινήν", "αποκαλύψαντος όσους του απέμεναν οδόντας...", "καλού δείπνου", "εξαιρετικού κάλους", "ο οποίος με τον εζήτησε διά να τον ζωγραφίσει", "Αδύνατον θα ήτο να είναι τόσον βαρύ, αν δεν ήτο μονοκόμματον χρυσάφι", "το ψητόν να...", "Επί τέλους έλαβεν εκ του κόλπου του μαύρον χαρτοφυλάκιον, έθεσεν εντός ...αφήρεσε το κλειδίον", "ότι ενεθυμήθην αιφνιδίως κατεπείγουσάν τινά υπόθεσιν, απαιτούσαν την πρωϊνήν παρουσίαν μου είς την πόλιν και ως εκ τούτου δεν ηδυνάμην να διανυκτερεύσω εις Σουλιβάν", "μαύρην πλάκα", "Τούτο είναι αδύνατον".

Σε ό,τι αφορά τη στίξη του πρωτότυπου και μάλιστα στη χρήση των δύο παυλών, αυτή δε διατηρείται στο μετάφρασμα. Αντίθετα, εκεί όπου ο Πόε γράφει κάποιες λέξεις με κεφαλαία γράμματα, για λόγους έμφασης, ο Ροΐδης (όχι για όλες τις περιπτώσεις) θέλοντας να διατηρήσει το ίδιο αποτέλεσμα χρησιμοποιεί για παράδειγμα, επιρρήματα, μόρια ή συνδέσμους: το IS το ενισχύει με το "πράγματι", το MY με το "μάλιστα", το EXCELLENT με το "διά να μη είπω", το NO με το "ούτε", το DID με το "ακριβώς".
Γενικότερα, οι προτάσεις, οι παράγραφοι, τα κόμματα, οι τελείες δεν ακολουθούν το πρωτότυπο κείμενο.

Σχετικά με τα ξένα ονόματα ο Ροΐδης ακολουθεί μια τάση ενσωμάτωσης και προσαρμογής στην ελληνική γλώσσα, κατά κάποιο τρόπο "εξελληνίζονται". Έτσι για παράδειγμα ο "William Legrand" μεταφέρεται ως "Γουλιέλμος Λεγράν", η "New Orleans" ως "Νέα Αυρηλία", το "Charleston" ως "Καρλεστόνη", το "Sullivan's Island" ως "Νήσος Σουλιβάν" και ο "Jupiter" ως "Δίας".
Ωστόσο, αποφεύγει να αναφέρει το όνομα του εντομολόγου "Swammerdamm" και μεταφράζει ως " ...αξίαν φυσιογραφικού μουσείου".

Στα σημεία όπου γίνεται αναφορά στις αγγλοσαξονικές μονάδες μέτρησης μήκους, που χρησιμοποιούνται στις Η.Π.Α. και τις χώρες της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, ο Ροΐδης τις διατηρεί και δεν τις μετατρέπει στο σύστημα S.I. (International System), για να διευκολύνει τον Έλληνα αναγνώστη.

Βέβαια, ο Ροΐδης χρησιμοποιεί το ρήμα "εφαίνετο" για το "I found him" γεγονός που δείχνει φυσικότητα, αφού αποφεύγει τον αγγλισμό "τον έβρισκα / το βρήκα".

Τέλος, παρατηρούμε ότι ο Ροϊδης δε δείχνει σε κανένα σημείο της μετάφρασής του την κοινωνιόλεκτο του Τζούπιτερ. Αντίθετα, τον βλέπουμε να μιλάει με τέτοιο τρόπο που δηλώνει μόρφωση, εξομοιώνεται σχεδόν με το αφεντικό του και τον αφηγητή. Η επιλογή της λέξης "μαμούνι" είναι ίσως η μόνη που δείχνει μια μικρή διαφορά. Ωστόσο, εμείς γνωρίζουμε πως πρόκειται για πρώην σκλάβο, αναλφάβητο, εξαιρετικά χαμηλού κοινωνικού επιπέδου. Επιπλέον, και από το κείμενο της γλώσσας - πηγής προκύπτει αυτή η ιδιαιτερότητα του τρόπου ομιλίας και έκφρασης του Τζούπιτερ.
Είναι εξίσου περίεργο, ίσως αστείο και πάνω απ' όλα αφύσικο να απευθύνεται ο αφηγητής στον Τζούπιτερ αποκαλώντας τον "κύριο".

Νίκος Σημηριώτης

Μελετώντας το κείμενο του Νίκου Σημηριώτη είναι εμφανές ότι η παρέμβασή του στο πρωτότυπο κείμενο του Έντγκαρ Άλαν Πόε είναι περιορισμένη και εξυπηρετεί τη φυσικότητα του λόγου, τη ροή του μεταφρασμένου κειμένου και τη διευκόλυνση του αναγνώστη.
Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του πρωτότυπου, το οποίο έχει ακολουθηθεί πιστά σε ένα μεγάλο ποσοστό στην εν λόγω μετάφραση, είναι η στίξη. Οι δύο μικρές διακεκομμένες παύλες που χρησιμοποιεί ο Πόε διατηρούνται με τη μορφή μιας παύλας στις ίδιες ακριβώς θέσεις. Για παράδειγμα, η φράση: "What?--sunrise?" αποδίδεται πιστά ως :"Ποιο; - το ξημέρωμα"; Εδώ, εκτός από τη διατήρηση των δύο παυλών παρατηρούμε ότι ο μεταφραστής ακολουθεί και τη χρήση μικρού γράμματος μετά από σημείο στίξης που απαιτεί κεφαλαίο. Αυτό είναι εμφανές και σε άλλα σημεία του κειμένου, όπως στη φράση "The two upper black spots look like eyes, eh? and the longer one at the bottom ... oval" η οποία μεταφέρθηκε ως εξής: "Οι δυο μαύρες βούλες στο πάνω μέρος μοιάζουν σαν μάτια, ε; κ' η μακρουλή γραμμή...ωοειδές". Ένα άλλο εύρημα του Νίκου Σημηριώτη για να αποδώσει την έμφαση που δίνει ο Πόε σε ορισμένες λέξεις γραμμένες με κεφαλαία είναι η χρήση πλάγιας αραιής γραφής. Έτσι, λέξεις του πρωτότυπου όπως "SHOULD", "EXCELLENT", "VERY" μεταφέρονται ως "θ α ' π ρ ε π ε", "ε ξ α ί ρ ε τ ο", "π ο λ ύ". Επιπλέον, ακόμα και εκεί που δεν υπάρχει ακριβής αντιστοιχία λέξης ο μεταφραστής χρησιμοποιεί είτε την ίδια μέθοδο είτε αλλάζει τη φράση με μια άλλη που στα ελληνικά έχει το ίδιο αποτέλεσμα. Αντίστοιχα, έχουμε τα παρακάτω παραδείγματα: "...there were positively NO antennae visible, and the whole DID bear...", " ...δεν έδειχνε καθόλου κεραίες, κι όλο μαζί αλήθεια...". Θα λέγαμε ότι τόσο οι παραπάνω ιδιομορφίες όσο και η γενική στίξη (κόμματα, τελείες, άνω τελείες) στο μεταφρασμένο κείμενο είναι ίδια με το πρωτότυπο.

Σε ό,τι αφορά τη μεταγραφή των κυρίων ονομάτων, η τακτική που ακολουθείται είναι ως επί το πλείστον αυτή της αντιστρεψιμότητας. Έτσι, για παράδειγμα, το "Charleston" μεταφέρεται ως "Τσάρλεστον ", το "Legrand" ως "Λεγκράν". Εξαίρεση σε αυτή τη μέθοδο μεταγραφής που κυριαρχεί στο κείμενο αποτελεί το "Fort Moultrie" το οποίο προσαρμόστηκε στα ελληνικά και μεταφέρθηκε ως "οχυρό Μούλτρο".

Στη συνέχεια, παρατηρούμε ότι ο συγκεκριμένος μεταφραστής μετατρέπει τις μονάδες μήκους στο σύστημα S.I. ώστε να διευκολύνει τον Έλληνα αναγνώστη. Παραδείγματος χάρη, για τη φράση "...about three miles long." έχουμε τη μετάφραση "...μήκος κάπου πέντε χιλιόμετρα." ή αντίστοιχα για το "...a quarter of a mile" έχουμε "...400 μέτρα".

Μία ακόμα λύση στην οποία καταφεύγει ο Νίκος Σημηριώτης για να διευκολύνει την ανάγνωση και να καταστήσει πιο σαφείς όρους όπως "Ταραντούλα", "νερόκοτες", "Σβάμμερνταμ" και το "λαμπερό χρυσό χρώμα" του σκαραβαίου του μυθιστορήματος, είναι η σημείωση του μεταφραστή (Σ.Τ.Μ). Έτσι, στο συγκεκριμένο απόσπασμα ο μεταφραστής παραθέτει επιπλέον πληροφορίες κάνοντας τέσσερις σημειώσεις. Κάτι τέτοιο σαφώς διευκολύνει την κατανόηση του κειμένου αλλά εδώ θα μπορούσαν να αποφευχθούν οι Σ.Τ.Μ για την "ταραντούλα" και τις "νερόκοτες". Το πρώτο είναι ένα είδος αράχνης ευρέως γνωστό και δεν αποτελεί σημαντικό στοιχείο στην πλοκή του μυθιστορήματος αλλά αναφέρεται μόνο στην παράθεση. Όσον αφορά τη δεύτερη σημείωση, θα λέγαμε ότι και αυτή είναι περιττή αφού είναι προφανές ότι πρόκειται για ένα είδος πτηνού που ζει εκεί, δεν αποτελεί σημαντικό στοιχείο του μυθιστορήματος και αναφέρεται μόνο όταν γίνεται νύξη για το δείπνο. Στην περίπτωση του "Σβάμμερνταμ" η εισαγωγή πληροφοριών είναι αρκετά χρήσιμη αφού έτσι μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τη γνώμη του αφηγητή για τη συλλογή του Λεγκράν. Παρ' όλα αυτά κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επιτευχθεί προσαρμόζοντας τις πληροφορίες μέσα στην πρόταση και με τις λιγότερες δυνατές λέξεις (extra contextualisation). Αυτή τη μέθοδο χρησιμοποιεί ο μεταφραστής και όταν αναφέρεται για πρώτη φορά ο "Μάσσα Ουίλλ", όπου έχει προστεθεί η επεξήγηση "..., δηλαδή του "Μίστερ Ουίλλιαμ"". Αυτή η επιπλέον πληροφορία βοηθά τον Έλληνα αναγνώστη να αναγνωρίσει το πρόσωπο από την αρχή και να αντιληφθεί ότι πρόκειται για τον τρόπο με τον οποίο απευθύνεται ο Τζούπιτερ στον Λεγκράν.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του κειμένου του Πόε είναι η ιδιόλεκτος του Τζούπιτερ στην οποία γίνονται εμφανή η κοινωνική του τάξη και το μορφωτικό του επίπεδο. O Σημηριώτης χειρίζεται πολύ πετυχημένα το θέμα της κοινωνιολέκτου του Τζούπιτερ. Είναι ακριβώς ο τρόπος που θα περιμέναμε από έναν αναλφάβητο νέγρο, πρώην δούλο να μιλάει και να εκφράζεται. Κάνει χρήση του ουδετέρου γένους, υπάρχει ασυμφωνία προσώπου - πτώσης, δε χρησιμοποιεί προθέσεις και πολύ συχνά το ρήμα "είμαι" και πολλά σύμφωνα αλλάζουν:
γ > γκ
δ > ντ
θ > τ

Τέλος, παρατηρούμε ότι ο Σημηριώτης έχει αποδώσει με φυσικότητα τους διάλογους χρησιμοποιώντας επιφωνήματα όπως "Ε ;", "τι ;", "Να!", "Α, ναι!". Επιπλέον σε ένα σημείο του διαλόγου του αφηγητή με τον Τζούπιτερ ο μεταφραστής έχει δημιουργήσει ένα λογοπαίγνιο με τη λέξη "καμένος" ώστε να αποδώσει με περισσότερη φυσικότητα τη δυσκολία συνεννόησης του αφηγητή με τον Τζούπιτερ. Παρ'όλα αυτά, παρατηρούμε ότι σε πολλά σημεία δε διατηρεί υψηλό το επίπεδο λόγου του αφηγητή όπως αυτό φαίνεται στο πρωτότυπο. Για παράδειγμα η φράση : "And what cause have you, Jupiter, for such a supposition?" μεταφέρεται ως "Και γιατί το πιστεύεις αυτό Τζούπιτερ";

Ντενίζ Ρώντα

Το πρώτο σημείο που χρειάζεται σχολιασμό στη μετάφραση στης Ντενίζ Ρώντα είναι ο χειρισμός της όσον αφορά στην ιδιόλεκτο των ηρώων. Ειδικότερα, η λύση που έδωσε στο πρόβλημα στης ιδιολέκτου του υπηρέτη είναι μάλλον ατυχής. Ένας μαύρος αναλφάβητος Αμερικανός υπηρέτης φαίνεται να χρησιμοποιεί διάλεκτο που μόνο κάποιος Έλληνας θα χρησιμοποιούσε. Ο τρόπος ομιλίας του αφηγητή, ο οποίος είναι ένας μορφωμένος αριστοκράτης δε φαίνεται να αποδεικνύει το μορφωτικό και κοινωνικό του επίπεδο. Στο προτώτυπο ο αφηγητής χρησιμοποιεί λέξεις αρχαϊκές όπως: "...on the morrow", "...what ails him?" κ.τ.λ. οι οποίες αποδίδονται στα ελληνικά με λέξεις της καθομιλουμένης όπως : "...την επόμενη μέρα", "...από τι υποφέρει"; Επιπλέον, ο αφηγητής χρησιμοποιεί το χαρακτηριστικό τρόπο έκφρασης ατόμων που ανήκουν σε αριστοκρατική οικογένεια (π.χ. "And what cause...supposition?", "...to what...today?"). Στη μετάφραση μόνο του δεύτερου παραδείγματος φαίνεται ο αφηγητής να μιλάει όπως ένας ευγενής. Αντίθετα, στο σημείο που χρησιμοποιείται το μόριο "βρε" αποδίδεται μεν η φυσικότητα του διαλόγου αλλά όχι και του λόγου. Όσον αφορά τον Γουίλιαμ Λεγκράν, η επιλογή των λέξεων και η απόδοση της ομιλίας του δεν παρουσιάζει προβλήματα.

Ένα δεύτερο σημείο που θα μπορούσαμε να σχολιάσουμε είναι το κατά πόσο η μεταφράστρια ακολουθεί τη στίξη του πρωτότυπου κειμένου. Ο Πόε χρησιμοποιεί παύλες σε διαφορετικές περιπτώσεις. Άλλοτε στη θέση γραμμάτων ή αριθμών που παραλείπονται, π.χ. "18--¨" ή "Lieutenant G---", και άλλοτε στη θέση αποσιωπητικών, π.χ. "the antennae are --". Στην πρώτη περίπτωση, η μεταφράστρια χρησιμοποιεί τις παύλες αλλά στη δεύτερη επιλέγει τα αποσιωπητικά. Αρκετές φορές στο πρωτότυπο χρησιμοποιείται μεγάλη παύλα, π.χ. ''several weeks - my residence ...'' και πολύ συχνά συναντάται διπλή παύλα, π.χ. ''... -- here he turned to me --''. Η μεταφράστρια δεν κάνει διαχωρισμό και χρησιμοποιεί σε όλες τις περιπτώσεις μονή παύλα. Ιδιαίτερο επίσης χαρακτηριστικό του πρωτότυπου είναι ότι αρκετές λέξεις γράφονται με κεφαλαίο ή σε κάποιες άλλες η πρώτη συλλαβή είναι χωρισμένη με παύλα από την υπόλοιπη λέξη.

Στην περίπτωση των κεφαλαίων γραμμάτων η Ρώντα χειρίζεται το θέμα με την πλάγια γραφή, π.χ. "...καλούτσικο κρανίο", "...ένα εξαίρετο κρανίο". Ή σε κάποια άλλα σημεία προσθέτει εκφράσεις που δίνουν έμφαση όπως "...είναι στ' αλήθεια...". Επίσης, ακολουθεί την τακτική του πρωτότυπου στην περίπτωση λέξεων από τα λατινικά επιλέγοντας και εκείνη πλάγια γραφή.

Ένα ιδιαίτερα προσεγμένο σημείο στη μετάφραση της Ρώντα είναι η σωστή απόδοση των χρόνων. Μεταφράζει τον Past Simple άλλες φορές ως Αόριστο, π.χ. "Έβγαλα το πανωφόρι μου, τράβηξα μια ...", όταν η πράξη γίνεται στιγμιαία, και άλλες φορές ως Παρατατικό, π.χ. "Τον έβρισκα πολύ μορφωμένο,...", "Λίγο πριν το ηλιοβασίλεμα τσαλαβουτούσα...", "καθώς έφευγα...", για να δείξει τη διάρκεια της πράξης .

Στην απόδοση των ονομάτων ακολουθεί την αρχή της απλογράφησης, π.χ. "Σάλιβαν", στα περισσότερα ονόματα ενώ κρατάει και τύπους που έχουν επικρατήσει, όπως "Ουίλιαμ" και "Νότια Καρολίνα". Όσον αφορά το όνομα Τζούπιτερ, και αυτό μεταγράφεται αλλά σύμφωνα με το σχόλιό μας (Part B, ex. 6)δε μεταφέρεται ο συμβολισμός του πρωτότυπου. Στην προσπάθειά της να κάνει πιστή απόδοση του ονόματος "Sullivan's Island", η Ρώντα το διατηρεί με λατινικούς χαρακτήρες, μια τακτική που στερείται φυσικότητας.

Η φυσικότητα του λόγου και η προσπάθεια της μεταφράστριας για διευκόλυνση του αναγνώστη αποδεικνύεται με τη μετατροπή των μονάδων μέτρησης στο σύστημα S.I., την απόδοση των λέξεων "scarabeus", "bug", "beetle" ως "σκαραβαίος", "σκαραβαίος" και "σκαθάρι" αντίστοιχα, και τη μεταφορά της παρομοίωσης με μια άλλη εξίσου επιτυχημένη που έχει το ίδιο νόημα στα ελληνικά.

PART B4

Δεδομένης της εποχής που γράφτηκε το κείμενο του Ροΐδη, τέλη του 19ου αιώνα, δικαιολογείται απολύτως η χρήση της καθαρεύουσας. Κρίνοντας το κείμενο ανεξάρτητα από το πρωτότυπο, παρατηρούμε τη φυσικότητα του λόγου τόσο στην αφήγηση όσο και τους διαλόγους. Ο Ροΐδης περιγράφει με γλαφυρό τρόπο το τοπίο του νησιού και το εσωτερικό του σπιτιού του Λεγκράν. Μέσα από τους ζωντανούς διαλόγους που χρησιμοποιεί προκαλείται το ενδιαφέρον του αναγνώστη και μεταδίδεται ένα συναίσθημα αγωνίας για τη μορφή του σκαθαριού, την υποτιθέμενη ασθένεια του Λεγκράν και το περιεχόμενο της "μαύρης πλάκας". Μέσα από την αφήγηση και τους διαλόγους οδηγούμαστε σε συμπεράσματα για το χαρακτήρα, το κοινωνικό και μορφωτικό επίπεδο των ηρώων. Στην περίπτωση, βέβαια, του Δία οι πληροφορίες που έχουμε για αυτόν από την αφήγηση έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τον τρόπο ομιλίας και έκφρασής του.

Διαβάζοντας το κείμενο του Σημηριώτη, παρατηρούμε μία ιδιαίτερα εκτενή και λεπτομερή περιγραφή της τοποθεσίας όπου εκτυλίσσεται το έργο. Ο λόγος του είναι διανθισμένος με πολλά επίθετα καθώς επιλέγει να δίνει ιδιότητες στα περισσότερα ουσιαστικά του. Τα δεδομένα που έχουμε για τους ήρωες από την αφήγηση επιβεβαιώνονται στους διαλόγους και καταλήγουμε σε κάποια συμπεράσματα για το κοινωνικό και μορφωτικό τους επίπεδο. Ιδιαίτερα, ο χειρισμός όσον αφορά την κοινωνιόλεκτο του Τζούπιτερ είναι ιδιαίτερα εύστοχος. Παρόλα αυτά, ο λόγος του γίνεται ιδιαίτερα κουραστικός σε ορισμένα σημεία του κειμένου καθώς ο μεταφραστής μάς παραπέμπει σε Σ.Τ.Μ. από τις οποίες κάποιες θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί ή να είχαν ενσωματωθεί στο κείμενο. Εξάλλου, σε λογοτεχνικό κείμενο δεν ενδείκνυται η χρήση τόσο πολλών παραπομπών.

O λόγος της Ντενίζ Ρώντα, σε γενικές γραμμές χαρακτηρίζεται από φυσικότητα και λιτότητα. Σέβεται πολύ τον Έλληνα αναγνώστη αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις υπερβάλλει. Ο Έλληνας αναγνώστης εκπλήσσεται όταν βλέπει τα λόγια ενός Αμερικανού πρώην σκλάβου να μοιάζουν με αυτά ενός Έλληνα επαρχιώτη και εξ' αιτίας αυτής της επιλογής, ανατρέπεται η εικόνα που έχει σχηματίσει από την αφήγηση για τον Τζούπιτερ. Το ίδιο συμβαίνει και με το χαρακτήρα του Λεγκράν καθώς δεν αποδεικνύεται το μορφωτικό και κοινωνικό του επίπεδο μέσα από τον τρόπο ομιλίας του.

Ελληνική Βιβλιογραφία

Καρζής , Θ. (1986) Τα σωστά ελληνικά, Αθήνα: Εκδόσεις Φιλλιπότη.
Μπαμπινιώτης, Γ. (1998) Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα: Κέντρο Λεξικογραφίας.

Ξένη Βιβλιογραφία

Baker, Mona (1992) In Other Words, London: Routledge.
Bassnett-McGuire, Susan (1980) Translation Studies, London and New York: Methuen.
International Dictionary of English (1995), Cambridge University Press.
Newmark, Peter (1981) Approaches to Translation, Oxford: Pergamon Press.
—— (1988) A Textbook of Translation, London: Prentice Hall.
The Oxford English Reference Dictionary (1996), Oxford University Press.
The Complete Tales and Poems of Edgar Allan Poe (Penguin Classics)

Συνδέσεις

Βιβλιογραφία Μετάφρασης από το Translatum
Μεταφρασμένη ποίηση από το Translatum
Έργα του Poe σε ηλεκτρονικά κείμενα
Το ηλεκτρονικό κείμενο του The Gold Bug (Ο Χρυσός Σκαραβαίος)

© Copyright 2003 Translatum Journal and the Author
URL: https://www.translatum.gr/journal