Χρήστος Ντάλιας

[wings]

Χρήστος Ντάλιας (1907-1998)



[Πηγή για τη φωτογραφία: προσωπικό αρχείο της Κατερίνας Γκιουλέκα, μικρανεψιάς του ποιητή]

Λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Χρήστου Μαλάκη. Γεννήθηκε το 1907 στην Κωνσταντινούπολη. Σπούδασε μηχανικός στη Γάνδη του Βελγίου και διετέλεσε διευθυντής στο υπουργείο βιομηχανίας. Συμπρωταγωνίστησε στην έκδοση των περιοδικών «Μορφές» και «Νέα Πορεία» της Θεσσαλονίκης. Πέθανε στη Θεσσαλονίκη το 1998.

Ποιητικές συλλογές:
«Πρώτες πνοές», Θεσσαλονίκη, 1940
«Κρυφοί παλμοί», Θεσσαλονίκη, 1945
«Περνώντας τα τρίστρατα», Θεσσαλονίκη, 1952
«Στην εφαπτομένη», Θεσσαλονίκη, 1976
«Περιπλόμενος», Θεσσαλονίκη, 1977
«Ημιτονοειδή», Θεσσαλονίκη, 1978
«Αναδίπλωση», Θεσσαλονίκη, 1979
«Δάσος, 1», Θεσσαλονίκη, 1981
«Δάσος, 2», Θεσσαλονίκη, 1981
«Το άλλο τετράδιο», Θεσσαλονίκη, 1982
«Του χώρου», Θεσσαλονίκη, 1982
«Από το πρώτο τετράδιο», Θεσσαλονίκη, 1983
«Spiral», Θεσσαλονίκη, 1983
«Ποιήματα ’75-’85», 1985
«Τα επόμενα», Θεσσαλονίκη, 1986
«Του καιρού και της μοναξιάς», Θεσσαλονίκη, 1987
«Ποιήματα», Θεσσαλονίκη, 1989
«Ποιήματα 1985-1989» (δύο τόμοι), Θεσσαλονίκη, 1989
«Παραπληρωματικά», Θεσσαλονίκη, 1990
«Στη δίνη των άρρυθμων ήχων», εκδ. Νέας Πορείας, Θεσσαλονίκη, 1991

Μελέτες:
«Εργοβιογραφικά», 1988

Ποιήματα δημοσιευμένα στο Translatum:

• Αγώνας / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Αμαρτωλοί / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Ανάσταση / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Δέηση / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (1) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (2) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (3) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (4) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (5) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (6) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (7) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (8) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (9) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (10) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (11) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (12) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (13) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (14) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (15) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (16) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (17) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (18) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (19) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εικόνες (20) / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Εκ βαθέων / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Η ταφή / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Θάλασσα / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Θεία τιμωρία / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Μάνες / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Μυροφόροι / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Νοσταλγία / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Οι Μάγοι / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Οι ποιμένες / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Οι σαλπιγκτές / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Προμηθέας / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Πρωτομαγιά / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Σκόλη / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Σταυροί / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Σταυρωθήτω / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Σύννεφα / Περνώντας τα τρίστρατα (1952)
• Αθανασία / Στην εφαπτομένη (1976)
• Αιωνιότητα / Στην εφαπτομένη (1976)
• Αλήτης / Στην εφαπτομένη (1976)
• Ανωνυμία / Στην εφαπτομένη (1976)
• Αν υπάρχεις / Στην εφαπτομένη (1976)
• Απολογισμός / Στην εφαπτομένη (1976)
• Εκεί / Στην εφαπτομένη (1976)
• Εκείνος / Στην εφαπτομένη (1976)
• Εκμηδένιση / Στην εφαπτομένη (1976)
• Επίλογος / Στην εφαπτομένη (1976)
• Ερημιά / Στην εφαπτομένη (1976)
• Ερωτικό / Στην εφαπτομένη (1976)
• Η περιοχή / Στην εφαπτομένη (1976)
• Η πηγή / Στην εφαπτομένη (1976)
• Κοσμική συγκέντρωση / Στην εφαπτομένη (1976)
• Μαστόροι / Στην εφαπτομένη (1976)
• Μνήμη / Στην εφαπτομένη (1976)
• Νυκτερινό / Στην εφαπτομένη (1976)
• Ο καθρέφτης / Στην εφαπτομένη (1976)
• Οδοιπόρος / Στην εφαπτομένη (1976)
• Παιδούλα / Στην εφαπτομένη (1976)
• Παιχνίδια / Στην εφαπτομένη (1976)
• Προσωπογραφία / Στην εφαπτομένη (1976)
• Σταθμός Χ / Στην εφαπτομένη (1976)
• Στην άλλη όχθη / Στην εφαπτομένη (1976)
• Το θεώρημα / Στην εφαπτομένη (1976)
• Το τέλος / Στην εφαπτομένη (1976)
• Τοπίο / Στην εφαπτομένη (1976)
• Τροτέζα / Στην εφαπτομένη (1976)
• Φαύλος κύκλος / Στην εφαπτομένη (1976)
• Ψυχοσάββατο / Στην εφαπτομένη (1976)
• Ώρα μηδέν / Στην εφαπτομένη (1976)
• Περιπλόμενος (I) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (II) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (III) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (IV) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (V) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (VI) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (VII) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (VIII) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (IX) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (X) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XI) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XII) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XIII) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XIV) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XV) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XVI) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XVII) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XVIII) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XIX) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XX) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXI) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXII) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXIII) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXIV) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXV) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXVI) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXVII) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXVIIΙ) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXΙX) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXX) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXXΙ) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXXΙΙ) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXXΙΙΙ) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXXΙV) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXXV) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXXVI) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXXVII) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXXVIII) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XXXIX) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XL) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XLI) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XLII) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XLIII) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XLIV) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XLV) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XLVI) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XLVII) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XLVIII) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (XLIX) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (L) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (LI) / Περιπλόμενος (1977)
• Περιπλόμενος (LII) / Περιπλόμενος (1977)
• Ημιτονοειδή (I) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (II) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (III) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (V) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (VI) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (VIII) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (X) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XIV) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XVI) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XVII) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XVIII) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XXIII) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XXVI) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XXIX) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XXX) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XXXI) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XXXII) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XXXV) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XXXVII) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XL) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XLII) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XLIV) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XLVI) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XLVII) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (XLIX) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (L) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (LIV) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (LV) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (LVI) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (LIX) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (LXIII) / Ημιτονοειδή (1978)
• Ημιτονοειδή (LXIV) / Ημιτονοειδή (1978)
• Αναδίπλωση (I) / Αναδίπλωση (1979)
• Αναδίπλωση (II) / Αναδίπλωση (1979)
• Αναδίπλωση (III) / Αναδίπλωση (1979)
• Τα παιδιά σχεδιάζουν όπου βρουν / Δάσος, 1 (1981)
• Οι συνήθειες / Το άλλο τετράδιο (1982)
• Άλλαζε το πρόσωπο / Του χώρου (1982)
• Η επιθυμία έχει την τρυφερότητα / Του χώρου (1982)
• Άσπρη λέξη / Τα επόμενα (1986)
• Εξόφληση / Τα επόμενα (1986)
• Κάποιες ξαστεριές / Τα επόμενα (1986)
• Λόφος / Τα επόμενα (1986)
• Ουράνιο τόξο / Τα επόμενα (1986)
• Ραγισματιές / Τα επόμενα (1986)
• Σε άλλη άκρη / Τα επόμενα (1986)
• Τ’ ασημένια μάτια / Τα επόμενα (1986)
• Τα μαλλιά σου / Τα επόμενα (1986)
• Για να ξαναγίνεις / Του καιρού και της μοναξιάς (1987)
• Το άστρο / Παραπληρωματικά (1990)
• Χιονάνθρωπος πάλι / Παραπληρωματικά (1990)
• Η ροή / Στη δίνη των άρρυθμων ήχων (1991)

[ Επιστροφή στο ευρετήριο της ανθολογίας «Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα» ]

[wings]

Χρήστος Ντάλιας, Ψυχοσάββατο

Μέρα τεφρή
και βρέχει.
Αδίστακτο στο προσκλητήριο των νεκρών
το μέγα πλήθος.
Οι μνήμες ολοζώντανες
καημός και θρήνος.
Μια προσευχή,
μια επίκληση.
Τα κυπαρίσσια ασάλευτα
τρυπούν τον ουρανό.
 
Από τη συλλογή Στην εφαπτομένη (1976)

[wings]

Χρήστος Ντάλιας, Άλλαζε το πρόσωπο

Άλλαζε το πρόσωπο σχήμα.
Φούσκωνε το γέλιο στο μάγουλο
κι ύστερα περπατούσαμε μαζί.
Της κρατούσα το χέρι να κατεβεί
απ’ το λεωφορείο
της κρατούσα απαλά τη ραχοκοκαλιά
να διαβεί το πλήθος.

Κάλυπτα ακίνητος τα χείλη της
κι αυτή αντιλαμβανόταν τις
μεταβατικές μορφές που έπαιρνε
και μου χαμογελούσε.

Της ήταν αδύνατο να πετάξει.
Μ’ ακολουθούν τα οστά της σκιάς της.
 
Από τη συλλογή Του χώρου (1982)

[wings]

Χρήστος Ντάλιας, Άσπρη λέξη

Εκείνη η γυναίκα με ξύπνησε,
Ακίνητη άσπρο σύννεφο,
άσπρη λέξη,
άσπρο κλειδί που υψώνονταν
ως το τέλος του τέλους.
 
Από τη συλλογή Τα επόμενα (1986)

[wings]

Χρήστος Ντάλιας, Ουράνιο τόξο

Είδα το Θεό μικρό
σε μια σταγόνα.
Και τίναξα τα χέρια παίζοντας
δίχως να το ξέρω
κάνοντας
ένα πλατύ ουράνιο τόξο.
 
Κι ακούμπησα στις άκρες του.
 
Από τη συλλογή Τα επόμενα (1986)

[wings]

Χρήστος Ντάλιας, Εξόφληση

Τουλάχιστον η φύση είναι γενναιόδωρη.
Τουλάχιστον πιστεύει, αυτή,
στα λόγια σου, κι ανθίζει.
Τουλάχιστον αυτή,
μέσα απ’ τις μπιγκόνιες, τις ανεμώνες
ξοφλά τα κληροδοτήματα
με τις περιστασιακές γλάστρες
της ταράτσας μου.
 
Από τη συλλογή Τα επόμενα (1986)

[wings]

Χρήστος Ντάλιας, Τα μαλλιά σου

Ρίζωσαν τα μαλλιά σου
μέσα στο νερό.
Τα χαίρεται το φως,
κι έγινες χόρτο του βυθού.
 
Από τη συλλογή Τα επόμενα (1986)

[wings]

Χρήστος Ντάλιας, Λόφος

Καθίστε μέρες να μου ιστορήσετε το
παρελθόν σας.
Να μου ιστορήσετε το παρελθόν μου.
Τη ζωή μου τόσο μικρή τόσο αδύναμη,
στη θέση της καλά στηριγμένη,
να ακούει βλέπω καθισμένη στα γόνατά μου.
Κι η καρδιά μου στη θέση της.
Ένας λόφος που δεν τελειώνει.
 
Από τη συλλογή Τα επόμενα (1986)

[wings]

Χρήστος Ντάλιας, Χιονάνθρωπος πάλι

[Ενότητα Α']

Άσπρο στο τζάμι
Χιονιάς
Χιονάνθρωπος
Στέρεος με κοιτάζει.
Με φοβάται, φοβάται
το τζάμι,
τη Νύχτα της φιγούρας μου
απέναντί του...

Και η Νύχτα δίχως τέλος
με πλησιάζει
βρίσκομαι εντός της
είμαι η νύχτα –
Κοιτάζω τον χιονάνθρωπο
και με φοβάται.
 
Από τη συλλογή Παραπληρωματικά (1990)

[wings]

Χρήστος Ντάλιας: Δάσος, 1 (XVII)

Τα παιδιά σχεδιάζουν όπου βρουν
στέγες γυρτές και ό,τι άλλο.
Δεν τους νοιάζει,
παίζουν απλά
τα δικά τους.
Αντιστρέφουν το σχήμα.

Στον ύπνο τους
βάζουν τις πρώτες σκιές
στο κορύφωμα της τρέλας τους.

Δίχως λόγο κανένα,
όπως γελούν
έτσι και βάζουν τα κλάματα.
 
Από τη συλλογή Δάσος, 1 (1981)

[wings]

Χρήστος Ντάλιας, Παιχνίδια

Σχεδίαζε κύβους μικρούς,
ακανόνιστους.
Δέντρα με ίσιες γραμμές
και ανθρώπους αλλόκοτους.
Γελούσε.
Αργότερα ο έρωτας
το παιχνίδι της σάρκας.
Η παγίδα της σάρκας.
Η παγίδα
κι ο αγώνας ο άχαρος.
Αναπολεί.
Δε γελάει.
 
Από τη συλλογή Στην εφαπτομένη (1976)

[wings]

Χρήστος Ντάλιας, Τ’ ασημένια μάτια

Όσο τα παιδιά παίζουν στον κήπο
Υπάρχω.
Όσο τα κλαδιά λουλουδίζουν στον κήπο
Υπάρχεις.
Όσο προχωρείς και μ’ αγκαλιάζεις
με τ’ ασημένια μάτια σου
φοβάμαι, φοβάμαι –
Υπάρχει, λέω. Υπάρχει.
 
Από τη συλλογή Τα επόμενα (1986)

[wings]

Χρήστος Ντάλιας, Η επιθυμία έχει την τρυφερότητα

Η επιθυμία έχει την τρυφερότητα
και την τυραννία να φλυαρείς
όλη τη νύχτα με αξιογέλαστους
που το πρωί σου αφαιρούν
το δικαίωμα να ονειρεύεσαι.
Οι πλέον ονειρώδεις σου απαγορεύουν
το όνειρο και σου καταμετρούν
τις μαργαρίτες της νιότης.
Και τη νύχτα φαντάσματα ζητούν
ικετευτικά συγγνώμη για την πρωινή
συμπεριφορά τους.
 
Από τη συλλογή Του χώρου (1982)

[wings]

Βαγγέλης Παπαθανασίου (Vangelis): Chariots of fire (Οι δρόμοι της φωτιάς, 1981)

Χρήστος Ντάλιας, Για να ξαναγίνεις

Φωτιά. Όχι για να ζεσταθείς
μα για να βλέπεις τη φλόγα.
Φωτιά, για να φωτίζει ο κήπος.
Στον αγρό, στην ερημιά, στο δάσος
όχι για να βρεθείς πιο πέρα
αλλά για να καταλάβεις
την πρώτη του χώρου δομή.
 
Φωτιά. Για να ξαναγίνεις ο εαυτός σου.
 
Από τη συλλογή Του καιρού και της μοναξιάς (1987)

[wings]

Μάνος Χατζιδάκις & Νίκος Γκάτσος, Τ’ αστέρι του βοριά
(τραγούδι: Μαρία Δημητριάδη, πιάνο: Στέφανος Κορκολής, κιθάρα: Στέλλα Κυπραίου)

[Ενότητα Γ']

Χρήστος Ντάλιας, Το άστρο

Ανέβαινα τη σκάλα
τ’ ουρανού, μικρό παιδί,
να πιάσω τ’ άστρο.

Ξαγρυπνούσα μέσα στο γαλάζιο
τ’ όνειρο.

Μια φωτεινή νεροποντή
διέγραψε τ’ όνειρό μου
και χάθηκα περνώντας μ’ ορθάνοιχτα τα μάτια.

Τώρα μεγάλος κι άμορφος
κοιτάω ξανά∙ μες στο γαλάζιο
χάνομαι, βυθίζω
πιο βαθιά το βλέμμα.

Τ’ άστρο αναλάμπει μέσα μου.
 
Από τη συλλογή Παραπληρωματικά (1990)